در ابتدا باید اعتراف کنم در طی بیش از دو دهه گذشته، بوده‌اند برخی از فعالان اقتصادی بومی بلوچ، دوستان قدیمی و آشنایان در بلوچستان و بخصوص در منطقه چابهار که صراحتا و ماهرانه از ما خواسته‌اند بر روی مولفه بومی گرایی و مشارکت محلی اصرار بورزیم (تا آنها بتوانند رانت و امتیازات محلی بیشتری بگیرند). اکثر این نوع افراد قوم و خویش و یا دار و دسته وابسته به نمایندگان مجلس، شورای شهر، شهرداری و بقیه نهادها و تعداد انگشت شماری از مدیران به اصلاح بومی فاسد ادارات بوده و حتی برخی امامان جمعه سُنی مذهب جنوب بلوچستان می‌باشند. و ما در حقیقت دانسته یا نادانسته جاده صاف کن و تسهیل کننده پیشبرد منافع شخصی و خانوادگی و طایفه‌ای این نوع افراد وابسته بوده‌ایم (اگرچه بیش از ۵۰ سال سابقه دوستی و آشنایی وجود دارد ـ اما به باور نگارنده باید از روابط و منافع شخصی و حتی خدشه دار شدن دوستی‌ها عبور کرد و حقیقت را گفت؛ حتی به بهای "دشمن تراشی"). چون هیچ بلوچ فقیر کپرنشین به دلیل فعالیت‌های سیاسی و فشار رسانه‌ای ما خارج نشینان صاحب امتیاز نشده است و در عمل ما گره گشای مشکلات آنها نبوده‌ایم، بلکه بر عکس. زیرا ساختار کل سیستم دزدسالار و رانت محور جمهوری اسلامی بر این مبنا بنیانگذاری شده است و آنهایی که با این سیستم نافع رانت ـ محور سر و کار دارند صدبرابر از ما زبر و زرنگ تر هستند؛ چه برسد به آن بلوچ بینوا که دستش به جایی بند نیست.
مدیریت بومی زمانی علم علی‌الاطلاق است که منطبق با دانش جهانی و استانداردهای دموکراتیک و علمی و بر مبنای شایسته سالاری و نخبه گزینی در یک نظام دموکراتیک و سکولار باشد و نه بر اساس کارنامه سالها سرسپردگی و نوکر منشی یک فرد بومی بلوچ سُنی اثنی عشری و یا یک سرطایفه و یا قبیله فرصت طلب وابسته به پایگاه‌های بسیج عشایری سپاه برای حفظ یک حکومت منحط فاسد سرکوبگر. یا وگرنه مولفه بومی کردن دموکراسی و یا علم که مقوله‌های جهانی هستند سرپوشی برای گسترش فساد و تباهی محلی و ملی خواهد بود.
نمونه‌های بارز آن در جمهوری اسلامی و حتی در کشورهای همسایه به وفور دیده می‌شوند. از جمهوری موروثی آذربایجان گرفته که توسط بومی‌ها اداره می‌شود تا کشور ترکمنستان که اکنون مستقل و به اصلاح توسط خود بومی‌ها اداره می‌شود و یکی از دهشتناک ترین دیکتاتورهای جهان است که حکومت حتی رنگ خودرو شما را دیکته می‌کند که باید سفید و یا نقره‌ای باشد. زیرا داشتن خودرو مثلا با رنگ سیاه، سیاه نمایی و حکم بغی و محاربه را دارد. لذا فرماندار گماشتن مثلا یک زن ترکمن بنام مرجان نازقلیچی در شهرستان بندر ترکمن در استان گلستان و یا انتصاب زنان و یا مردان بلوچ سنی مذهب در مقام فرمانداری و مشاور کُرد و بلوچ ریاست جمهوری و حتی اکنون استاندار بلوچستان چه تاج گُلی به سر مردم بلوچ زده است و یا درد آنها را دوا کرده است؟ وانگهی در بسیاری از استانها مثل آذربایجان اکثر مدیران آذری ترک و بومی هستند. اما چه سود؟
در استان سیستان و بلوچستان در بخش سیستان اگرچه بلوچ‌های سیستانی از مشارکت محروم هستند، ولی با این حال بیش از ۹۸ درصد مقامات و مدیران بومی و محلی ِ سیستانی هستند. این در حالی است که رئیس جمهور در سفر ۲۰ روز پیش خود به سیستان گفت که وضعیت سیستان نسبت به قبل از انقلاب بسیار بدتر شده است. پس باید پرسید کجاست کارآیی بومی گرایی در سیستان؟ جواب ساده است: در یک سیستم دزد سالار فاسد، جایگزین کردن یک فاسد غیربومی با یک فاسد بومی مصداق بارز ضرب المثلی است که می‌گوید: "چو دزدی با چراغ بومی آید گزیده تر برد کالا".
کلام آخر اینکه در پی مطرح شدن مَکُرّان (بخوان چابهار) بعنوان پایتخت آینده کشور و طرح توسعه سواحل مکران و ایجاد شهر جدید تیس در بخش شمالی شهر فعلی چابهار و تخصیص و توزیع زمین به وابستگان خودی حکومت همزمان با تخریب کپرها و آلونک‌های حاشیه نشینان بومی بلوچ در چابهار با کمک شهرداری و شورای شهر و برخی از مسئولین که متاسفانه همگی بلوچ هستند، یک کاستی فاحش و نقص بزرگ و نادیده انگاشته شده در فعالیت‌های تعصب محور ما را عیان نمود که در عمل با نزدیک بینی تنگ نظرانه مروج بومی گرایی در یک سیستم فاسد بوده‌ایم که نتیجه آن رشد فساد محلی و درهم آمیختگی بیشتر آن با فساد حکومت مرکزی بوده است و بس. و رانت خواران فاسد بومی به دلیل دریافت زمین و رانت‌های متعدد در مقابل ظلم رژیم جنایتکار علیه محروم ترین و آسیب پذیرترین قشر جامعه و تخریب منازل محقر آنها و یا سرکوب و کشتار و دستگیری و رد مرز سکوت و یا همراهی کرده‌اند. و اسفا که ما خامسوختگان ساده انگار و فعالان سیاسی در عمل غافلانه و ناآگاهانه جاده صاف کن منافع مافیای رانت خوار بومی (محلی) و استحکام بخش پیوند آنها با رژیم فاسد بوده‌ایم.
عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
*
عربی‌مآبی بلایِ جان و توشِ زبان فارسی*، کاظم کردوانی
