ایران اینترنشنال - دو کارشناس برجسته در یک نشست ایران‌اینترنشنال گفتند شکست‌های نظامی و اقتصادی جمهوری اسلامی طی سال جاری، پس از تحمل ضرباتی سنگین در جنگ با اسرائیل و آمریکا و رویارویی با موج تازه‌ای از تحریم‌ها تشدید شده و شباهت‌هایی با روزهای افول اتحاد جماهیر شوروی پیدا کرده است.
نورمن رول، که بیش از ۳۰ سال در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) خدمت کرده و زمانی مسئول میز ایران بود، در این برنامه که دوشنبه ۲۶ آبان از سوی شبکه ایران‌اینترنشنال، با اجرای فرداد فرحزاد برگزار شد، گفت: «فکر می‌کنم آدم‌هایی در حکومت ایران هستند که در خلوت خود میگویند ما یک رژیم رو به زوال هستیم.»
او افزود: «آنها میگویند ما خیلی از اتحاد جماهیر شوروی در روزهای پایانی‌اش دور نیستیم. قرار نیست وقتی رهبر فعلی بمیرد، رهبری ما نیز با او در گور بخوابد. آنها میگویند ما می‌خواهیم تداوم داشته باشیم. چطور این دکمه‌ها را تنظیم کنیم؟ چطور این بازی را پیش ببریم؟»
مارک دوبوویتز، مدیرعامل اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، نیز در این برنامه گفت: «این سخن به معنای آن نیست که جمهوری اسلامی همان شوروی است یا سال ۲۰۲۵ همان سال ۱۹۸۹ است، اما همان‌طور که میگویند، تاریخ تکرار نمی‌شود، بلکه پژواک می‌یابد. باید به یاد داشت که ما در دورانی بزرگ شدیم که اتحاد شوروی شکست‌ناپذیر به نظر می‌رسید.»
دوبوویتز تغییر رویکرد تهران در برخی مسائل اجتماعی را به تلاش‌های میخاییل گورباچف، آخرین رهبر شوروی، برای اجرای اصلاحات محدود تشبیه کرد؛ تلاش‌هایی که با هدف نجات نظام انجام شد اما به فروپاشی آن انجامید.
در حملات غافلگیرانه اسرائیل در خرداد ماه ده‌ها فرمانده ارشد نظامی جمهوری اسلامی و متخصصان برنامه هسته‌ای ایران کشته شدند و بخش بزرگی از پدافند هوایی ایران از کار انداخته شد. آمریکا نیز با حمله به سه سایت هسته‌ای ایران وارد جنگ شد و پس از آن آتش‌بس برقرار کرد.
در ماه‌های پس از جنگ، بن‌بست بر سر برنامه هسته‌ای مورد مناقشه ایران تشدید شده است، زیرا دولت آمریکا تحت ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تحریم‌ها را افزایش داده و قدرت‌های اروپایی نیز روند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را فعال کرده‌اند.
مطالب بیشتر در سایت ایران اینترنشنال
با شدت گرفتن فشار اقتصادی، حاکمان جمهوری اسلامی در اجرای قوانین حجاب سختگیری کمتری نشان می‌دهند، اما هم‌زمان، بنا بر گزارش نهادهای حقوق بشری، میزان اعدام‌ها و بازداشت‌ها افزایش یافته و بر شدت سرکوب مخالفان و محدودیت بر آزادی بیان افزوده شده است.
رول در این نشست گفت: «چیزی شبیه شورویِ اواخر دهه ۱۹۸۰ وجود دارد. چه کسی در سال ۱۹۸۸ به انقلاب بزرگ شوروی باور داشت؟ این حکومت با پوسیدگی روبه‌روست. پوسیدگی‌ای که اجتناب‌ناپذیر است.»
«تغییر رژیم»
در اوج جنگ، رهبران آمریکا و اسرائیل هر دو تمایل خود را برای سرنگونی نظام حاکم ایران ابراز کرده بودند، اما آتش‌بسی که از سوی ترامپ برقرار شد این احتمال را به تاخیر انداخت.
دوبوویتز گفت اسرائیل همچنان مصمم است دشمن اصلی خود در منطقه را ریشه‌کن کند.
او گفت: «پس از سال‌ها، سرنگونی رژیم در ایران اکنون یک ستون مرکزی در استراتژی اسرائیل است. فکر می‌کنم حملات هفتم اکتبر همه‌چیز را تغییر داد. این یعنی: ما دیگر نمی‌توانیم با جمهوری اسلامی زندگی کنیم. ما می‌دانیم که خامنه‌ای به نابودی ما متعهد است.»
رول اما تاکید کرد که تردید دارد قدرتی خارجی بتواند تغییر بنیادینی در ایران ایجاد کند.
او گفت: «مطمئن نیستم هیچ کشور خارجی بتواند کل این سازه را دگرگون کند، اما به‌یقین کشوری مانند آمریکا می‌تواند و باید هر حمایتی را که ممکن است ارائه دهد تا مردم ایران بتوانند این ساختار را مطابق نیازهای خود و برای آینده‌ای بهتر، از درون تغییر دهند.»
جمهوری اسلامی، اسرائیل و غرب را به تلاش برای سرنگونی نظام متهم می‌کند و بقای خود را نتیجه حمایت مردمی و «مقاومت در برابر تجاوز خارجی» می‌داند.
جمهوری اسلامی به‌تازگی بیلبوردی در میدان انقلاب تهران نصب کرده است که در آن صدام حسین و معمر قذافی در حالی که درون تاج مجسمه آزادی آمریکا زندانی شده‌اند نشان می‌دهد؛ نمادی از «سرنوشت دیکتاتورهایی که قربانی مداخلات آمریکا شدند».
رول گفت: «آنها با یک حمله آمریکا یا اسرائیل سقوط نکردند. آنها با یک ضربه جراحی از سوی آمریکا به چند سایت هسته‌ای در ایران سقوط نکردند.»
دوبوویتز نیز تایید کرد که اصطلاح «تغییر رژیم» در واشینگتن نامحبوب است.
او افزود: «ما به خاطر تجربه‌مان در عراق و افغانستان، از عبارت تغییر رژیم خوشمان نمی‌آید، هرچند هیچ‌کس از اعزام ۵۰۰ هزار نیروی زرهی آمریکا برای حمله به ایران صحبت نمی‌کند. در واقع، آنچه امروز مورد بحث قرار می‌گیرد «استراتژی ریگان» است؛ روشی که رونالد ریگان در دهه ۱۹۸۰ با موفقیت به کار گرفت: افزایش حداکثری حمایت از مخالفان رژیم و اعمال بیشترین فشار ممکن بر خود رژیم.»
