ضرباهنگ دستان در فضای کاخ نياوران، ابوالحسن نجوا، بی بی سی

گروه موسيقی دستان که دو سال قبل بدون خواننده در کاخ نياوران برنامه داشت، اين بار با خواننده ای جوان به مدت چهار شب، از ۲۸ تا ۳۱ تير در اين مکان به اجرای برنامه پرداخت.

کنسرت گروه دستان در بخش های متعلقات شور، دستگاه همايون و نغمه بيات اصفهان اجرا شد.

در بخش اول قطعاتی از ساخته های حسين بهروزی نيا، آهنگسازو نوازنده بربط گروه و حميد متبسم، نوازنده تار و از بنيانگذاران اصلی گروه دستان در اوايل دهه هفتاد، به اجرا درآمد.

دربخش دوم که با خوانندگی سالار عقيلی همراه بود، قطعاتی از ساخته های سعيد فرج پوری ( آهنگساز و نوازنده کمانچه) اجرا شد.

آغازگر برنامه مقدمه ساخته حسين بهروزی نيا بود در مايه ابوعطا، که در ادامه به چهار مضراب چهارپاره ختم شد.

در ادامه سه قطعه از ساخته های متبسم با عنوانهای چهارمضراب، قطعه بيداد، و پرواز خيال با هماهنگی مطلوب گروه اجرا شد.

ويژگی مهم گروه دستان در اجرای حرفه ای و هماهنگ قطعات است که از پختگی و تمرينات فشرده و طولانی گروه حکايت می کند. محمد موسوی ، نوازنده صاحب نام نی که از جمله تماشاگران شب دوم اين برنامه بود درگفت وگويی با من گفت که به رغم آنکه گروه فرصت چندانی برای اين اجرا نداشته اند ( تنها يک ماه) ، اما انتخاب قطعات، هماهنگی و تکنيک مثال زدنی تک تک اعضای گروه، اجرای آنها را کيفی و از نمونه های درخشان يک اجرای حرفه ای تراز بالا در موسيقی سنتی ايران قرار داده است.

بخش دوم اجرا با حضور سالار عقيلی گرمتر شد تا نشان دهد که خواننده و شعر از ارکان جدايی ناپذير موسيقی ايرانی است و استفاده به جا از آن می تواند ظرفيتهای بالای اين موسيقی را به نمايش بگذارد.

سالار عقيلی که سال گذشته با ارکستر ملی هم برنامه هايی را اجرا کرده بود، کار خود را با تصنيفی در مايه اصفهان آغار کرد، تصنيف حال خونين دلان که بر شعری معروف از حافظ تنظيم شده بود.

پس از آن مقدمه نوازی گروه آغاز شد و در ميانه نيز عقيلی به خواندن آواز به همراهی گروه پرداخت. صدای عقيلی در نقطه های بم هويتی مستقل دارد، اما در اوج و نيز تحريرها، از صدای آقای شجريان متاثر است که تقليد از آن به سنتی در ميان آوازخوانان نسل امروزين تبديل شده است.

تصيف شکايت دل (شعر مولانا) ، شمع جان (شعر عطار)، تصنيف ساغر(شعر حافظ) و نيز قطعات سرمست و انتظار از جمله قطعات و تصنيف هايی بود که در بخش دوم به اجرا درآمد تمامی قطعات اين بخش را سعيد فرج پوری نگاشته است که تنها عضو ثابت ساکن ايران اين گروه است. بقيه اعضای اين گروه در اروپا و آمريکا ساکنند و پريسا نيز به عنوان خواننده ثابت، چند سالی است که با اين گروه در اجراهای خارج از ايران همکاری می کند.

شايد اگر نبود ممنوعيت صدای بانوان در ايران، بايد اجرای اين خواننده نامی را در ايران نيز شاهد بوديم. اما مطابق قوانينی که در ايران درباره فعاليتهای بانوان خواننده وجود دارد، آنها تنها در کنسرتهايی که شنوندگانش بانوان هستند، می توانند به اجرای برنامه بپردازند.

گروه دستان به استفاده از ظرفيتهای نهفته سازهای ايرانی شهره است و در همين اجرا نيز بخشهايی از اين تواناييهای خود را به نمايش گذاشت. اين توانمندی و ابتکار در سازهای کوبه ای و نواخته های حميد متبسم بيشتر خود را بروز داد، به خصوص که متبسم در اين اجرا از پرده هايی از سيمهای بم استفاده کرد که تاکنون کمتر نوازنده ای در اجراهای عمومی از آن بهره برده است.

آنچه اما کار گروه دستان را از ساير گروه های ايرانی متمايز می کند، بخش کوبه ای آن است که با نوازندگی پژمان حدادی و بهنام سامانی اجرا می شود. اين دو ظرفيتهای نهفته سازهای کوبه ای ايران را به تماشا نهادند. اجرای اين دو نوازنده به قدری در گروه دستان تاثير گذار است که حميد متبسم در گفت و گويی با نگارنده بر اين نکته تاکيد کرد که برخی از ايده های ملوديک را از فضاهای ريتميکی اخذ می کنند که اين دو نوازنده، به خصوص پژمان حدادی خلق می کنند.

اجرای گروه دستان با استقبال علاقه مندان موسيقی همراه بود و هر شب نزديک به ۱۸۰۰ تن از اين اجراها ديدن کردند. پس از اجرای گروه آقای شجريان در پاييز سال گذشته اين مهمترين کنسرت موسيقی ايرانی بود که توانست مجوز اجرا بگيرد.

قرار است گروه کامکارها نيز تا پايان تابستان کنسرتی در همين مکان داشته باشند، اما هوشنگ کامکار (سر پرست گروه ) در گفت و گويی با ايسنا گفته است که هنوز موفق نشده است برای اجرا دراين مکان مجوز ارشاد را دريافت کند.

کنسرت گروه دستان هم که قرار بود پس از اجرای تهران در شهرهای تبريز، اصفهان، شيراز و کرمانشاه کنسرت برنامه داشته باشند، به دليل آنچه که سعيد فرج پوری فرصت کم برای دربافت مجوز از تهران برای شهرستانها ناميد، عملا منتفی شده است.

وی در نشست خبری پيش از کنسرت گروه با خبرنگاران گفت که « اجرای موسيقی در شهرستانها منوط به مجوز تهران است و چون ما برای گرفتن مجوز مشکل داشتيم، ‌آنقدر دير شد که ديگر فرصتی برای اين کار نماند».

صدابرداری کار اگر چه در شبهای دوم و سوم و چهارم مطلوب و مورد پسند بود، اما در شب اول از کيفيت خوبی برخوردار نبود و همين امر نارضايتی فراوانی را بين بينندگان ايجاد کرد.

گروه دستان از سال ۱۳۷۰ کار خود را با خوانندگی زنده ياد ايرج بسطامی آغاز کرد و در اين مدت با خوانندگانی چون بيژن کامکار، شهرام ناظری و پريسا همکاری داشته است.

آلبوم بامداد اين گروه را بسياری تحولی در موسيقی ارکسترال ايرانی می دانند که توانست طعم و رنگی تازه را وارد فضای موسيقی ايرانی کند. استفاده از سرعت و ضرباهنگ بالا و نيز روايتی امروزين از گوشه های موسيقی نواحی ايران از جمله ويژگيهای اين گروه شناخته شده است که شهرت و اعتبارش در غرب بسی بيشتر از داخل کشور است.