زمان برای ایران در خروج از بحران‌های پایدار تنگ می‌شود
یورونیوز - ایران در حالی که در سال جاری هدف حملات هوایی و موشکی آمریکا و اسرائیل قرار گرفته، و در ماه سپتامبر نیز شاهد بازگردانده شدن تحریم‌های سازمان ملل متحد بوده، اقتصادش بیش از پیش دچار فروپاشی و رکود شده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشته است با وجود همه این مشکلات، حکومت دینی ایران تاکنون هیچ اقدام جدی برای متوقف کردن این روند، مانند ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با غرب، انجام نداده است.
در گذشته، علی خامنه‌ای، رهبر ۸۶ ساله ایران، از مزایای «صبر راهبردی» تهران در رویارویی با دشمنانش سخن می‌گفت. اما اکنون این نگرانی وجود دارد که این صبر به بی‌عملی تبدیل شده است، زیرا متحدان ایران در «محور مقاومت»، به‌شدت آسیب دیده‌اند و هیچ نشانه آشکاری نیز از حمایت چین یا روسیه از تهران دیده نمی‌شود.
آقای خامنه‌ای در ماه سپتامبر هشدار داد: «یکی از آسیب‌ها و خطراتی که کشور را تهدید می‌کند، همین وضعیت نه جنگ و نه صلح است، که وضعیت خوبی نیست.»
با وجود این، هیچ تلاشی برای تغییر این وضعیت صورت نگرفته است. همزمان ایرانیان از وقوع دوباره جنگ نگران هستند. هر آتش‌سوزی یا حادثه‌ای در مراکز صنعتی، بهانه‌ای برای نگرانی تازه می‌شود، و این در حالی است که آنان با توجه به کاهش ارزش پول ملی ایران در برابر دلار شاهد کاهش بیشتر پس‌اندازهایشان هستند.
علی عبدالله خانی، معاون سیاسی و بین‌الملل معاون راهبردی ریاست‌جمهوری ایران، در گفت‌وگویی که در ماه اکتبر در وب‌سایت «نورنیوز» منتشر شد، گفت: «حتی اگر بپذیریم که احتمال وقوع جنگ دوم وجود دارد، رویکرد درست در اداره کشور این نیست که با هشدارهای مکرر در هر چند روز یک‌بار، افکار عمومی را در نگرانی دائمی نگه داریم.»
تلاش ایران برای از میان بردن تحریم‌ها یا کاهش آن
ماه سپتامبر، سازمان ملل متحد تحریم‌ها و قطعنامه‌های شورای امنیت این سازمان علیه ایران ذیل سازوکار ماشه را بازگرداند، اما تهران تلاش کرده است اثر آن‌ها را کم‌اهمیت جلوه دهد یا حتی تأکید کند که این تحریم‌ها دیگر وجود ندارند. چین، ایران و روسیه در یک بیانیه مشترک در آخر هفته، این تحریم‌ها را که مربوط به توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ هستند، «دارای نقص قانونی و رویه‌ای» دانستند.
اگرچه چین و روسیه اعلام کرده‌اند این تحریم‌ها را علیه ایران اعمال نخواهند کرد، اما آمریکا، کشورهای اروپایی و برخی دیگر از کشورها از اعمال این تحریم‌ها خبر داده‌اند.
برخی از این اقدامات نسبتاً قدیمی هستند که در این در خصوص می‌توان به تحریم‌های اعمال‌شده علیه قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس ایران اشاره کرد که در سال ۲۰۲۰ و در دوره اول ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، هدف حملات پهپادی ارتش آمریکا قرار گرفت و کشته شد.
اما تحریم‌های اصلی، بانک مرکزی ایران و صادرات نفت این کشور را هدف قرار می‌دهد که یکی از معدود منابع ارزی برای تهران است. این امر می‌تواند امکان توقیف محموله‌های نفت خام ایران در دریاها را فراهم کند، موضوعی که در گذشته باعث بروز تنش و درگیری‌هایی با تهران شده است.
