در پی انتشار خبر تایید نشدهای مبنی بر احتمال تغییر نام "خلیج فارس»، واکنشهای گستردهای از سوی ایرانیان در سراسر جهان صورت گرفت که همگان از آن مطلعاند. اما بسیاری از هموطنان از این نکته غافلاند که گروهی از تجزیهطلبان دوآتشه از این خبر استقبال کردهاند. آنان، از سر خصومت با ایران و در تقابل با برخی جریانهای راست افراطی خودبرترپندار، «خلیج فارس» را بهعمد «خلیج عربی» مینامند.
به باور نگارنده، از همه تأسفبارتر، عملکرد گروهی به نام National Union for Democracy in Iran یا همان «نوفدی» است که با سوءاستفاده از این فضای ملتهب، سعی در موجسواری و ماهیگیری از آب گلآلود دارد. این گروه با انتشار فراخوانی برای امضای طوماری، از هممیهنان دعوت کرده، بیآنکه حتی لینکی برای آن ارائه کند. نوفدی که خود را اپوزیسیون جمهوری اسلامی میداند، هدفش را «اتحاد ایرانیان برای سرنگونی نظام جمهوری اسلامی و برگزاری همهپرسی» اعلام کرده است. با این حال، تمامی محتوای وبسایت آن به زبان انگلیسی است و هیچگونه معرفی یا متن فارسی در آن وجود ندارد. با این حال بعد از دو روز و تبلیغات فراوان از بین قریب به نود میلیون ایرانی فقط توانسته ۲۵۰۰ امضا جمع کند.
نوفدی در کنار این طومار، نقشهای منتشر کرده که در آن بهصورت نادرست، «دریای مکران» به نام «خلیج عمان» درج شده است. این اقدام آگاهانه، دقیقاً در راستای تهیه خوراک تبلیغاتی و منافع تجزیهطلبانی است که هدفی جز نفرت, تفرقهافکنی و تشتت بین ایرانیان ندارند. جای شگفتی نیست که این گروهها با استناد به اقدامات امثال نوفدی، دشمنی خود با ایران را توجیه میکنند و میگویند: "وقتی خود ایرانیها برای تاریخ و میراث مثلا بلوچستان، و یا نظیر دریای مکران، ارزشی قائل نیستند و با عربها همصدا آن را 'خلیج عمان' میخوانند، چرا ما باید کاسه داغ تر از آش شده و برای حفظ نام خلیج فارس تلاش کنیم؟
شاهزاده رضا پهلوی نیز در توییتر (X) نوشت:"«خلیج فارس میراث ملی ماست و دفاع از شرافت و نام آن، مسئولیتی ملی است که هر یک از ما باید به هر شکل ممکن آن را بر عهده بگیریم." بنابراین همانگونه که خلیج فارس «ناموس و شرافت ایرانی» است، دریای مکران نیز «ناموس و شرافت بلوچها» است و طبیعتاً باید برای کسانی که بلوچستان و دریای مکران را بخشی از ایران میدانند، همین ارزش را داشته باشد. اگر عملکرد تجزیهطلبان خیانت به ایران تلقی میشود، عملکرد گزینشی و تحریفگرایانه و مشابه نوفدی نیز چیزی جز خیانت و دشمنی با بخش هایی از ایران نیست. نمیتوان در برابر پدیدهای مشابه، دو معیار متفاوت تاریخی و ارزشی اتخاذ کرد.
از آنجا که محتوای سایت نوفدی بهطور کامل به انگلیسی است، ناگزیرم به زبان خودشان بگویم: "What's good for the goose is good for the gander." خیانت، خیانت است؛ چه نسبت به خلیج فارس و چه نسبت به دریای مکران. خواندن دریای مکران با عناوینی چون «خلیج عمان» یا «دریای عرب» به همان اندازه نادرست و خیانتآمیز است که «خلیج فارس» را «خلیج عربی» بنامیم. اگر نوفدی واقعاً خود را ایرانی میداند، باید بابت این اشتباه فاحش - اگر نگوییم عمدی - رسماً و صریحاً عذرخواهی کند.
