او با بیان اینکه هیچ کشوری از جنگ جهانی دوم تا الان بدون رشد صادرات و سرمایه‌گذاری خارجی رشدی نداشته است و رشد بدون این‌ها امکان پذیر نیست، می‌گوید: «باید به تولید‌کنندگان، اتاق بازرگانی و مشارکت‌کنندگان در تولید میدان دهیم و دست‌شان باز باشد تا کار کنند؛ نباید در این مملکت بدن یک تولیدکننده بلرزد که فردا قرار است چه بلایی بر سر او بیاید چون قوانین را لحظه‌به‌لحظه می‌نویسیم و بی‌ثباتی در قانون ایجاد می‌کنیم و مشکلاتی را ایجاد می‌کنیم که هیچ تولید‌کننده‌ای در بستری که ما برای آن‌ها فراهم کرده‌ایم، امنیت سرمایه‌گذاری ندارند.»

مسعود پزشکیان یکی دیگر از ضرورت‌های تحقق رشد ۸ درصدی را، مبارزه با فساد می‌داند و تصریح دارد که باید شفافیت را در اقتصاد حاکم و مسیرها را روشن کنیم. از نگاه پزشکیان، عدم رشد حقوق کارگران متناسب با نرخ تورم، به کاهش انگیزه فعالیت و تولید منجر شده و می‌گوید: «رشد ۸ درصدی ممکن نیست،مگر اینکه نگاه‌مان را تغییر دهیم؛ چراکه نخبگان و سرمایه‌های ما در حال فرار هستند.»

سعید جلیلی، کاندیدای جبهه انقلاب اسلامی نیز می‌‌گوید: «فقط سرمایه نیاز نیست و نباید رشد اقتصادی فقط به سرمایه منوط شود. مهم‌تر از سرمایه، مدیریت سرمایه و استفاده از نیروی انسانی و فناوری‌ها است.»

او معتقد است صادرات و ارزآوری باید به ماموریت همه دستگاه‌ها تبدیل شود، نه اینکه فقط چهار پروژه تعریف شود، و می‌گوید: «اگر سرمایه زیاد شود ولی اگر منابع دچار نشتی شود، مشکل رفع نمی‌شود. بحث میترینگ در برنامه هفتم و در مجلس دنبال شد. ۲ تا ۴ درصد درآمد کشور پرتی دارد که چند میلیارد دلار است که جلوگیری از پرتی آن خیلی به کشور کمک می‌کند.»

۲- تورم؟

هم مسعود پزشکیان و هم سعید جلیلی، هر دو دولت را در افزایش تورم مقصر می‌دانند و تفاوت چندانی در راه حل‌های این دو کاندیدا برای کنترل و مهار تورم دیده نمی‌شود.

مسعود پزشکیان معتقد است «چاپ پول»، «کسری بودجه» و «ناترازی‌های مالی»، مهم‌ترین عوامل تورم است و می‌گوید: «کسری بودجه و چاپ پول، دلایلی هستند که منجر به تورم می‌شود و اگر دولت می‌خواهد این مشکل که درست شود، نباید کسری بودجه را به مجلس ببرد. تورم به معنای خالی کردن جیب مردم است و علت آنکه اکثر نگرانی‌ها و اعتراضات بازنشستگان و معلمان برای این است که نمی‌توانند زندگی خود را با روند تورمی ادامه‌دهنده و شرمسار خانواده خود هستند.»

«عملیاتی کردن بودجه‌ریزی» و « کنترل هزینه‌های دولت»، یکی از برنامه‌هایی است که پزشکیان ارائه کرده و می‌گوید: «این موضوع نیز زمانی اتفاق می‌افتد که بودجه عملیاتی، نظارت اصلاح و شفافیت در هزینه‌ها اعمال شود. از سویی دیگر، نخستین کاری که دولت باید بکند این است که به بانک‌ها دستور چاپ پول ندهد و آن‌ها را وادار به ایجاد تعهداتی نکند که امکان پرداخت آن وجود ندارد. اکثر توقعاتی که دولت در بانک‌ها اعمال می‌کند، عامل تورم است و باید بانک‌ها را علمی و درست نظارت کنیم و نظام آن را اصلاح کنیم.

سعید جلیلی، دیگر کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ نیز می‌گوید: «یکی از اولویت‌های من، انضباط مالی است. امکان کاهش و کنترل تورم وجود دارد. برای رسیدن به این هدف، بحث حاکمیت ریال اولین مساله است. دولت و نظام باید بر ریال حاکمیت داشته باشد و بداند گردش ریال چگونه است و کجا خرج می‌شود و در کجا حضور دارد، تا آن را مدیریت و حکمرانی کند.»

