فصل کابینه؛ زمین بازی
عباس عبدی - اعتماد
تمام یادداشت‌های این هفته خودم را به تشکیل کابینه اختصاص می‌دهم. چون پس از تنفیذ و تحلیف؛ آقای پزشکیان کار خود را آغاز می‌کند و به طور طبیعی اولین کار ایشان تشکیل کابینه شامل وزرا و معاونان رییس جمهور از جمله معاون اول است. از آنجا که من در شورای راهبری نیز حضور دارم بد نیست که به چند مسأله مهم در مسیر تشکیل کابینه اشاره کنم.
اولین آنها، زمین بازی است. برای فهم بهتر از مثال فوتبال استفاده می‌کنم. هنگامی که از یک تیم فوتبال صحبت می‌کنیم بیش از هر چیز توجه ما به نتیجه نهایی و بازیکنان معطوف می‌شود. در حالی که بازیکن و مربی فقط یک بخش از ماجرای تیم هستند. داشتن یک باشگاه خوب با مدیریت و اقتصاد قوی، داشتن یک ورزشگاه با امکانات بدنسازی عالی و پزشکی و... رسانه اختصاصی، زمین عالی، تماشاگرانی پای کار و منضبط و سازمان‌یافته و...
هم‌چنین یک لیگ خوب، فدراسیونی کارآمد، مقررات و برنامه‌ریزی دقیق، داوری بی‌طرف، نهاد قضایی و رسیدگی‌کننده به شکایات و... اینها همه اجزای اصلی برای تماشای یک بازی خوب است، که به چشم تماشاگران نمی‌آیند، در حالی که اگر این موارد نباشد، بازیکن خوب وارد زمین نمی‌شود و اگر هم بشود، قادر به بازی زیبا و موثر نخواهد بود.
از این نظر خیلی صریح باید گفت که بازی سیاست در ایران بیش از اینکه تحت تأثیر بازیکنان مستقیم آن از جمله هیأت دولت و وزرا باشد، تحت تأثیر وضعیت زمین بازی سیاست است، زمینی که به شدت تخریب شده است. در ساختار اداری و اجرایی سیاست اختلافات و ناکارآمدی‌ها فراوانی وجود دارد. اجزای فعال در زمینه بازی سیاست در ایران به جای آنکه یکدیگر را کمک و هم‌افزایی کنند، در جهت تقابل و چوب لای چرخ یکدیگر گذاشتن عمل می‌نمایند.
نهاد داوری بی‌طرف اگر هم هست، ناکارآمد عمل می‌کند. تماشاگران علاقه‌ای به دیدن بازی این سیاست ندارند، لذا استادیوم سیاست به نسبت خالی است. هر از گاهی چند نفر از هولیگان‌های تماشاگر یا افراد خودسر و آتش به اختیار وارد زمین می‌شوند و بازی را متوقف می‌کنند یا روند آن را دچار اختلال می‌کنند.
بازیکنان مطابق قاعده‌ای روشن قیمت‌گذاری نمی‌شوند. برای برخی از آنان قیمت‌های بالاتری تعیین می‌شود. تیم در عمل از نظر اقتصادی ورشکسته است، فقط با عملیات حسابداری خود را روی پا نشان می‌دهد. نقش بازیکنان در زمین تعریف نشده است. مربی تیم اختیار کافی برای انتخاب افراد ندارد.
اکنون و پس از انتخابات اخیر و به هر دلیلی راه برای حضور یک تیم جدید سیاسی باز شده است. این تیم رویکردها و ضوابط و ارزش‌ها و اولویت‌های خود را دارد و با مجموعه‌ای که آن را آورده‌اند می‌تواند کار کند و آنها را عملی نماید. ولی در واقعیت؛ محدودیت‌های فراوانی پیش روی ترکیب‌بندی تیم سیاست قرار می‌دهند.
البته قرار نیست همه امور به سود تیم جدید باشد، و به طور طبیعی باید با گفتگو و تفاهم آن را حل کرد، ولی قرار هم نیست که بازیکنان و مدیریت این تیم و حتی نوع بازی انها مثل تیم قبلی یا شبیه به آنها باشد، که اگر چنین شود انتخابات بی‌معناست.
یکی از ویژگی‌های لازم هر انتخاباتی، امکان تحقق اهداف و مطالبات رأی‌دهندگان از طریق نامزد پیروز و با انتخاب افراد مناسب برای آن اهداف است. البته این وضع صفر و یکی نیست، ولی در حد متعارف باید اجرایی شود تا انتخابات معنادار شود.
با این مقدمات یکی از اصلی‌ترین وظایف آقای پزشکیان در مقام رییس جمهور اصلاح زمین بازی سیاست است. غیر ممکن است که او یا هر کس دیگر بتوانند در زمین موجود، موفقیت‌های پایدار و چشمگیری به دست آورند. در درجه اول بسیاری از بازیکنان خوب وارد این بازی نمی‌شوند. آنان هم که وارد شوند، نمی‌توانند کارآیی کافی داشته باشند و بازی خوبی به نمایش بگذارند.
برنامه رییس جمهور در گام اول باید حل این مسایل از جمله موارد زیر باشد. شکل دادن و تقویت داوری منصفانه و بی‌طرفانه؛ شکل دادن استقلال رسانه‌ای؛ ایجاد وحدت و وفاق درون ساختار قدرت از یک سو و از سوی دیگر میان ساختار و مردم؛ از میان بردن شکاف قدرت و مسئولیت؛ دفاع از شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات؛ دفاع کامل از حق مشارکت مردم و ایجاد نهادهای مردمی و حرفه‌ای و احترام به آنان؛ حذف تبعیض‌ها در همه سطوح اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و...