اختلاف در ایران
از زمانی که اسرائیل در جریان حملات هوایی خود به ایران در ماه ژوئن، شماری از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران این کشور را نیز هدف حملات خود قرار داد و کشت، ایران تاکنون هیچ رژه نظامی برگزار نکرده و فقط رزمایش‌های محدودی در دریا انجام داده است. برخی از تحلیلگران سیاسی احتمال می‌دهند دلیل این اقدام ایران، نگرانی از تحریک شدن اسرائیل باشد.
انتقادها در درون نظامی سیاسی ایران به‌تدریج در حال ظاهر شدن است، نظامی که تحت رهبری خامنه‌ای به گروه‌ها و نهادهای مختلف تبدیل شده است، که گاهی با هم رقابت می‌کنند.
علی شمخانی، مشاور ارشد خامنه‌ای که در جریان حمله اسرائیل به ایران در ماه ژوئن زخمی شد، در یک گفت‌وگوی ویدئویی گفت حملات پیشین ایران به اسرائیل در سال ۲۰۲۴ به «نتایج موردنظر» دست نیافته است. این گفته شمخانی، اعترافی نادر از سوی یک مقام ارشد ایران در مورد دقت پایین موشک‌های ایران در آن زمان بود.
او حتی تا آنجا پیش رفت که به‌طور علنی درباره امکان دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای سخن گفت، موضوعی که تهران همواره تأکید دارد به دنبال اینگونه سلاح‌ها نیست. البته غرب و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی هستند که ایران تا سال ۲۰۰۳ برنامه‌ای سازمان‌یافته برای ساخت سلاح هسته‌ای داشته است.
پس از این گفت‌وگو، ویدئویی از مراسم عروسی دختر شمخانی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن دخترش بدون پوشش سر و با لباسی عروس با یقه باز دیده می‌شد.
همزمان حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین ایران که دولتش به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ دست یافت، انتقاد خود را از تندروهای این کشور افزایش داده و تلاش کرده است روحانیون در قم را سازمان‌دهی کند. همچنین اجرای احکام اعدام در ایران اکنون در بالاترین سطح خود در چند دهه اخیر قرار دارد.
با وجود آشفتگی در اقتصاد ایران که بر اساس اعلام صندوق بین‌المللی پول ناشی از تغییرات نرخ ارز، سیاست‌های مالی ناپایدار و تحریم‌ها علیه این کشور است، دولتمردان ایران عمدتا درباره این موضوع سکوت کرده‌اند. صندوق بین‌المللی پول برآورد کرده است تورم سالانه در ایران تا پایان سال به ۴۵ درصد برسد، اتفاقی که پس‌اندازهای از پیش کوچک‌شده ایرانیان را بیش از پیش تحلیل می‌برد.
توقف مذاکره با غرب توسط رهبر ایران
در نهایت نوبت به آقای خامنه‌ای می‌رسد که هیچ جانشین مشخص و برجسته‌ای برای او وجود ندارد. از زمان حمله هوایی اسرائیل به ایران در ماه ژوئن، میزان حضور او در محافل عمومی کاهش یافته است که این موضوع می‌تواند ناشی از اقدام‌ها امنیتی برای حفظ جان او در مقابل حملات احتمالی اسرائیل به ایران باشد.
زمانی که مذاکرات ایران با آمریکا و کشورهای اروپایی می‌توانست یکی از راه‌های خروج تهران از بحران اقتصادی باشد که دامنگیرش است، خامنه‌ای اصرار داشت که این مذاکرات نباید انجام شوند. او درست زمانی که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه این کشور برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک رفته بودند، با انجام یک سخنرانی عملاً مانع از انجام مذاکرات مستقیم با آن‌ها شد.
آقای خامنه‌ای روز دوشنبه در سخنانی در جمع ورزشکاران ایران، انتقاد خود از رئیس‌جمهور آمریکا را ادامه داد و تأکید کرد که ایران تسلیم «فشار و زور» نخواهد شد.
