به اغلب احتمال مذاکره ایران-امریکا این بار موفق است. چرا؟!

یدالله کریمی پور

۱- فدراتیو روسیه با آن همراه است؛ سهل است که جمهوری‌اسلامی را تهدید کرده که در صورت حمله آمریکا هیچ کمکی به تهران نخواهد کرد؛

۲- ترامپ سخت درگیر چین است. در این کشاکش گرایش جمهوری‌اسلامی به واشنگتن فضایی پر غرور تاریخی و شکوهمند برای ترامپ ایجاد خواهد کرد؛

۳- کاخ سفید در پی کاستن از اصطکاکات خاورمیانه و تمرکز بر چین و در وهله بعد اکراین، اروپا و تعرفه ها است؛

۴- با چراغ سبز جمهوری اسلامی، کمپانی های آمریکایی بهترین بستر سرمایه‌گذاری را در ایران به دست خواهند آورد. فرصت های آمریکا در ایران به راحتی تریلیون دلاری خواهد بود.

کوتاه آن که با همسو شدن کرملین-کاخ سفید، بعید است مذاکرات عمان بی نتیجه رها شود. بلکه ممکن است مذاکرات طرفین در مدتی کوتاه تا بازگشایی نمایندگی ها در تهران و واشنگتن پیش رود.

ترکیه، سوریه، اسرائیل

پس از فروپاشی رژیم اسد و عقب نشینی گریزناپذیر جمهوری اسلامی از سوریه، همان گونه که پیشتر ارزیابی شد، ترکیه و اسرائیل(اشغالگر) برای چیرگی بر شام در برابر یکدیگر قرار گرفته اند. البته اسرائیل در برهه کنونی، در پی روشن شدن تکلیف ایران و به ویژه مساله پیچیده هسته ای ایران‌ است. ولی به هر روی و در نهایت سوریه در آینده نزدیک بیشترین فضای رقابت بین ترکیه -اسراییل خواهد ماند. اسرائیل تا جایی که به فضای پیرامونی اش بر می گردد، دیگر نقش درجه یکی برای جمهوری‌اسلامی قائل نیست و از این‌ منظر، جمهوری ترکیه جایگزین آن شده است.

گرچه هم‌ اکنون‌ هدایت و رهبری دمشق تحت مدیریت عالی آنکارا است و نقش های ایالات‌متحده، فدراتیو روسیه، دولت قطر، عربستان و... در این کشور شاخه ای است، ولی اسرائیل به هیچ روی اجازه افزایش قدرت مانور به جمهوری ترکیه نخواهد داد. سهل است که رقابت بر سر دامنه و ابعاد نفوذ در سوریه بین این دو برای لحظه ای خاموش نخواهد شد.

با تلفیق مطالعات استراتژیک جهان عرب و هوش مصنوعی‌، ؟4 سناریوی متفاوت برای آینده رقابت ترکیه-اسراییل در سوریه گمان پذیر می نماید:

1- جنگ مستقیم
این سناریو تا مساله محور مقاومت، ایران و حزب الله کاملا فیصله نیافته، کمترین احتمال را به خود اختصاص می دهد؛

2- جنگ‌نیابتی
دست اسرائیل برای چنین نبردی بازتر است؛ زیرا در همه جغرافیای جنوب ترکیه از مرزهای مشترک‌ ایران-ترکیه-عراق، تا خلیج اسکندرون، کردها تحت پشتیبانی دو گانه واشنگتن-تل آویو آماده پیکارند. از سوی دیگر علویون‌ مستقر در کرانه های سوریه و نیز استان های مرزی دروزی نشین، جغرافیای مناسبی برای چنین نبردهایی هستند. ولی بس بعید است اردوغان، میت و ژنرال های کارکشته ترک، به چنین باتلاقی ورود کنند؛

3- تقسیم جغرافیا
شانس ترکیه-اسراییل برای تقسیم جغرافیای سوریه به مناطق نفوذ با پشتیبانی ایالات‌متحده بس بیشتر است. دستکم‌ اسرائیل(اشغالگر) تا کنون‌ بر این پایه عمل کرده است. شگفت آن که رژیم تحت حکومت احمد الشرع(جولانی) در برابر دست اندازی های اسرائیل کمترین واکنشی نداشته است. حتی خوارتر و ذلیل تر اسد با بی بی مواجهه شده است؛

4- صلح ابراهیم
بعید نیست با فروکش کردن مساله غزه و کرانه باختری و احیای صلح ابراهیم، دمشق تحت تاثیر کشورهای جنوب خلیج فارس، به صلح ابراهیم روی آورد. در چنین سناریویی، دمشق بیشتر متاثر از اسرائیل و دولت های ثروتمند عرب خواهد بود. احتمال عملیاتی شدن این سناریو نیز همانند جنگ‌ مستقیم تا آینده دیدپذیر اندک می نماید.

کوتاه آن‌که چه بسا بیشینه تا پایان سال جاری میلادی، جغرافیای سوریه، بیش از پیش، تحت تاثیر رقابت های ترکیه-اسراییل قرار گیرد.