کتابچه مدیریت اضطراری دوران گذار، که در قالب «پروژه شکوفایی ایران» تحت نظارت شاهزاده رضا پهلوی و توسط «اتحاد ملی برای دموکراسی در ایران» (نوفدی) منتشر شده است، سندی استراتژیک و آینده‌نگرانه است. این سند که به صورت پیش‌نویس «کاغذ سفید» در ۱۶۸ صفحه تدوین شده و برای دریافت پیشنهادات صاحبنظران در اختیار همگان قرار گرفته، با هدف برنامه‌ریزی برای مدیریت دوره‌ای حساس پس از فروپاشی جمهوری اسلامی طراحی شده است. تمرکز این کتابچه بر بازه زمانی ۱۰۰ تا ۱۸۰ روز نخست پس از تغییر رژیم است و چارچوبی را برای جلوگیری از هرج‌ومرج، تأمین ثبات، و ایجاد بستری برای انتقال دموکراتیک قدرت ارائه می‌دهد. در این مقاله، ضمن بررسی اجمتلی نقاط قوت و یا ضعف این سند، به پیام‌های روشن و نقش آن در ایجاد امید و اطمینان در میان مردم ایران پرداخته خواهد شد.
مقدمه پروژه شکوفایی ایران
در مقدمه پروژه شکوفایی ایران آمده است:
«پروژه شکوفایی ایران، یک برنامه دقیق، اجرایی و مبتنی بر توصیه‌های کارشناسی است که توسط متخصصان برجسته داخل و خارج از کشور، با شناختی عمیق و تجربه‌ای مستقیم ارائه شده است. این پروژه با هدف تثبیت و بازسازی کشور پس از فروپاشی جمهوری اسلامی طراحی شده و می‌کوشد مردم ایران، ایرانی‌های مقیم خارج از کشور و جامعه بین‌المللی را با تصویر و تحقق ظرفیت کامل یک ایران آزاد و شکوفا آشنا کند.»
این پروژه بر دو بخش اصلی تمرکز دارد که با جزئیات قابل‌توجهی تشریح شده‌اند:
ثبات‌بخشی بنیادین:
شامل حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی.
احیای صنعتی:
انرژی و منابع، تولید و خدمات.
این ساختار نشان‌دهنده نگاهی جامع و عمل‌گرایانه به بازسازی ایران پس از یک دگرگونی بزرگ است و تلاش دارد تا با برنامه‌ریزی دقیق، آینده‌ای روشن و اطمینان بخش را برای کشور رقم بزند.
نقاط قوت کتابچه
- چارچوبی ساختاریافته برای دوران گذار
تجربه تلخ انقلاب ۱۳۵۷ نشان داد که نبود برنامه‌ای منسجم برای مدیریت دوران پس از تغییر رژیم می‌تواند به هرج‌ومرج و خلأ قدرت منجر شود. این کتابچه با ارائه نقشه راهی روشن شامل تشکیل نهادهای موقت، تأمین امنیت، و عادی‌سازی روابط خارجی، گامی مهم در پیشگیری از تکرار چنین سناریویی برداشته است. - تعهد به دموکراسی
تأکید بر لغو قانون اساسی جمهوری اسلامی، برگزاری انتخابات آزاد، رفراندوم و تشکیل مجلس مؤسسان، نشان‌دهنده پایبندی به اصول دموکراتیک است. این رویکرد، پیامی قاطع به مردم ایران می‌دهد که هدف این پروژه، نه سلطه‌جویی، بلکه توانمندسازی ملت برای گزینش یک نظام دموکرات و ملی است. - مشارکت‌جویی و دعوت به همکاری
انتشار این سند به‌عنوان پیش‌نویس و دعوت از مردم و کارشناسان برای ارائه نظرات و پیشنهادات، نشانه‌ای از رویکردی باز و فراگیر است که می‌تواند به اجماع ملی منجر شود. - واقع‌بینی در مدیریت کوتاه‌مدت
تمرکز بر بازه ۱۰۰ تا ۱۸۰ روز، نشان‌دهنده دیدگاهی عمل‌گرایانه است که به جای وعده‌های دور از دسترس، بر مدیریت بحران‌های اولیه و تأمین نیازهای اساسی مردم متمرکز شده است. - پیام امید و اطمینان
این کتابچه به مردمی که از آینده‌ای نامعلوم پس از فروپاشی رژیم نگران‌اند، اطمینان می‌دهد که ایران در گرداب بی‌نظمی رها نخواهد شد. تأکید بر نقش متخصصان و آمادگی برای مدیریت سریع کشور، نویدبخش آینده‌ای باثبات است.
نقاط ضعف و چالش‌ها
کمبود جزئیات اجرایی
اگرچه چارچوب کلی ارائه شده، اما برخی بخش‌ها مانند مدیریت نهادهای امنیتی یا اصلاح قوانین در بازه زمانی کوتاه، نیازمند جزئیات بیشتری است. البته، انتظار جزئیات کامل در این مرحله شاید غیرواقع‌بینانه و غیر ضروری باشد.
کمرنگ بودن ساختار سیستم محور
از محتوای وظایفی که برای «نهاد خیزش ملی» و همچنین «نهاد اجرایی موقت» در این کتابجه تعریف شده چنین استنباط می‌شود که، این ساختار پیشنهادی، عملاً وظایف بسیار سنگینی را در دوره گذار بر دوش شخص شاهزاده میگذارد که با تأکید همیشگی او بر سیستم محوری به جای فرد محوری در تعارض میباشد.
