۱۰۰ فيلم برتر، مجله تايم برترين هاى تاريخ سينما را اعلام كرد، افشين ابراهيمى، ايران

انتخاب بهترين ها هميشه جنجال برانگيز بوده و هميشه بعد از هر مسابقه و جشنواره هنرى، عده اى معترض بوده و نظر ديگرى داشته اند. انتخاب ۱۰۰ فيلم برتر تاريخ سينما توسط مجله معتبر تايم هم از اين قاعده مستثنا نبود و اعتراضات زيادى را برانگيخت. هر چند كه ريچارد شيكل و ريچارد كورليس، دو منتقد مشهور مجله تايم كه اين انتخاب ها را انجام داده اند از اعتبار قابل توجهى برخوردارند، اما بعضى از انتخاب هاى آنها با سليقه عده زيادى از فيلم بين ها و همكارانشان مطابقت ندارد.


100 فيلم منتخب آنها اكثراً شامل فيلم هاى هنرى است كه حتى اگر به جريان اصلى تعلق داشته و فروش خوبى هم كرده اند، باز هم هيچ يك جزو فيلم هاى تجارى قرار نمى گيرند. البته استثناهايى مثل «جنگ هاى ستاره اى»، «اى تى» و كارتون سال ۲۰۰۳ والت ديزنى، «پيدا كردن نيمو» هم هستند كه ضمناً جديدترين فيلم حاضر در ليست هم هست. قديمى ترين فيلم هم شاهكار انكارناپذير چارلى چاپلين، «روشنايى هاى شهر» است كه قطعاً هيچ كس نمى تواند به حضورش بين فيلم هاى برتر تاريخ سينما اعتراضى داشته باشد. يكى از فيلم هاى جنجال برانگيز غايب در ليست، «بر باد رفته» است كه از نظر اين دو منتقد، كم ارزش تر از «پيدا كردن نيمو» بوده و در ليست جا ندارد. شيكل در اين مورد به خبرگزارى رويترز گفت: «هيچ كدام از ما به آن فيلم زياد اهميت نمى دهيم. آن يك فيلم قلابى است.» او توضيح داده كه فيلم هايى را انتخاب كرده اند كه در خود «جادو» داشتند، يعنى آنها را تحت تأثير قرار مى دادند.
مراحل انتخاب به اين صورت بوده كه شيكل و كورليس هر كدام ۱۰۰ فيلم انتخاب كردند كه بين ۴۰ تا ۵۰ فيلم در هر دو ليست مشترك بود. براى انتخاب ساير فيلم هاى ليست نهايى، دو منتقد با هم مباحثه كردند تا بالاخره فهرست كلى به ۱۰۰ فيلم محدود شد. در مرحله بعد براى هر دهه يك فيلم محبوب را برگزيدند كه «متروپوليس» (۱۹۲۷) فريتز لانگ به عنوان فيلم برتر دهه ۲۰ انتخاب شد. «دادزوورث» و «همشهرى كين» هم منتخب دهه ۳۰ و ۴۰ شدند و همانطور كه انتظار مى رفت، بهترين فيلم دهه ۹۰ چيزى نيست جز . . . «قصه هاى عامه پسند» كوئنتين تارانتينو. از بين فيلم هاى دهه فعلى هم «با او حرف بزن»، ساخته سال ۲۰۰۲ پدرو آلمودوار اسپانيايى محبوب اين دو منتقد است. تقريباً نيمى از فيلم هاى معرفى شده محصول ايالات متحده بوده و بقيه در كشورهاى ديگر توليد شده اند.
از بين اين فيلم ها مى توان به اين عناوين اشاره كرد: «پدرخوانده ۱ و ۲»، «خوب، بد و زشت»، «بليد رانر»، «بانى و كلايد»، «كازابلانكا»، «محله چينى ها»، «شهر خدا»، «جذابيت پنهان بورژوازى»، «دكتر استرنج لاو»، «غرامت مضاعف»، «اى تى»، «هشت و نيم»، «۴۰۰ ضربه»، «مگس»، «كينگ كنگ»، «لورنس عربستان»، «سالار حلقه ها»، «كانديداى منچورى»، «بدنام»، «روزى روزگارى در غرب»، «روانى»، «رز ارغوانى قاهره»، «فهرست شيندلر»، «جويندگان»، «آواز خواندن در باران»، «بعضى ها داغش رو دوست دارند»، «جنگ هاى ستاره اى» و «نابخشوده».
با اينكه مجله تايم فقط فيلم ها را رده بندى كرده و چيزى درباره كارگردان ها منتشر نشده است، ولى اسپيلبرگ، كاپولا، كوبريك، وايلدر، ليونه، هيچكاك و كازان با دو فيلم در فهرست، در صدر كارگردان ها قرار مى گيرند و مارتين اسكورسيزى هم با «راننده تاكسى»، «گاو خشمگين» و «بر و بچه هاى خوب» تنها كارگردان با سه فيلم است. تنها يك فيلم ايرانى در بين ۱۰۰ فيلم حضور دارد: «سفر قندهار» محسن مخملباف.
اگر بخواهيم بازيگران را هم مثل كارگردان ها بر اساس تعداد فيلم هايى كه در فهرست دارند رده بندى كنيم، رابرت دنيرو با حضور در ۵ فيلم در صدر قرار مى گيرد. اما مجله تايم بازى هاى برتر تاريخ سينما را هم انتخاب كرده كه اين بار فقط بر اساس نظر ريچارد شيكل است و كورليس نقشى در اين انتخاب ها نداشته است. مطابق اين فهرست بهترين بازى هاى تاريخ سينما عبارتند از: مارلون براندو («در بارانداز»)، جيمز كاگنى («گرماى سفيد»)، فى داناوى («محله چينى ها»)، كرى گرانت («بدنام»)، و باربارا استنويك («غرامت مضاعف»).
همچنين شيكل پنج فيلم را به عنوان گناهان لذت بخش معرفى كرده است؛ فيلم هايى كم ارزش كه از ديدنشان لذت مى بريم. اين پنج فيلم عبارتند از: «مرى چيزى دارد»، «آناتومى يك قتل»، «ديوانه تفنگ»، «مرد فوق العاده كوچك شونده» و «جو عليه آتشفشان».

