هدف: فلج کردن توان دریایی تهران
این تحلیل به قلم الیوت نظار، پژوهشگر ارشد در میدل ایست فورُم است، او دارای مدرک کارشناسی علوم سیاسی از دانشگاه یو سی اِل اِی و کارشناسی ارشد مطالعات امنیتی از دانشگاه جرج‌تاون است.
ترجمه متن: خبرنامه گویا
گزارش‌های اخیر از محافل امنیتی اسرائیل حاکی از آن است که تل‌آویو در حال بررسی اجرای مجموعه‌ای از عملیات مخفی علیه زیرساخت‌های دریایی جمهوری اسلامی ایران است. هدف از این طرح‌ها، تضعیف قابلیت‌های دریایی ایران و جلوگیری از تهدیدات احتمالی علیه کشتیرانی در منطقه، به‌ویژه در تنگه هرمز عنوان شده است.
به گفته تحلیلگران، ایران در سال‌های اخیر با وجود ضعف اقتصادی، کاهش توان شبکه‌های نیابتی و فشارهای بین‌المللی، همچنان تهدید به بستن مسیرهای حیاتی انتقال انرژی کرده است. در واکنش، برخی ناظران اسرائیلی پیشنهاد می‌کنند که نیروی دریایی ایران باید از طریق حملات دقیق و هدفمند فلج شود تا توان تهران برای اعمال فشار در آب‌های منطقه محدود گردد.
دو نیروی دریایی و شبکه‌های لجستیکی
ایران دارای دو نیروی دریایی مجزا است: نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. در سال ۱۳۸۶، تهران با تقسیم وظایف میان این دو نیرو، مسئولیت دفاع از میادین گازی خلیج فارس را به سپاه و مأموریت‌های برون‌مرزی را به نیروی دریایی ارتش واگذار کرد. هر دو نیرو در تنگه هرمز فعالیت دارند.
علاوه بر این، ایران طی سال‌های گذشته تعدادی از کشتی‌های تجاری خود را به پایگاه‌های متحرک اطلاعاتی تبدیل کرده است. شناورهایی چون "ساویز" و "بهشاد" برای جمع‌آوری داده‌های دریایی، پشتیبانی از نیروهای حوثی در یمن و اجرای مأموریت‌های پهپادی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
منابع اطلاعاتی غربی مدعی‌اند که کشتی‌هایی نظیر "زاگرس ساویز"، ناوشکن موشک‌انداز "دیلمان" و شناور پهپادبر "شهید بهشتی" بخشی از تلاش ایران برای گسترش توان دریایی و نظارتی خود هستند. این ناوگان با قایق‌های تندرو و یگان‌های عملیات ویژه، تهدیدی برای کشتیرانی تجاری در منطقه به شمار می‌رود.
بنادر و مراکز فرماندهی در تیررس
گزارش‌ها نشان می‌دهد که برخی تحلیلگران امنیتی اسرائیل خواهان هدف قرار دادن بنادر مورد استفاده سپاه پاسداران برای نگهداری تجهیزات نظامی و قاچاق سلاح هستند. طبق اسناد سازمان ملل، بخش بزرگی از محموله‌های توقیف‌شده در مسیر یمن، از بندر جاسک در جنوب ایران منشأ گرفته‌اند.
در آوریل ۲۰۲۵، انفجار در بندر شهید رجایی ناشی از محموله‌ای از مواد شیمیایی وارداتی از چین، بار دیگر توجه‌ها را به حساسیت زیرساخت‌های بندری ایران جلب کرد. همچنین در ژوئیه ۲۰۲۵، نیروهای مقاومت ملی یمن اعلام کردند که بیش از ۷۵۰ تُن مواد منفجره و شیمیایی را که از بندر بندرعباس ارسال شده بود، توقیف کرده‌اند.
به باور برخی کارشناسان، حملات پنهانی به این بنادر می‌تواند پشتیبانی لجستیکی ایران از گروه‌های نیابتی را مختل و توان عملیاتی دریایی این کشور را به‌شدت کاهش دهد.
مراکز آموزشی و فرماندهان کلیدی
فرماندهی اصلی نیروی دریایی ارتش در بنادر بندرعباس، جاسک، چابهار و بندرانزلی مستقر است، در حالی که نیروی دریایی سپاه در بوشهر، ماهشهر، عسلویه و لنگه پایگاه دارد. تحلیلگران اسرائیلی این مراکز را اهداف بالقوه برای حملات مخفی با هدف تضعیف شبکه هماهنگی دریایی ایران می‌دانند.
گزارش‌ها همچنین به نقش دانشکده‌های افسری مانند امام خمینی در نوشهر و مؤسسات وابسته در رشت، شیراز و اصفهان در آموزش تاکتیک‌های جنگ نامتقارن اشاره دارند. از نظر تحلیلگران، حمله به این مراکز آموزشی می‌تواند روند تربیت نیروهای متخصص دریایی را مختل کند.
افزون بر این، جزایر کیش، ابوموسی، سیری، تنب بزرگ و تنب کوچک به‌عنوان مراکز عملیات ویژه و آموزش نیروهای کماندویی شناخته می‌شوند که احتمال دارد در فهرست اهداف اسرائیل قرار گیرند.
هدف‌گیری فرماندهان و چشم‌انداز آینده
در برخی تحلیل‌ها، نام فرماندهان ارشد همچون علی فدوی، علیرضا تنگسیری، حبیب‌الله سیاری و غلامرضا خادم بیغم به‌عنوان چهره‌های کلیدی در ساختار دریایی ایران مطرح شده است. حذف یا ترور احتمالی این افراد می‌تواند، به گفته تحلیلگران، موجب اختلال در انسجام فرماندهی و تضعیف هماهنگی عملیاتی در نیروهای دریایی ایران شود.
به باور ناظران، چنین اقداماتی در صورت اجرا می‌تواند توان دریایی جمهوری اسلامی را به‌شدت کاهش دهد و هزینه بازسازی آن را برای تهران بالا ببرد، در شرایطی که اقتصاد کشور با تحریم‌ها و فشارهای مالی گسترده مواجه است.
نتیجه‌گیری
به گفته کارشناسان امنیتی در تل‌آویو، تضعیف نیروی دریایی ایران می‌تواند از تهدید علیه مسیرهای کشتیرانی بین‌المللی در خلیج فارس و دریای عمان بکاهد و آزادی ناوبری را برای کشورهای منطقه از جمله ایالات متحده تضمین کند.
با توجه به مواضع اخیر رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر ادامه برنامه هسته‌ای بدون مصالحه، برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که تنش‌های نظامی در خلیج فارس در ماه‌های آینده افزایش یابد.
