کاربر دیگری به نام «محمود» زیر همین پست نوشته: «کسی با حجاب مشکل ندارد؛ مردم با حجاب اجباری مشکل دارند.»

کاربری به نام «سارا» زیر یکی از پست‌های یک حجاب استایلیست که از کاربران و دنبال‌کننده‌های صفحه خود پرسیده بود روسری چه رنگی انتخاب کند، نوشته است: «حجاب شما رنگش یکی است، قرمز به رنگ خون مهسا و نیکا و آرمیتا. پس فرقی نمی‌کند که چه رنگی بپوشید.»

واکنش کاربران به فعالیت حجاب استایل‌ها به‌روشنی نشان‌دهنده نگاه دوگانه به حجاب در جامعه است.

الی خرسندفر به ایران‌وایر گفت که عوامل گوناگونی چند دهه پس از انقلاب سبب شد که در نهایت جامعه و به‌خصوص زنان، به این نتیجه برسند باید حق پوشش خودشان را داشته باشند.

او توضیح داد که آسیب‌هایی که زنان دیده بودند و خواسته‌های آن‌ها پس از «جنبش مهسا»، خودش را در قالب نافرمانی‌های مدنی و کنش‌های خیابانی نشان داد و جامعه را به دو بخش تقسیم کرد؛ افرادی که معتقد به حجاب نیستند و افرادی که همچنان اعتقاد به حجاب دارند و این دو قطبی بی‌حجاب و با حجاب، خودش را هم به‌لحاظ کیفی و هم به‌لحاظ کمی نشان داد. این دو قطبی همان چیزی‌ است که نظام سیاسی می‌خواهد؛ برای اینکه یکی از گزینه‌های نظام سیاسی خودکامه برای پنهان کردن ناکارآمدی خود، ایجاد بحران در جامعه است.

ملغمه‌ای از ترویج برندهای لوکس و زندگی مذهبی

حجاب استایل‌ها تنها روش و مدل بستن روسری را آموزش نمی‌دهند. از پست‌هایی که می‌گذارند این‌طور برداشت می‌شود که بسیاری از آن‌ها در پی رواج یک نوع زندگی اسلامی تجملاتی هستند، همراه با پافشاری به مناسک مذهبی خصوصا شیعه.

آن‌ها می‌خواهند نشان دهند که سفرهایشان همیشه فقط به مراکز مذهبی است، از آرامگاه امام هشتم شیعیان در مشهد تا کربلا و مکه و مدینه؛ برای امام حسین اشک می‌ریزند، اما وقتی پای تبلیغ زندگی اسلام به میان می‌آید، ریلز اینستاگرامشان را با صدای مارتیک منتشر می‌کنند.

یکی از این حجاب استایلیست‌ها که نخواست نامش برده شود، درباره انتقادهایی که که به فعالیت آن‌ها می‌شود به خبرنگار ایران‌وایر گفت: «مثل همه انسان‌های روی کره زمین که از سبک زندگی و استایل خودشان عکس در اینستاگرام منتشر می‌کنند، من هم دارم همین کار را می‌کنم. این از بی‌فرهنگی مردم ماست که فکر می‌کنند حجاب نباید جلب توجه کند. ما مردم بسیار فضولی داریم.»

به تصور بسیاری از حجاب استایلیست‌ها، کسانی که به صفحات آن‌ها حمله می‌کنند، تندروهای مذهبی هستند. یک حجاب استایلیست در این مورد به خبرنگار ایران‌وایر گفت که از ابتدای اسلام کسانی که ادعای مذهبی بودن داشتند، به دیگران حمله می‌کردند.

او سپس به «ابن ملجم»، قاتل امام اول شیعیان اشاره کرد و گفت که آن فرد از مذهبی‌ترین افراد دوران خودش بود. این حجاب استایلیست اضافه کرد: «این افراد همیشه و همه‌جا وجود داشته‌اند و حمله می‌کنند. این مقدس‌نماهایی که هر روز به صفحه من حمله می‌کنند، از نسل ابن ملجم‌ها هستند.»

در نظرخواهی خبرنگار ایران‌وایر از کاربران رسانه‌های اجتماعی درباره این صفحات، بسیار گفتند که این پست‌ها را دنبال نمی‌کنند و از آن عبور می‌کنند. اما جنجال زیر این پست‌ها همیشه به پاست. عده‌ای از هر نوع حجاب تعریف و تمجید می‌کنند و آن را «ارثیه بی‌بی زهرا» عنوان می‌کنند و عده‌ای دیگر حجاب را رنگین شده از خون دختران ایران می‌دانند.

