سوپر استارهای جهانی در سینمای ایران؟ علی آزموده، بی بی سی

علی آزموده
روزنامه نگار

اگرچه پیش از این نیز بازیگران خارجی در برخی از فیلم ها و حتی سریال های تلویزیونی ایرانی حضور داشته اند، اما نه از چهره های مطرح سینمای جهان کسی در میانشان بود و نه حضورشان در سینمای ایران چشمگیر بود، اما این روزها خبرهایی از سینمای ایران می رسد که گویی پای بازیگران مشهور سینمای جهان هم به سینمای ایران باز خواهد شد.

از مدت ها پیش حضور ژولیت بینوش، ستاره فرانسوی سینمای جهان در فیلم "رونوشت برابر اصل" عباس کیارستمی قطعی بود و عباس کیارستمی دنبال بازیگر مقابل او می گشت که چندی پیش در یکی از نشست های جشنواره فیلم مستند ایران از پیدا شدن بازیگر مقابل بینوش خبر داد، بازیگری که نامش نیز به تازگی اعلام شده است: سامی فری.

پیشتر از رابرت دونیرو نیز برای بازی در نقش مقابل بینوش نام برده شده بود. کیارستمی فیلمش را امسال در ایتالیا کلید خواهد زد و این اولین فیلم کیارستمی خواهد بود که به زبانی غیر فارسی تولید می شود.

کیارستمی کارگردان ایرانی محبوب فرانسوی ها با انتخاب دو بازیگر فرانسوی، در باز کردن پای بازیگران سینمای جهان به ایران سهیم شده است؛ اما گزارش های خبری حاکی از آن بود که مجید مجیدی، تنها کارگردان ایرانی که نامزد اسکار شده، به دنبال بازیگر خارجی برای فیلم جدید خود است، اما نه در اروپا و آمریکا، بلکه در هند.

او قراربود فیلمی با نام " کشمیر سل زده" با همکاری هنرمندان هندی بسازد که در روزهای اخیر اعلام شد از بازیگر خارجی استفاده نخواهد کرد.

پیش از این محسن مخملباف پای بازیگران آسیایی را به سینمای ایران گشوده بود، بازیگرانی از افغانستان، هند و تاجیکستان. همچنین ابوالفضل جلیلی نیز در آخرین فیلمش "حافظ" از یک بازیگر زن ژاپنی استفاده کرد، اگرچه هر دو کارگردان سراغ سوپر استار ها نرفتند .

اما خبر جالب برای سینمادوستان، فیلم "سن پترزبورگ" است که حمید اعتباریان تهیه کننده اش به تازگی از موافقت کمال تبریزی برای پذیرش کارگردانی آن خبر داده و گفته است که از عمر شریف و مایکل کین برای حضور در این فیلم دعوت شده و موافقت اولیه نیز گرفته شده است.

حمید اعتباریان که اوایل امسال قرار بود فیلمی از بهرام بیضایی را تهیه کند، اما با او دچار اختلاف شد، علت روی آوردن به بازیگر خارجی را فراهم آوردن کششی جهانی برای کشورهای خارجی اعلام کرده است؛ اما آیا سینمای ایران می تواند با به خدمت گرفتن یک یا چند سوپر استار خارجی راهی به بازارهای جهانی بگشاید و آیا دعوت از بازیگران خارجی برای سینمای ایران صرفه اقتصادی دارد؟

در کنار خبر دعوت از بازیگران سینمای جهان برای حضور در ایران خبرها حاکی است برخی از کارگردانان نیز برای عوامل دیگر فیلم نیز سراغ چهره های جهانی می روند.

مازیار میری سال گذشته برای تولید فیلم "پاداش سکوت" از فیلمبرداری خارجی برای گرفتن صحنه های زیر آب استفاده کرد.

همچنین احمدرضا درویش که پیش از این برای صداگذاری فیلم "دوئل" از استودیوهای خارجی سود جسته بود، برای پروژه جدیدش که فیلمی پرهزینه درباره واقعه عاشورا است، قصد دارد به سراغ عوامل خارجی و احتمالا بازیگر خارجی برود.

محمد مهدی عسکرپور نیز که فیلم سینمایی اقلیما را آماده نمایش دارد، برای پروژه جدیدش بین تهران و پاریس در رفت و آمد است و از بازی بازیگر خارجی در فیلمش خبر داده است.

بهروز افخمی نیز برای موسیقی فیلم تازه اش که درباره زندگی آیت الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی است، در جست و جوی یک آهنگساز برجسته خارجی است و چند کارگردان دیگر مانند احمدرضا درویش نیز برای پروژه های آینده خود دنبال عوامل و امکانات خارجی هستند.

در هر حال برای برخی از کارگردانان که پروژه های بزرگ و حمایتی در سینمای ایران می سازند، استفاده از برخی از عوامل و امکانات خارجی ممکن است، اما استفاده از بازیگران سوپر استار کماکان با این سوال مواجه است که آیا صرفه اقتصادی دارد یا نه؟

به نظر می رسد برخی از تهیه کنندگان با همان منطقی سراغ بازیگر خارجی می روند که در ایران سراغ سوپر استارها می روند و تصور غالب این است که حضور ستاره خود به خود به فروش فیلم می انجامد و اگر فیلم هیچ چیز دیگری هم نداشته باشد، حضور صرف بازیگران مشهور خارجی در فیلم، درهای گیشه را در کشورهای مختلف به رویشان باز می کند.

چنین حضوری بی تردید در ایران با استقبال روبه رو خواهد شد، اما دستمزد بالای سوپر استارهای جهانی در قیاس با میزان فروش سینمای ایران نشانی از صرفه اقتصادی باقی نمی گذارد.

در چنین وضعیتی به نظر می رسد دو دسته از کارگردانان در به کارگیری بازیگران سرشناس خارجی در فیلم هایشان با توفیق روبه رو خواهند شد، اول کارگردانانی که خود به چهره های جهانی تبدیل شده باشند، مثل عباس کیارستمی و مجید مجیدی. چنین کارگردانانی به خاطر برخورداری از تهیه کننده بین المللی می توانند سینمای خود را هم از نظر تولید و هم فروش با استانداردهای بازار های جهانی تنظیم کنند.

دومین دسته از کارگردانانی که توانایی بهره گیری از بازیگر و عوامل خارجی را دارند، کارگردانانی هستند که پروژه های بزرگ حمایتی می سازند و حمایت نهاد های مختلف دولتی یا غیر دولتی را در ایران پشت خود دارند. مثلا سیستم دالبی در ایران با فیلم "دوئل" که یکی از پروژه های بزرگ در سینمای ایران بود، در سینمای ایران فراگیر شد.

اگر از این دو دسته بگذریم، بقیه کارگردانان و تهیه کنندگان در شرایط فعلی سینمای ایران چنین امکانی ندارند و اگر هم اصرار بر چنین پدیده ای داشته باشند، صرفا به مد و تب روز است و تاثیر چندانی در سینمای ایران نخواهد گذاشت.

البته نکته در این میان این است که تا کنون به جز عباس کیارستمی، سایر کارگردانان و تهیه کنندگان هنوز با هیچ بازیگری به عقد قرارداد نرسیده اند و حداکثر تا مرحله توافق اولیه رسیده اند و چه بسا ممکن است که توافق نهایی ممکن نباشد.