قدمت تاریخی نام «دریای مکران» و تحریف آن توسط استعمار انگلیس
در کتب عهد عتیق و متون متعدد تاریخی و جغرافیایی، نام این دریا - که از شرق ایالت بلوچستان در چند کیلومتری غرب کراچی (پاکستان فعلی) تا بندر میناب در استان هرمزگان امتداد دارد - همواره «دریای مکران» یا به زبان عربی «بحر مکران» ذکر شده است. حتی در دانشنامه ویکیپدیا نیز به این واقعیت اشاره شده. در عصر مفرغ (هزاره سوم پیش از میلاد)، این دریا بهعنوان "دریای مکُران" در متون کهن شناخته میشده است. این نام در کتیبه بیستون و آثار هرودوت، مورخ یونانی، و بسیاری از منابع معتبر تاریخی دیگر نیز آمده است.
اما از قرن هجدهم، همزمان با شکلگیری امپراتوری عمان و اشغال برخی شهرهای ساحلی ایران مانند چابهار و بندرعباس (و بحرین امروزی، قطر، امارات متحده عربی و غیره) توسط خاندان ابوسعید با حمایت استعمار انگلیس، نام "دریای عمان" بهتدریج جایگزین "دریای مکران" شد؛ زیرا تاریخ را فاتحان می نویسند و در آن زمان کشورهای استعماری مثل انگلیس و پرتغال و سلطنت بوسعید فاتح بودند و حکومت قاجار ضعیف و ذلیل مطلق. لذا این تحریف تاریخی جایگزین واقعیت گردید؛ و حکومت های پهلوی و جمهوری اسلامی نه تنها از "ناموس و میراث "دریای مکران" و بلوچستان دفاع نکردند؛ بلکه کمک های شایانی به عمان نمودند و صدها سرباز ایرانی برای حفظ عمان در منطقه ظفار آن کشور کشته شدند. تحریفی که امروز بسیاری از ایرانیان، از جمله همین گروه بهظاهر ایراندوست نوفدی، از آن بیخبرند.
نکته آخر اینکه بنده هیچگونه خصومت و دشمنی با کشور عمان ندارم. حدود ۳۰% جمعیت (از جمله مقامات دولتی و حکومتی) بلوچ هستند. بارها به آنجا سفر کرده ام و خاطرات و دوستان خوبی دارم. و اتفاقا با بلوچهای ساکن عمان صد برابر بهتر از سرزمین خودشان در ایران و پاکستان و افغانستان تعامل خوب و برخورد بدون تبعیض می شود. از وزیر کابینه گرفته تا شهردار پایتخت عمان (که با او دوست بودم), بلوچها در دولت و حیات سیاسی اقتصادی فرهنگی و اجتماعی عمان حضور پررنگی دارند. لذا دفاع از یک واقعیت تاریخی و حقیقی, آنهم بدون زره ای تعصب, به معنای عناد نیست. بلکه تشریح و بازستانی حقیقت تاریخی یک فاکت است. همانگونه که نام "خلیج فارس" یک حقیقت تاریخی است و نمی توان آن را به دلیل دوستی یا دشمنی و یا وسوسه سود و زیان تغییر داد. "دریای مکُران (Makkoran) یک حقیقت غصب شده تاریخی توسط استعمارگران و فاتحان است. و زمان آن فرا رسیده تا جهانیان و بخصوص ایرانیان آن را با نام حقیقی و تاریخی واقعی اش صدا کنند.
عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان - لندن
پی نوشت:
تصور کنید اگر یک تجزیهطلب نقشهای منتشر کند که در آن «دریای مکران واقعی» بجای خلیج جعلی عمان و «خلیج جعلی عربی» بجای خلیج فارس واقعی درج شده باشد (که این روزها این اتفاق بارها رخ داده است). آیا این اقدام را دشمنی با ایران نمیدانید و محکوم نمیکنید؟ پس اگر نوفدی همان کار را انجام دهد, و لو بر عکس یعنی"دریای مکُران" را حذف کند, چرا نباید آن را دشمنی و خیانت به حداقل بخش هایی از ایران ندانیم؟