کودکان کار به کودکان کارگری گفته میشود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته میشوند، به طوری که این امر آنها را در بیشتر اوقات از رفتن به مدرسه و تجربهٔ دوران کودکی بیبهره میسازد و سلامت روحی و جسمی آنها را تهدید میکند.
هرچند آمارهای رسمی و دولتی, تعداد کودکان کار در ایران رابه درستی بیان نمیکنند, اما یک فعال حقوق کودک اظهار داشته که آمار واقعی این کودکان حدود هفت میلیون نفر است ومیزانی از انها نیزاز اتباع کشورهای همسایه هستند.
--به گزارش یکی از فعالان حقوق کودک و دبیر سمینار تخصصی کودکان کار، میانگین سنی این کودکان کار را بین ۱۰ تا ۱۵ سال اعلام کرد اما تاکید کرد: «کودک کمتر از ۵ سال و حتی نوزادی که در آغوش مادر و به اجبار وارد چرخه کار میشود نیز بسیار وجود دارد».
*بیش از 20 هزار کودک خیابانی
--به گفته معاون اجتماعی سازمان بهزیستی ,در حال حاضر ۱۷ هزار کودک خیابانی در کل کشور وجود دارد که ۳۰ درصد از آنها اتباع کشورهای دیگر هستند -(اما به گفته فعالان در این عرصه بیش از بیست هزار کودک تنها در تهران وجود دارد و این تائیید شده است ) با این وجود وی تأکید کرد که ۱۱ دستگاه مسئول رسیدگی به مشکلات این کودکان هستند، اما تنها دو تا سه سازمان در این زمینه فعالاند.
کودکان کار در شرایط بسیار نامطلوب از نظر تغذیه، بهداشت و انجام کارهای خطرناک و حاد به سر میبرند. این کودکان میتوانند به راحتی بازیچه دست بزهکاران حرفهای اعم از سارقین یا باندهای توزیع مواد مخدر، عوامل ایجاد خانههای فساد و... قرار گیرند؛ و همچنین عدم بهرهگیری از آموزش و تحصیل علم و فن، قدرت رقابت با سایر کودکان در ایجاد یک زندگی سالم را هرچه بیشتر از این کودکان سلب میکند.
*ازدلایل به کار گرفتن کودکان در ایران میتوان به عواملی چون:
-فقر
-تغییرات اقتصادی ناگهانی
-هزینهٔ بالای تحصیل و نظام آموزشی نادرست و کیفیت پایین مدارس و معلمان
-شوکهای اقتصادی و غیر اقتصادی که درآمد خانوارها را تحت تأثیر قرار میدهند
-ناکارایی و نقص بازارهای مالی و اعتباری
-نگرشهای غلط فرهنگی و قومی
-نبود برنامه ریزی های راه بردی در دولت ها
*تاثیرات اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی
کار کودکان سبب افزایش سود و انباشت سرمایه برای کسانی میشود که کودکان را مورد استثمار قرار میدهند و در نتیجه فاصله طبقاتی را در جامعه بیشتر میکند و فقر و تهیدستی را افزایش میدهد. کودکان را از دستیابی به دانش و مهارت کافی بازمیدارد و در نتیجه بهرهوری نیروی کار را در جامعه کاهش میدهد. آسیبهای اجتماعی مانند اعتیاد، بزهکاری، استثمار، تبعیض، فقرو سو استفاده جنسی و... افزایش مییابد و در نتیجه سلامت اجتماعی را به مخاطره میاندازد و مانع پیشرفت و توسعه جامعه میگردد.
بررسیها نشان میدهد حدود ۷۳ درصد از کودکان در خیابان سابقه خشونت دارند؛ این خشونت علیه آنها شامل ابعاد مختلف جسمی و غیرجسمی مثل تحقیر، تمسخر، برچسبزنی و ... است
همچنین بررسیها نشان میدهد حدود ۶۳ درصد از این کودکان دستفروشی میکنند، حدود ۷ درصد از آنها به شغل پادویی به ویژه منطقه بازار مشغول هستند. همچنین ۶ درصد از آنها به جمعآوری ضایعات و زبالهگردی می پردازند.
حال با تاکید بر اینکه با بروز نسل جدید کودکان کار ,آسیبها نیز عمیقتر شده است وحالا مسئله فقط بیسوادی، بازماندگی از تحصیل یا سوء تغذیه نیست؛ رخنه ویروس اچ آی وی، اعتیاد، افسردگی، خودزنی، خودکشی، آزارهای جنسی، خشونت کنترل نشده و ...همگی آسیبهای نوظهوری است که کودکان کار را تهدید میکند. آسیبهایی که اگر امروز به فکر حلکردن آن نباشیم به مرور همه جامعه را فراخواهد گرفت.
و در این بین حکومت پر از افتخار وبا دست اوردهای ارزشمند حکومت اسلامی برای اینکه بار این مسئولیت را از دوش خود بردارد و مسئول این نابسامانی را والدین انها بداند , به عنوان نمونه طرح سلب حضانت از والدین که توسط مسوولان بهزیستی مطرح شده را اجرایی میکند ، دستگیری بیش از ۳۰۰ کودک کار در طرح ضربتی که با هماهنگی فرمانداری ،شهرداری و بهزیستی و در راستای حذف کودک کار از چهره شهرها صورت گرفت وتنها برای پنهان کردن این موضوع و کمرنگ کردن وجود و معضل کودکان کار در جامع بود ، که بازهم با اقدام ناشیانه شهرداری بروجرد در انتشار عکسهای کودکان کار دستگیر شده و ... نشان میدهد اغلب اقدامات صورت گرفته یک عقب گرد در راستای وخیم ترشدن اوضاع کودکان کار بوده و نه تنها کمکی به حل این مشکل در جامعه نکرده بلکه روز به روز ,بدلیل بالا رفتن هزینه بالای زندگی و نبود امکانات اولیه زندگی در خانوارهاو وجود فاصله طبقاتی بیشتر ودرصد بالای فقر در جامعه,به جمعیت بالای کودکان کار افزوده شده .
این در حالیست که بعد از گذشت بیش از ۲۰ سال از پیوستن ایران به کنواسیون حقوق کودک، نسل جدیدی از کودکان کار در حال بروزند که از آن جمله میتوان به کودکان تنفروش و یا کودکان کولهبر و ... اشاره کرد.
با ارزوی ابادی ایران و ازادی و روزی که همین دستان کوچک کاخ ظالمان حاکم بر ایران را بر سرشان خراب خواهد کرد و ان روز دیر نیست.
زنده باد ایران و سربلند ایرانی
گرد اوری و متن وگرافیک از: مهدی دهقانپور