حسین علیزاده

🔸اگر بایدن انتخابات را برنده شده بود، هیچ افقی دیده نمی‌شد که بن بست مذاکرات احیای برجام برداشته شود. اما، اینک در کمتر از 3 ماه از ورود ترامپ به کاخ سفید، او دو گام مهم برداشته است. یکم، گسیل داشتن ایلان ماسک برای دیدار با ایراوانی، سفیر در نیویورک، و دوم، مکاتبه مستقیم با رهبر جمهوری اسلامی.
این دو گام بزرگ ترامپ نشان می‌دهد که او توسل به قوه قاهره را اولویت نمی‌داند گرچه در استخدام آن هم تردید نخواهد کرد. ترامپ تجارت پیشه است نه نظامی.

🔸 در سوی دیگر، پذیرش نامه ترامپ، پاسخ به آن با امضای شخص علی خامنه ای و قبول مذاکره (غیرمستقیم) با امریکا بدون هیچ واسطه‌ای ( یعنی 6 منهای 5) دلیل وادادگی جمهوری اسلامی است.

🔸در وادادگی خامنه‌ای همین بس که او ورود واکسن امریکایی کرونا را اجازه نداده بود ولی اینک به مذاکره با قاتل سلیمانی تن داده است. دلیل این وادادگی چیزی نیست مگر اینکه هر اندازه دست واشنگتن پر از کارت است، در دست تهران جز چند کارت نیست. برای همین، تهران نیازمند بود برای ساختن کارت موثر، پیشنهاد سرمایه گذاری امریکا در ایران به میزان صدها میلیارد دلار را بدهد؛ پیشنهادی که برای ترامپ تاجر مسلک می‌تواتند وسوسه کننده باشد.

🔸اما، در فرض قبول امریکا برای سرمایه گذاری در ایران چند شرط باید محقق شود: یکم، جمهوری اسلامی پروژه نظارت کامل از جمله پروتکل الحاقی را گردن نهد یا پروژه هسته‌ای خود را کنار بگذارد و یا به غنی سازی 5/3 درصد کاهش داده و اورانیوم غنی سازی شده خود را خارج کند. دوم، ایران به همه کنوانسیونهای AFTF بپیوندد (که موضوع اختلاف برانگیزی در درون حاکمیت بود). سوم، سفارت امریکا در ایران در محل سابق آن بازگشایی شود (که نشان ور افتادن اندیشه خمینی است). چهارم، تنش با اسرائیل را به شدت کاهش دهد (از جمله خلع سلاح حزب الله).

🔸با این حساب، اگر جمهوری اسلامی بخواهد از برخورد سخت با ترامپ پرهیز کند ناگزیر باید تغیییر رفتار خود را گردن نهد. از یاد نباید برد که پس از برجام، خامنه ای در دیدار با خبرگان متذکر شده بود که اوباما گفته بود به دنبال «تغییر رفتار رژیم» است نه «تغییر رژیم». خامنه‌ای در ادامه گفت «تغییر رفتار همان تغییر رژیم»است.

🔸گمان من این است که مذاکرات عمان آغاز تغییر رفتار رژیم خامنه‌ای است؛ چیزی مانند روند هلسینکی (Helsinki Process) که منتهی به فروپاشی شوروی شد ، اما با شتابی بیشتر.