از میانه دهه ۸۰ و با آغاز تنش هسته‌ای میان ایران و غرب و حمله آمریکا به افغانستان و عراق، دوباره کانال‌های غیررسمی و شیوه‌های نامتقارن اهمیت دو چندانی پیدا کردند. به همان میزان مداخله جمهوری اسلامی با ابزارهای نامتقارنش یعنی توسعه تیم‌های ترور و تقویت شبه‌نظامیان و نیابتی‌ها افزایش یافت. روندی که هر سال گسترده‌تر از سال پیش شده است. آخرین تلاش برای متعارف کردن نسبی روابط خارجی در جمهوری اسلامی برجام بود که آن هم با یک امضای دونالد ترامپ دود شد و به هوا رفت.

سیاست خارجی نامتقارن جمهوری اسلامی به رغم همه هزینه‌هایش به جمهوری اسلامی کمک کرده بر «بحران ماندگاری»‌اش تا حدودی غلبه کند. به این معنا که گرچه ایران، ویرانه شده است ولی جمهوری اسلامی توانسته بر همین ویرانه حکمفرما بماند. اما این مدل سیاست خارجی همیشه مانند حرکت بر روی لبه تیغ بوده است و هر لحظه امکان خارج شدن روندها از حالت طبیعی و بروز جنگ یا بحرانی تشدید‌شونده را محتمل می‌کند.

سال ۱۴۰۲ اوج خطر‌آفرینی این مدل از سیاست خارجی برای ایران بود. افروخته شدن آتش جنگ در غزه و کرانه‌ باختری و متعاقب آن افزایش سطح درگیری نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در لبنان، عراق، سوریه و یمن با غرب یا اسرائیل هر لحظه می‌توانست زبانه‌های آتش را به درون مرزهای ایران بکشاند. جمهوری اسلامی ۱۴۰۲ را نسبتاً به سلامت گذراند ولی همچنان آتش‌ها در همسایگی‌اش برافروخته‌اند و جهت باد هم به سمت ایران است.

چنین وضعیتی نمی‌تواند دوام داشته باشد. لاجرم یکی از طرفین این منازعه یا هر دو طرف باید به روشی برای تغییر در وضعیت بیندیشند. جمهوری اسلامی و رهبر آن امید دارند که در «جنگ اراده‌ها» پیروز شوند و روسیه و چین قدرت هژمونیک آمریکا را به صورت مبنایی به چالش بکشند. فعلاً همه تخم‌مرغ‌های علی خامنه‌ای و نظامش در همین سبد گذاشته شده است.

در مقابل، آمریکا و کشورهای غربی تمایلی به حضور گسترده در خاورمیانه ندارند و فعلاً تغییر تراز تجاری و رقابت ژئواکونومیک با چین را موضوع مهم‌تری می‌دانند. خاورمیانه چندین سال است که دیگر برای غرب، قلب جهان نیست. قلب جهان فعلاً در دریای چین می‌تپد و رسیدگی به آن در اولویت است.

در سال ۱۴۰۲ ایران با میانجیگری چین با عربستان سعودی پس از هفت سال آشتی کرد. آشتی تهران و ریاض برای هر طرف یک معنا دارد. ایران نمی‌خواهد پکن را برنجاند و عربستان سعودی هم می‌خواهد سطح تنش را برای اجرای برنامه‌های نوسازی اقتصادی‌اش کاهش دهد. آرامش در یمن و ایجاد سد بر سر راه تهران در صورت پیوستن به روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل آن چیزی است که ریاض از این «صلح سرد» انتظار دارد.

چین هم به دنبال جاپایی عمیق‌تر در خاورمیانه است تا بخشی از امکانات و توان غرب در همین نقطه مصروف شود تا در پیرامون چین. این جاپای عمیق‌تر البته به معنای پیوند استراتژیک چین با ایران به عنوان بازیگر مداخله‌گر منطقه‌ای نیست. پکن سال‌ها است که سیاست ایذایی را کنار گذاشته و هم‌پیوندی با کشوری که مبنای تعاملاتش بر روش‌های نامتقارن است می‌تواند برای چین هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی به همراه داشته باشد. ایران اما امید دارد که سطح تنش پکن با واشنگتن آنقدر افزایش یابد که رفیق استراتژیک چین شود و یک ایمنی نسبی برای خود بخرد.