او می‌افزاید: «باید سامانه مودیان مالیاتی، سامانه جامع تجارت، سامانه املاک و اسکان و سامانه رفاه ایرانیان را تکمیل کنیم و این سامانه‌ها باید با هم ارتباط داشته باشند، تا بر حاکمیت ریال تفوق لازم را داشت.»

به گفته او، ناترازی بانک‌ها و بودجه را باید حل کرد. ناترازی بودجه مربوط به دولت است و رییس‌جمهور باید اینجا محکم بایستد. باید مواظب باشید منابع شما اولا اتلاف نشود و ثانیا، روز‌به‌روز افزایش یابد. به‌دلیل نبود میترینگ، ۷ میلیارد درآمد نفت و گاز شما هرز می‌رود. ۴ میلیارد دلار برای اشکال در برخی فرایندها در خرید کالاهای اساسی از بین می‌رود. بررسی کرده‌ایم چگونه می توان مانع هرز رفتن منابع شد و و این منابع ارتقا یابد.

او جلوگیری از شوک به بازار ارز را، دیگر برنامه خود برای کنترل تورم اعلام کرد.

۳- نرخ دلار؟

برخلاف مسعود پزشکیان، کاندیدای جبهه اصلاحات که به‌طور روشن «تک نرخی شدن ارز» را برنامه خود برای بازار ارز عنوان کرد، سعید جلیلی قائل به کنترل التهابات بازار ارز از طریق آوردن معاملات به بازارهای رسمی و تعطیل کردن بازارهای غیررسمی است.

مسعود پزشکیان می‌گوید: «وقتی تحریم وجود دارد، دولت دست در جیب مردم می‌کند. دلار را تک نرخی می‌کنیم، بازار خودش کشف قیمت کند.» او افزایش صادرات و افزایش ارزآوری را ابزار دولت برای کنترل تورم و کنترل التهابات بازار ارز می‌داند و می‌گوید: «ارز ترجیحی یعنی رانت و دولت به هرکس ارز ترجیحی دهد، یعنی او را از رانت برخوردار ساخته است؛ لذا جز برای واردات دارو و مواد غذایی و کالاهای اساسی، ارز ترجیحی داده نمی‌شود.»

سعید جلیلی نیز با بیان اینکه مدیریت بازار ارز بر کنترل تورم موثر است، می‌گوید: «فرایند ثبت سفارش، تخصیص و تامین ارز باید به‌روز و به موقع باشد تا موجب التهاب در بازار ارز نشود. وقتی بین تخصیص و تامین فاصله باشد، طرف به بازار ارز می‌رود و با قیمت بالا ارز را می خرد و به بازار شوک وارد می‌کند و در ادامه ارز را می‌فروشد و دوباره شوک وارد می‌شود.»

او با بیان اینکه بازارهای غیررسمی معاملات ارز را تعطیل می‌کند می‌گوید: «در بازار ارز برخی معاملات مجاز در بازار غیر رسمی انجام می‌شود که باید آن را به بازار رسمی آورد.»

۴- مسکن

در حوزه مسکن، هم مسعود پزشکیان و هم سعید جلیلی، بر اجرای قانون برنامه هفتم توسعه و اجرای سیاست‌های کلان نظام تاکید دارند. توجه به مسکن روستایی، افزایش ۲ درصد به زمین‌های قابل سکونت و واگذاری آن به مردم، مولد‌سازی اراضی توسط بانک‌‌ها، حمایت از سرمایه‌گذاری بخش دولتی، عمومی و خصوصی در ساخت مسکن حمایتی؛ حمایت از تعاونی‌های مسکن و حذف چرخه سوداگری در بازار مسکن، مجموعه تکالیفی است که برای دولت در حوزه مسکن در قانون برنامه توسعه هفتم آمده و هر دو کاندیدا اجرای آن را وعده دادند.

مسعود پزشکیان با بیان اینکه قانون را در حوزه مسکن اجرا می‌کنم می‌گوید: «نه‌تنها راه شهید رئیسی در مسکن‌سازی را پیگیری می‌کنم، بلکه آمایش سرزمینی را هم که در سیاست‌های مقام معظم رهبری هست به‌شدت پیگیری می‌کنم. اگر آمایش سرزمینی را دنبال نکنیم، آینده تهران با فاجعه روبه‌رو خواهد شد؛ باید بتوانیم به کارمندان پولی بدهیم که بتوانند حداقل در خانه‌ای که می‌نشینند زندگی کنند.»

