هماهنگی پنتاگون و آژانس اتمی در تشدید فشار و هشدارهای همزمان به تهران
ناصر اعتمادی - رادیو بین المللی فرانسه
واشنگتن و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همزمان هشدارهایی جدی به تهران داه‌اند. وزیر جنگ آمریکا در تماس با همتای عراقی خود نسبت به واکنش نیروهای نیابتی ایران در عراق علیه منافع آمریکا هشدار داده، در حالی که رافائل گروسی خواستار همکاری جدی تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران شده است . منابع غربی این دو پیام را بخشی از فشاری هماهنگ برای واداشتن تهران به شفاف‌سازی دربارۀ سرنوشت ۴۵۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ایران و جلوگیری از احیای توان هسته‌ای این کشور می‌دانند.
در حالی‌که تنش‌های هسته‌ای در خاورمیانه بار دیگر اوج گرفته است، گزارش‌های همزمان از واشنگتن و وین نشان می‌دهند که آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مسیری هماهنگ برای افزایش فشار بر جمهوری اسلامی ایران گام برمی‌دارند. به گزارش روزنامۀ الشرق الأوسط تماس تلفنی میان وزیر جنگ آمریکا، پیت هگست، و وزیر دفاع عراق، ثابت العباسی، به عنوان «شدیدترین هشدار واشنگتن به بغداد» توصیف شده است. بر پایۀ این گزارش، وزیر جنگ آمریکا از طریق کاردار سفارت خود در بغداد، نسبت به هرگونه دخالت شبه نظامیان نیابتی تهران در واکنش به «عملیات نظامی برنامه‌ریزی‌شدۀ آمریکا در منطقه» هشدار داده است.
این تماس با سخنان رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، همزمان بود که در گفتگو با فایننشال تایمز تأکید کرده بود که ایران باید همکاری خود را با بازرسان سازمان ملل «به طور جدی بهبود بخشد» تا از تشدید تنش با غرب جلوگیری شود. گروسی همچنین گفته است که آژانس از زمان جنگ دوازده روزه میان ایران و اسرائیل در ژوئن گذشته، هنوز به مراکز کلیدی هسته‌ای ایران چون فردو، نطنز و تأسیسات اصفهان دسترسی ندارد. مدیرکل آژانس هشدار داده بود که اگر ایران همکاری نکند، او ناچار خواهد بود اعلام کند که آژانس هیچ نظارتی بر مواد هسته‌ای به ویژه ذخیرۀ اورانیوم غنی‌شدۀ ایران ندارد.
هدف مشترک: فشار غیرمستقیم بر تهران
هرچند پیام رسمی واشنگتن خطاب به دولت بغداد صادر شده است، اما مخاطب واقعی هشدار، حکومت ایران بوده است :وزیر جنگ آمریکا به بغداد گفته تا تهران بشنود. هدف اعلام شدۀ این هشدار، بازداشتن نیروهای وابسته به تهران - از جمله کتائب حزب‌الله و عصائب اهل‌الحق - از انجام هرگونه اقدام تلافی‌جویانه علیه آمریکا اعلام شده در صورتی که این کشور عملیات نظامی در مرزهای عراق یا سوریه انجام بدهد. آمریکا قصد دارد با چنین هشدارهایی، پیامی روشن به تهران بفرستد : اگر ایران همچنان از همکاری با آژانس خودداری کند و سرنوشت حدود ۴۵۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شدۀ خود را پنهان نگاه دارد، احتمال اقدام نظامی از سوی آمریکا یا متحدانش (اسرائیل) وجود دارد.
👈مطالب بیشتر در سایت رادیو بین المللی فرانسه
یک مقام سابق پنتاگون به نقل از منابع امنیتی به رویترز گفته است که واشنگتن نگران از «احیای بخش‌های پنهان تأسیسات غنی‌سازی نطنز و فردو» است : مراکزی که در جریان جنگ تابستان گذشته هدف حمله اسرائیل و آمریکا قرار گرفتند اما «به طور کامل منهدم نشده‌اند». تایمز اسرائیل نیز با استناد به منابع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید کرده است که «بیشتر مواد غنی‌شده در سطوح بالا در ایران هنوز وجود دارد» و همین به «منشأ اصلی نگرانی غرب» تبدیل شده است. در حالی‌که تهران هرگونه تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای را انکار می‌کند، رافائل گروسی هشدار داده است که «وجود این حجم از مواد در سطحی نزدیک به غنای تسلیحاتی، به خودی خود مایۀ نگرانی جدی است»، به ویژه این که مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران، اعلام کرده که دولتش قصد دارد تأسیسات هسته‌ای آسیب‌دیده ایران را «با قدرتی بیشتر بازسازی کند».
سناریوهای احتمالی
کارشناسان نظامی به المانیتور و واشنگتن پست گفته‌اند که اگر آمریکا تصمیم بگیرد تهدید خود را مجدداً عملی کند، اهداف احتمالی آن محدود به چند محور مشخص خواهد بود: الف) تأسیسات هسته‌ای باقی‌مانده در فردو، نطنز و اصفهان، به‌ویژه بخش‌های زیرزمینی که احتمال می‌رود هنوز فعال باشند. ب) زیرساخت‌های پشتیبانی برنامه هسته‌ای، شامل مراکز تولید سانتریفیوژ و انبارهای ذخیرۀ مواد حساس و ج) پایگاه‌های موشکی مرتبط با برنامه بازدارندگی ایران، از جمله مراکز پرتاب در دامغان و خرم‌آباد.
منابع نظامی اسرائیل نیز به ژروزالم پست گفته‌اند که سامانه‌های دفاع هوایی اسرائیل و آمریکا، از جمله «آرو» و «پاتریوت پلاس»، برای مقابله با هرگونه واکنش موشکی ایران در صورت بروز جنگی تازه «در آمادگی کامل» به سر می‌برند. حکومت ایران نیز هشدار داده است که در صورت هرگونه اقدام جدید نظامی، «پاسخی سخت و گسترده» خواهد داد، هر چند تاکنون جزئیات بیشتری دربارۀ ظرفیت عملیاتی خود پس از جنگ دوازده روزه منتشر نکرده است.
هشدار رافائل گروسی در وین و تماس وزیر جنگ آمریکا با بغداد، در ظاهر دو رویداد جداگانه‌اند، اما در بطن خود بخشی از یک استراتژی مشترک به نظر می‌رسند: افزایش فشار چندلایه بر جمهوری اسلامی ایران برای واداشتن آن به شفاف‌سازی برنامۀ هسته‌ای‌اش و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
در شرایطی که بخشی از ذخیرۀ اورانیوم غنی‌شدۀ ایران هنوز در دسترس آژانس نیست و دولت تهران وعدۀ بازسازی سریع تأسیسات آسیب‌دیده خود را داده، نگرانی غرب از احتمال احیای توان هسته‌ای ایران رو به افزایش است. هشدارهای پی‌درپی از سوی آژانس و آمریکا را می‌توان تلاشی برای مهار این روند دانست.
