ترجمه و ویرایش خبرنامه گویا
برای دههها، بحث بازدارندگی هستهای در خاورمیانه عمدتاً بر توان زمینی متمرکز بود؛ از برد موشکها گرفته تا پایگاههای زیرزمینی. اما در سالهای اخیر، بعد دریایی بازدارندگی اسرائیل بهتدریج به عامل مهمی در معادلات امنیتی منطقه تبدیل شده است.
اسرائیل با تکیه بر ناوگان زیردریاییهای پیشرفته خود، بهویژه زیردریاییهای کلاس Dolphin-II، توانسته است یک بازدارندگی متحرک و بقاپذیر در مدیترانه شرقی ایجاد کند. اگرچه تلآویو هرگز بهطور رسمی وجود سلاح هستهای در این زیردریاییها را تأیید نکرده، اما گمانهزنیهای گستردهای درباره قابلیت حمل موشکهای هستهای و حفظ توان «ضربه دوم» وجود دارد.
این تحول، مدیترانه شرقی را به صحنهای راهبردی برای اسرائیل تبدیل کرده است. حضور پنهان زیردریاییها، عمق عملیاتی ایجاد میکند و همزمان امکان سیگنالدهی سیاسی و نظامی به رقبا را فراهم میسازد. از منظر جغرافیایی نیز این منطقه اسرائیل را به فضای امنیتی اروپا و جناح جنوبی ناتو متصل میکند.
در مقابل، راهبرد دریایی ایران همچنان عمدتاً بر خلیج فارس و تنگه هرمز متمرکز است. هرچند تهران در سالهای اخیر تلاش کرده حضور نمادینی در مدیترانه داشته باشد، از جمله اعزام ناوهای خود به بنادر سوریه، اما محدودیتهای ساختاری مانع از تثبیت نفوذ پایدار ایران در این حوزه شده است. ناوگان فرسوده، توان محدود آبهای آزاد و تضعیف شبکههای نیابتی پس از جنگ سوریه، از جمله این موانع به شمار میروند.
در شرایط کنونی، برتری دریایی اسرائیل عملاً دست ایران را در مدیترانه میبندد. فرماندهان نظامی ایران ناچارند خطر درگیری با قدرتی را در نظر بگیرند که میتواند از موقعیتی نامشخص در دریا پاسخ دهد. این موضوع، محاسبات بازدارندگی منطقهای را به نفع اسرائیل تغییر داده است.
از سوی دیگر، کشف و بهرهبرداری از میادین گازی مهمی مانند لویاتان، تامار و کاریش، اهمیت امنیت دریایی اسرائیل را دوچندان کرده است. حفاظت از این زیرساختها، پیوند مستقیمی میان انرژی، امنیت و بازدارندگی ایجاد کرده و مدیترانه شرقی را به کانون رقابت بازیگران منطقهای تبدیل ساخته است.
در مجموع، میتوان گفت برتری دریایی و زیردریایی اسرائیل نقش مهمی در شکلدهی به نظم امنیتی جدید در مدیترانه شرقی ایفا میکند. نظمی که در آن، دامنه مانور ایران محدودتر شده و رقابت منطقهای بیش از گذشته به دریا کشیده شده است.
شب چله زیر سایه جنگی که دارد می آید