سعید جلیلی نیز می‌گوید: «به زیستگاه مسکن، دو درصد از اراضی کشور اضافه شده که این سیصد هزار هکتار است و دولت این کار را موظف است که انجام دهد.»

او اضافه کرد: باید ۲۰ درصد تسهیلات به بخش مسکن اختصاص پیدا کند.

۵- یارانه‌ها؟

هر دو کاندیدا تاکید دارند که در شرایط فعلی، یارانه‌ها عادلانه توزیع نمی‌شود و محرومان از یارانه کمتری برخوردارند. یعنی در تئوری، هر دو یک دیدگاه را مطرح می‌کنند.

مسعود پزشکیان می‌گوید: «براساس آمارها، مصرف دهک‌های پایین و بالا در رابطه با یارانه‌های انرژی و بنزین وحشتناک است و اختلاف بسیاری میان دهک‌های بالا و پایین وجود دارد و ما به کسانی که توانمند هستند بیشتر امکانات می‌دهیم و به آن‌هایی که پول ندارند، پول کمتری می‌دهیم؛ این چرخه باید تغییر کند. دولت باید تقسیم منابع را هدفمند، قیمت‌ها را صلاح، زیرساخت‌ها را درست و حمل‌ونقل عمومی را درست کند و تسهیلات بانکی باید به همه مناطق کشور عادلانه برسد، نه اینکه ۵۵ درصد تسهیلات به تهران اختصاص داشته باشد.»

او می‌افزاید: «باید یارانه‌ها را هدفمند کرد و به دهک‌های پایین داد و اجازه نداد دهک‌های پایین بهره کمتری نسبت به دهک‌های بالا ببرند. باید نسخه‌ای با داشتن پشتوانه کارشناسی بنویسیم و نسخه‌ای که در این زمینه باید نوشت؛ به این سادگی نیست. از طرف دیگر اگر کنترل تورم و رشد اقتصادی را درست نکنیم، هر اقدامی که انجام دهیم منجر به فقیر شدن همه می‌شود.»

او معتقد است به‌راحتی می‌توان نفری ۱۰ میلیون تومان پرداخت کرد، اما لازمه آن، مدیریت تورم و شاخص‌ها، انسجام داخلی، کنار گذاشتن دعواها و رسیدن به زبان و نگاه مشترک و دیدن مردم محروم است: «اگر ما وضعیت رشد اقتصاد و اشتغال را درست نکنیم و مشکل‌مان را با دنیا حل نکنیم، همین الان روزانه بالای چند هزار میلیارد به‌خاطر تصمیمات ناصواب ما در حال هدر رفتن است؛ ما دقیقا اگر به قانون عمل کنیم، باید بازنشستگان و معلمان را ببینیم اما این‌گونه عمل نکردیم؛ چرا دولت‌ها چه دولت شهید رئیسی و چه دولت روحانی طبق تورم حقوق را اضافه نکردند؟ هیچ انسانی نباید گرسنه سر بر بالین بگذارد. از پول‌دارها باید مالیات گرفت و به محرومان یارانه داد.»

سعید جلیلی نیز با بیان اینکه وظیفه دولت این است که منابع را خود عادلانه و بهترین شکل بین مردم توزیع کند، می‌گوید: «ما چند طرح در این زمینه آماده کرده‌ایم. طرح "وان" درباره این است که انرژی به بهترین شکل توزیع شود و یارانه مردم عادلانه باشد و نه‌براساس خودرو، بلکه براساس فرد باشد. این طرح موجب مدیریت بهتر مصرف می‌شود و خود مردم براساس منافع خود، مصرف انرژی را مدیریت کنند. یک طرح برای سبد غذایی داریم که ۱۳ قلم کالای غذایی را در اختیار مردم قرار می‌دهد. طرح سفر و روستا را داریم.»

او معتقد است باید نظام رفاهی در لایه‌های مختلف شکل گیرد و می‌گوید: «وقتی در ایجاد شرایط اولیه اشتغال مشکل داشته باشید و فقر، بی‌سوادی و بیماری یک چرخه درست کرده باشند، مشکلات حل نمی‌شود. باید با فقر و بیکاری مبارزه کرد و برنامه برای این هدف وجود دارد. مثل برنامه ملی تامین مالی خرد مشاغل تولیدی، برنامه ملی صنعت یا کمک درآمد معیشتی و محرومیت زدایی.»