یکی از کاربران رسانه‌های اجتماعی در واکنش به پست‌های تبلیغ حجاب، نجابت و عفاف به خبرنگار ایران‌وایر می‌گوید: «من قبلا در دانشگاه دوستان زیادی داشتم که محجبه بودند و حجابشان برایم مهم نبود. برای آن‌ها هم بی‌اعتقادی من به حجاب مهم نبود و حجاب را انتخاب خود فرد می دیدند. اما حالا وقتی محجبه‌ها را می‌بینم، عصبانی می‌شوم. از خودم هربار می‌پرسم چطور شد که تغییر کردم؟ چه کسی این نفرت را به وجود آورد؟ واقعیت این است که من دلم می‌خواهد به همه آدم‌ها با همه انتخاب‌هایشان احترام بگذارم، ولی وقتی این‌ها به انتخاب‌های من احترام نگذاشتند، دلم می‌خواهد حتی با یک متن کوتاه در شبکه‌های اجتماعی هم که شده انتقامم را بگیرم.»

او درباره حجاب استایلیست‌ها هم معتقد است که آنچه ارائه می‌دهند و می‌گویند پر از تناقض است. به گفته این کاربر، آن‌ها از نجابت با حجاب حرف می‌زنند و به هم ربط می دهند، در‌حالی‌که نجابت از منش می‌آید، نه از ظاهر.

با‌وجود همه این انتقادها، بیشتر حجاب استایلیست‌ها طرفداران بسیاری دارند و پست‌هایشان در رسانه‌های اجتماعی، چند هزار بار لایک می خورد.

الی خرسندفر، جامعه شناس درباره تضادهای متعدد در فعالیت حجاب استایل‌ها گفت که این افراد از مساله فلسفه حجاب رد شده‌اند. او اضافه کرد که اساسا فلسفه حجاب برای این است که در پوشش زن هیچ‌گونه تحریک‌پذیری وجود نداشته باشد. حجاب استایل‌ها از یک سو با آرایش‌ها، با انواع پوششی که دارند و رنگ‌هایی که استفاده می‌کنند، فلسفه حجاب را به چالش کشیده‌اند و از سوی دیگر به این دوقطبی باحجاب و بی‌حجاب دامن می‌زنند.

الی خرسندفر توضیح داد: «یک فرد با حجاب معمولی تا وقتی که با حجاب دیگران کاری ندارد، کمتر مورد خشم افرادی قرار می‌گیرد که معتقد به حق انتخاب پوشش هستند. کسانی که این استایل حجاب را تولید می‌کنند، کسانی هستند که جامعه آسیب‌دیده از حجاب اجباری را تحریک به کنش و بروز خشم و بروز بیزاری و نفرت می‌کنند. بخشی از این افراد ادعا می‌کنند که چون نظام سیاسی می‌خواهد به حجاب اعتقاد دارند، برخی از آن‌ها هم می‌گویند حجاب اعتقاد قلبی‌شان است. اما واقعیت این است که تا وقتی که از آزادی کامل و درونی برای انتخاب نوع پوشش برخوردار نباشیم، نمی‌توانیم به‌صراحت ادعا کنیم که این انتخاب فردی ما است.

آزادی کامل و درونی برای انتخاب پوشش فرد، یعنی در جامعه‌ای زندگی کرده باشد که در آن عقاید و ارزش‌های سنت بر روابط و انتخاب‌هایش تاثیر نگذارد و مواضع ایدئولوژیکی سیاسی، باید و نبایدها را تعیین نکرده باشد.

تبلیغ تجملات

بسیاری از این افراد در تلاش برای به نمایش گذاشتن مرفه بودن افراد مذهبی به‌خاطر اعتقاداتشان هستند. آن‌ها انگار تلاش می کنند با دامن زدن به تجملات در مراسم مذهبی، طبقه خاصی را مورد هدف قرار دهند.

کاغذ طلا پیچ کردن موز و میهمانی‌های پر طمطراق برای عید غدیر با چند مدل غذا و شربت و دسر، مورد اعتراض کاربران بسیاری است. آن‌ها می‌پرسند این بود ساده زیستی ائمه که از آن دم می‌زدید، یا اینکه عید غدیر برای عرب‌هاست و عید ما تنها نوروز است.