همچنين مجله تايم همزمان با انتشار اين فهرست ها نتيجه نظرخواهى از خوانندگانش در انتخاب فيلم هاى برتر تاريخ سينما را هم اعلام كرده است. در بين فيلم هايى كه امتياز كامل را در نظرخواهى كسب كرده اند، طيف گسترده اى از «جنگ هاى ستاره اى» گرفته تا «سه گانه اپو» (ساخته ساتيا جيت راى) ديده مى شود. ساير فيلم ها عبارتند از: «بر و بچه هاى خوب»، «شهر خدا»، «بليد رانر»، «در مكانى خلوت»، «هجوم ربايندگان جسد»، «پدرخوانده ۱ و ۲»، «خوب، بد و زشت»، «منشى همه كاره او»، «دكتر استرنج لاو»، «فهرست شيندلر»، «نابخشوده» و «وداع محبوبه من». فيلم هاى «برزيل»، «كازابلانكا»، «سالار حلقه ها»، «قصه هاى عامه پسند» و «مگس» هم با اختلاف كمى به دنبال آنها هستند.
على رغم برخى حرف و حديث ها و با وجود توجه بيش از حد منتقدان تايم به بعضى فيلم هاى زياده از حد روشنفكرانه اروپايى و آسيايى، فهرست اعلام شده شامل اسامى منطقى و قابل انتظارى است و اندك اختلاف عقيده درباره آن را هم بايد به حساب اختلاف سليقه گذاشت. ضمن اينكه على رغم اينكه انتخاب منتقدان بدون ترتيب و انتخاب خوانندگان با ترتيب و با اعلام امتياز هر فيلم اعلام شده، اما به طور كلى با مقايسه دو فهرست مى توان گفت نويسندگان و خوانندگان مجله تايم سليقه مشابهى دارند.