۶- بورس؟

در مساله بورس و بازار سرمایه، بین پزشکیان و جلیلی یک اختلاف‌نظر بنیادی حاکم است. مسعود پزشکیان قائل به بیرون کشیدن دست دولت از بورس و جلوگیری از مداخله دولت در بازار سرمایه است، ولی سعید جلیلی قائل به بیشتر شدن دخالت دولت در بازار بورس و معتقد به درگیر کردن بیمه‌ها و بانک مرکزی است.

مسعود پزشکیان می‌گوید: «دولت نباید در قیمت‌ها دخالت کند و این مداخله بلای کنونی را بر سر و اقتصاد آورده است. او ادامه می‌دهد: «ثبات و امنیت را به بورس برخواهیم گرداند و کسری بودجه دولت را از بورس تامین نخواهیم کرد. اگر دولت دخالت خود را کاهش دهد، این ثبات برخواهد گشت. حل مشکل بورس یک نسخه ساده نیست و خود تحریم‌ها هم در این زمینه تاثیر‌گذار است.»

اما سعید جلیلی می‌گوید: «شورای ثبات بورس تشکیل می‌دهم و بورس مدیریت می‌خواهد؛ یعنی اینکه باید شورای ثبات داشته باشیم نمی‌شود بیمه و بانک مرکزی نسبت به بورس بی‌تفاوت باشند که مردم ضرر ببینند. باید بحث بیمه سهام و شرکت‌های بزرگ مقیاس بیایند و فعالیت کنند. عده‌ای که فقط دنبال رانت و‌ پول باد‌آورده هستند، به‌دنبال تلاطم در بورس هستند. چرا شفافیت در بورس نبود؟ نظرمان تقویت بورس است.»

۷- خودرو؟

به نظر هر دو کاندیدا وفاق دارند که کیفیت خودرو داخلی پایین و قیمت خودرو در ایران، واقع‌بینانه نیست. مسعود پزشکیان بر آزاد کردن واردات خودرو و واقعی کردن قیمت‌ها و سعید جلیلی بر افزایش تولید برای واقعی کردن قیمت‌ها نظر دارند.

مسعود پزشکیان می‌گوید: «چرا نمی‌گذارید مردم خودشان خودرو به‌صورت آزاد وارد کنند؛ مردم خودشان دلار دارند. ما واردات خودرو را آزاد می‌کنیم و بازار باید قیمت‌ها را تنظیم کند. بازار خودش را تنظیم می‌کند، لازم نیست دولت دخالت کند.»

او ادامه داد: «مملکت را به کجا رسانده‌ایم که مردم حتی به واردات خودرو دست‌ دوم هم راضی شده‌اند، ولی همین را هم به مردم اجازه نمی‌دهیم. بازار را نباید به روی خودروی خارجی ببندیم.»

سعید جلیلی نیز معتقد است دانشگاه‌ها و وزارت علوم باید در بحث خودرو وارد شوند و می‌گوید: «در خودرو قیمت و کیفیت مهم است. یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در خودرو،‌ تیراژ است؛ باید این را افزایش دهیم. که مشکلی در بازار ایجاد نشود و یکی از آن‌ها تولید است. با همه مشورت کردیم که اگر می‌خواهیم این بحث را شکل دهیم، باید تولید اقتصادی شود. واردات ابزار خوبی است که بازار را مدیریت کنیم،‌ باید بعضی جاها خودرو وارد کنیم که تولید‌کننده داخلی رقابت کند. هم صادرات به کشورهای همسو و هم واردات و هم اقتصاد تولید برای تنظیم بازار اهمیت دارد.

برخلاف سعید جلیلی که در طول مناظره‌ها سعی کرد با وعده‌هایی از رشد و شکوفایی اقتصادی و وضعیت معیشت مردم سخن گوید، مسعود پزشکیان کمتر وعده داد. دلیل آن را می‌توان در تفکر او در حوزه اقتصاد جست‌وجو کرد. او ریشه مشکلات اقتصادی را تحریم‌ها،‌ محرومیت از دسترسی به سوییفت بین‌الملل و مبادلات بین بانکی، مجادله‌های داخلی و نبود وفاق ملی و ناکارآمدی می‌داند و بارها تاکید داشت که این مشکلات نسخه کوتاه‌مدت ندارد و باید برای رفع این موانع، تلاش کرد.