آن‌ها چادرهای رنگی ملیله‌دوزی یا به‌اصلاح خودشان جواهر دوزی برای مراسم عروسی و نامزدی سر می‌کنند و عطر شنل جلوی آینه قدی به عبایشان می‌زنند و دیگر عروس‌هایی که از شنل استفاده می‌کنند را، گونی‌پوش خطاب می‌کنند. یا کیک تولد با تم لوازم آرایش برای دختر بچه هفده ساله‌ای که چادر به سر دارد در کشوری که دخترانش به‌خاطر مو و آرایش‌شان در خیابان‌ها کتک می‌خورند.

خرسندفر گفت: «کسانی که استایل‌های حجاب را تولید می‌کنند، ناخواسته یا خواسته به دو قطبی شدن موضوع حجاب دامن می‌زنند، اما بخشی هم دقیقا برای دهن‌کجی به افراد آسیب‌دیده و بیزار از حجاب چنین روشی را در پیش می‌گیرند.

گروهی هم برعکس، می‌خواهند با سانتی‌مانتال کردن حجاب، از امر حجاب سیاه‌زدایی کنند و آن سیاهی چهره حجاب را نزد عموم جامعه از بین ببرند، ولی به‌ نظر من محکوم به شکست است. یعنی این گفتمان تولید نخواهد شد که "ببینید حجاب چنین چهره زیبایی هم دارد" چون جامعه زنان بیش از آنچه که تصور شود از حجاب و عدم انتخاب آسیب دیده است و از قضا انتظار دارد که همین حجاب استایل‌ها دست از سانتی‌مانتالیزه کردن حجاب بردارند و در صف کسانی چون "صدیقه وسمقی" قرار بگیرند که در جایی که احساس کرد امر حجاب و خود داشتن حجاب به‌مثابه تقویت‌کننده مواضع و قدرت نظام ایدئولوژیکی است، آن را از سر برمی‌دارد. وقتی با چنین خواستی مواجه هستید، هرگز نمی‌توانید با سانتی‌مانتالیزه کردن حجاب، چهره زشت آن را بردارید؛ چون جامعه به یک شکل رادیکالی با مساله حجاب مشکل دارد.»

رد‌پای خرافات

اما این‌ها تنها بخش کوچکی از تضادها و موضوعات صفحه‌های حجاب استایلیست‌هاست. بسیاری از این افراد علاوه‌بر تبلیغ برای نوع پوشش در صفحه‌های خود، با چله درمانی و دعا درمانی گشایش هم می‌کنند. بلاگر‌هایی که برخی از آن‌ها نزدیک به ۳۰۰ هزار دنبال‌کننده دارند.

نوشتن قرآن با مداد زعفران و حل کردن آن در آب و نوشاندن آن به بچه‌ها برای بالا بردن هوش، یکی از این پست‌هاست که اعتراض بسیاری را زیر این پست به‌همراه داشته. یکی از کاربران نوشته: «امام صادق اگر چیزی بارش بود، اختراع و اکتشافی در خدمت به بشریت داشت.»

کاربر دیگری نوشته: «مزخرفات و توهمات و خرافات... بخوانید بدانید و با فهم زندگی کنید؛ وای به روزی که خرافات وارد زندگی شود.»

«زهرا سادات» یکی از این استایلیست‌ها است که توسعه فردی با قرآن هم آموزش می‌دهد صفحه‌ای با ۲۳۰ هزار دنبال‌کننده و می‌گوید برگزار‌کننده اولین دوره هدف‌گذاری-برنامه‌ریزی و نظم بر‌اساس آیات و روایات است.

اما این دختران صورتی‌پوش با چادرهای ملیله‌دوزی شده و جلیقه‌های بلند رنگی و عباهای چین‌دار، بیشتر از هر حجاب استایلیستی، روسری فروشانی هستند که برای فروش یک عدد بیشتر از ملزومات حجاب، خودشان را جلوی دوربین رسانه‌های اجتماعی به هر رنگی در می‌آورند. برخی از آن‌ها در یک پست اینستاگرامی می‌گویند حجاب استایلیست هستند، اما تتو هم دارند. مدل حجاب هستند، اما اگر اجازه بدهند دوست دارند موهایشان را بیرون هم بگذارند.