واکنش اپوزیسیون
شوربختانه از همان ساعات نخست پایان همایش همکاری ملی برای نجات ایران در مونیخ و انتشار این کتابچه، بجای نقد سازنده، آنچه ازبرخی نیروهای اپوزیسیون شنیده شد، مخدوش نشان دادن محتوای طرح و حملات لفظی بود. درد مزمنی ست ، که گویا درمانی نیز برایش نیست: اگر آبی نمیتوانی بیاوری، پس کوزه حریفت را بشکن!
پیام‌های روشن پروژه شکوفایی ایران
جدای از محتوای این کتابچه، پیام‌های روشنی که از آن برمی‌آید، خود گواهی بر ارزش و اهمیت این پروژه است:
- القای اعتماد و امید
این سند، که ثمره تلاش بسیار ارزنده و شبانه‌روزی گروهی از کارشناسان و متخصصان ایرانی در داخل و خارج از کشور است، پیامی روشن از اعتماد و امید به جامعه‌ای زخم‌خورده از سال‌ها ناکارآمدی و فساد می‌فرستد. این تلاش‌ها، که با نگاهی موشکافانه و مطالعه نمونه‌های تاریخی همراه بوده، راه‌حل‌هایی عملی برای مدیریت دوران گذار ارائه می‌دهد و نشان‌دهنده تعهد نسل جوان و متخصص کشور به بازسازی ایران است. - پوشش جامع همه عرصه‌ها
پروژه شکوفایی ایران با بررسی دقیق حوزه‌هایی چون ساختار سیاسی و حقوقی، سیاست خارجی، نظامی و امنیتی، آب و محیط زیست، انرژی و صنعت، بهداشت و درمان، آموزش و اقتصاد کلان، برنامه‌ای فراگیر و همه‌جانبه ارائه کرده است. این جامعیت، اطمینان می‌دهد که هیچ بخشی از نیازهای کشور نادیده نمانده است. - تمایز آشکار با دیگر گروه‌ها
این پروژه فاصله‌ای عمیق میان سامانه‌ای که شاهزاده رضا پهلوی راهبری آن را بر عهده دارد و دیگر گروه‌های اپوزیسیون آشکار می‌کند. در حالی که بسیاری از رقبا فاقد برنامه‌ای مدون هستند، این پروژه با تکیه بر پشتیبانی قشر جوان و تحصیل‌کرده ایران و بهره‌مندی از امکانات علمی و تخصصی، خود را به‌عنوان نیرویی پیشرو و برنامه‌محور معرفی می‌کند. - آمادگی برای مدیریت دوران گذار
با ارائه برنامه‌ای دقیق برای «ثبات‌بخشی بنیادین» و «احیای صنعتی»، این پروژه نشان می‌دهد که تیم پشتیبان آن با همکاری نیروهای متخصص داخل کشور و از همه گرایشات آماده است تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، کشور را به مسیر رشد و امنیت هدایت کند. این آمادگی، نویدبخش آینده‌ای روشن و باثبات برای مردم ایران است.
پاسخ به انتقادات
برخی منتقدان این سندبخاطر کمبود جزئیات یا تمرکز بر مسائل حاشیه‌ای، آنرا مورد انتقاد قرار داده اند. در حالیکه هدف این کتابچه، نه ارائه برنامه‌ای نهایی، بلکه ترسیم چارچوبی کلی و دعوت به همکاری برای تکمیل آن است. منتقدانی که صادقانه و مسولانه خواهان مشارکت در این امر ملی هستند، همچنانکه پیوسته از جانب تدوین کنندگان این پروژه از آن‌ها دعوت شده، می‌توانند با پیشنهادات تخصصی به بهبود این پروژه کمک کنند. تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای تدوین جزئیات، گامی مؤثر در این مسیر خواهد بود.
پیامی که اطمینان و امید می آفریند
این سند با تأکید بر مدیریت مسئولانه و مشارکت مردمی، به مردم ایران که از فساد و ناکارآمدی رژیم کنونی خسته شده‌اند، اطمینان می‌دهد که آینده‌ای باثبات و دموکراتیک در دسترس است. از اینرو برای تقویت این پیام، باید محتوای آن به زبانی ساده و از طریق کانال‌های متنوع مانند شبکه‌های اجتماعی در سطح گسترده تری به مردم منتقل شود.
کلام پایانی
کتابچه مدیریت اضطراری دوران گذار و پروژه شکوفایی ایران، گامی ارزشمند در مسیر برنامه‌ریزی برای آینده‌ای دموکراتیک و باثبات است. این سند با ارائه چارچوبی ساختاریافته، پیام‌های روشن از امید و اعتماد، و تمایز آشکار با دیگر گروه‌ها، نشان‌دهنده آمادگی نسل جوان و متخصص ایران برای بازسازی کشور است. موفقیت این پروژه نیازمند همکاری اپوزیسیون و مشارکت فعال مردم است تا ایران بتواند از تجربه‌های گذشته درس بگیرد و به سوی آینده‌ای شکوفا گام بردارد.
کسی با نقد و انتقادِ سازنده محالف نیست، کوروش گلنام
