گروه هیات تحریر الشام "Hay'at Tahrir al-Sham" (HTS) یکی از گروههای شورشی اسلام گرا است که در جنگ داخلی سوریه نقش مهمی ایفا کرده است. این گروه در ژانویه ۲۰۱۷ از ادغام چندین گروه شورشی شکل گرفت و به عنوان جانشین گروه جبهة النصره شناخته میشود که پیشتر شاخه القاعده در سوریه بود. با این حال، هیات تحریر شام ادعا کرده است که دیگر به القاعده وابسته نیست و روابط خود را با القاعده قطع کرده است؛ هر چند عمده اعضای آن ؛ اعضای سابق جبهه النصره بود که وابسته به القاعده بوده اند.
سوابق و اهداف این گروه قابل تامل است. هدف اصلی این گروه سرنگونی بشر اسد و ایجاد یک حکومت اسلامی بر پایه شریعت در سوریه است. این گروه گرچه اعلام کرده که از القاعده جدا شده است، اما همچنان به اصول ایدئولوژیکی مشابه پایبند است
این گروه پس از مدتی تلاش کرد تا خود را از گروههای تندروی دیگر مانند القاعده متمایز کند تا حمایت محلی و بینالمللی بیشتری به دست آورد.
عملکرد و سوابق هیات تحریر الشام که از سازمان های جبهه النصره، جیش السنه، و گروههای کوچکتر به وجود آمد و بسرعت به یکی از قدرتهای اصلی در شمال غرب سوریه، به ویژه در استان ادلب، تبدیل شد. در ادلب دولت محلی بنام "حکومت نجات سوریه" تشکیل داد و مثل یک دولت سعی کرد که از منابع مالی متنوعی مانند مالیات، تجارت، و کمکهای بینالمللی بهره ببرد. این گروه با ایجاد نهادهای محلی مانند دادگاهها و خدمات شهری، تلاش کرده تا مشروعیت خود را در میان مردم منطقه ادلب افزایش دهد.
این گروه در درگیری هایش نه تنها با نیروهای دولتی سوریه بلکه با سایر گروههای شورشی مانند احرار الشام و داعش نیز درگیر شده است. این گروه قبلا نیز در چندین مورد به رقابت با سایر گروهها برای نفوذ در منطقه ادلب دست زده بود. این گروه همچنین در بسیاری از درگیریها با نیروهای سوریه و روسیه، به ویژه در ادلب، نقش اساسی داشته است.
گروه هیات تحریر الشام؛ از سوی ایالات متحده، روسیه، و برخی دیگر از کشورها به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است ولی ترکیه، که از برخی از گروههای شورشی سوریه طرفدار خود حمایت می کند؛ سعی دارد تا دراین رقابت ها؛ نفوذ این گروه را محدود کند.
نهایتا؛ هیات تحریر الشام در حال حاضر یکی از قدرتمندترین گروههای شورشی در سوریه است که تلاش میکند بین ایدئولوژی افراطی و نیازهای عملی برای بقا تعادل برقرار کند؛ ولی به دلیل سوابقش در زمینه نقض حقوق بشر، اقدامات نظامی خشونتآمیز، و ارتباطات گذشتهاش با القاعده، مورد انتقاد گسترده بینالمللی قرار دارد.
اینک که این گروه در سوریه؛ منطقه تحت نفوذ خود را گسترش داده؛ و حزب الله و جمهوری اسلامی در لبنان بشدت محدود شده اند؛ معادلات قدرت در سوریه می تواند بشدت تغییر کند.
کیقباد اسماعیل پور؛ عضو گروه ۲۵ شهریور