بانوی رویاها

خیال کن
Imagine
joan baez

جون چاندوس بائز در نهم ژانویه 1941 در استاتن ایلند نیویورک به دنیا آمد. او را ملکه آوازهای بومی خوانده اند، همانطور که باب دیلن را سلطان نامیده اند. صدای سوپرانوی نوازشگرش یکی از مشخص ترین صداهای موسیقی پاپ است.
حضور تاثیرگذار او در فستیوال موسیقی بومی نیوپورت 1959 باعث اجراهای زودرس وی در بوستون شد و همین، نام او را به عنوان راوی پرنشاط موسیقی سنتی آمریکا تثبیت کرد.
چهار آلبوم اولیه جون بائز آوازهایی بودند که غالبا ریشه در فرهنگ آمریکایی انگلیسی داشتند، اما با تشدید جنبش حقوق مدنی در آمریکا علیه تبعیض نژادی و حقوق مدنی نام وی به عنوان چهره شاخص جنبش اعتراضی شناخته شد.

ما باید پیروز شویم
نام ترانه معروف او این بود: ما پیروز می شویم. وی این ترانه را در کنسرتی خواند که نام دیگری نیز در آن کنسرت برده شد.ترانه سروده ای بود از پیت سیگر. در همین کنسرت باب دیلن با ترانه دیگه بهش فکر نکن، درست می شه توسط جون بائز جوان معرفی شد. همراهی آن دو در یک تور کنسرت جز همخوانی سلطان و ملکه باعث جوانه زدن عشقی میان این دو شد. سالها و سالها جون بائز ترانه های مختلفی از سلطان را خواند، ترانه هایی مانند خداحافظ آنجلینا و عشق تنها سه حرف است(Love is just a four letter word). جون بائز در سال 1960 موسسه ای برای مطالعات ضدخشونت بنیاد گذاشت.

پسرم، حالا کجایی؟
دهه شصت با جنبش حقوق مدنی در آمریکا آغاز شد. از 1963 جنبش دانشجویی برکلی همه گیر شد. این جنبش به سوی احقاق حقوق مدنی پیش رفت، از سویی دیگر جنبش جهانی چپ نیز در دانشگاههای اروپا از اواسط دهه شصت شدت گرفت، در آلمان و فرانسه این جنبش گسترش یافت و در می 1968 جنبش دانشجویی پاریس نمایندگی چپ اروپایی را عهده دار شد. در تمام این سالها نام جون بائز را در جنبش حقوق مدنی می شد شنید. وی همزمان با آغاز جنگ ویتنام در تظاهرات وسیع دانشجویی به سوی پایگاه هوایی اوکلند فعال بود. در همین دوران او دو بار بخاطر شرکت در تظاهرات ضدجنگ زندانی شد. در 1968 جون بائز با دیوید هریس یکی از فعالان صلح ازدواج کرد، همسرش پس از این، سالها بخاطر فعالیت علیه جنگ زندانی شد. عمر این ازدواج البته تا 1972 بیشتر ادامه نیافت. شهرت و خوشنامی ملکه آوازهای بومی در 1971 باعث فروش سرسام آور آلبوم ترانه هایش شد و وی ثروتی فراوان به دست آورد، اما او همچنان مانند گذشته خود را وقف فعالیتهای سیاسی اش کرده بود. همزمان با دورانی که آمریکایی ها با فرستادن ستاره های آواز خود به ویتنام سربازان خود را در پادگان های این کشور سرگرم می کردند، جون بائز ترانه هایش را به نفع ملت ویتنام خواند. در 1973 ترانه پسرم، حالا کجایی؟ در ویتنام شمالی عرضه شد.

Diamond and Rust
درسال1975 آلبوم الماس و زنگار منتشر شد، آلبومی که همچنان محبوب ترین آلبوم جون بائز است. پس از این بود که بائز با یک فاصله ده ساله به سوی باب دیلن بازگشت و حاصل این بازگشت آلبوم بادهای خلیج بود.
در همین سال وی سازمانی برای فعالیتهای انساندوستانه بین المللی بنیاد گذاشت، و همزمان با این واقعه کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا را تشویق کرد تا ناوگان هفتم را برای نجات قایقرانان بفرستد. حاصل اقبال سازمانهای بشردوست جهان از فعالیتهای جون بائز فهرستی بلند از جوایز و دکترای افتخاری است که به او اعطا شده است. جون بائز در سالهای هشتاد تا نود همچنان وقت خود را میان فعالیتهای اجتماعی و ترانه خوانی تقسیم کرد.

گفتن از رویاها
در 1989 همزمان با سی امین سال فعالیت جون بائز آلبوم Speaking of Dreams منتشر شد. او در این دوره با پل سایمون و جکسون براون اجرای دوصدایی کرد و به شکلی غیرمترقبه ترانه راه من(My Way) را با جیپسی کینگز به سبک رامبا- فلامینکو منتشر کرد. اما با وجود موفقیت همیشگی اش وی ترجیح می داد نیرویش را بیشتر روی فعالیتهای بشردوستانه متمرکز کند تا ضبط ترانه ها. در سالهای دهه هشتاد جون بائز با خواندن ترانه فرزندان دهه هشتاد مخاطبان جدیدی میان جوانان، بخصوص اروپائیان یافت، چرا که در این ترانه از آنان یاد کرده بود. در اواخر 1992 جون بائز انگشت طرفدارانش را به سوی دکمه ضبط صوت ها متوجه کرد تا او را دوباره بشنوند. آلبوم Play my Backwards انتشار جهانی پیدا کرد. این آلبوم یک مجموعه آرام راک – کانتری بود، حاصل این آلبوم این بود که وی در جایگاهی چون مری چاپین کارپنتر قرار گرفت. جون بائز از اواسط دهه نود از ریتم های کانتری و راک به سوی ریتم های آفریقایی گرایش پیدا کرد.

... و ملکه پرخاش می کند
جون بائز شخصیتی آرام دارد، اما وقتی درمورد باب دیلن از او می پرسند می تواند پرخاشگر شود. اما و به هرحال او همیشه به عنوان شاخص موسیقی بومی دهه شصت در ذهن تاریخ موسیقی باقی مانده است.

درباره خیال کن
اسم این ترانه را گذاشتیم خیال کن، و می شد اسمش را گذاشت فکر کن یا تصور کن. ترانه در اصل کاری است از جان لنون و جون بائز مانند بسیاری از بازخوانی هایش این ترانه را بازخوانی کرده است. این ترانه رنگ و بویی دارد از رویاهای انسانگرایانه و بشردوستانه دهه شصت که شاید شریف ترین سالهای زندگی چپ اروپایی آمریکایی است. خیال کن، یک سرود انترناسیونال است، زیبایی رویای مساوات، برابری و برادری را دارد. خیال کن دعوتی است از سوی سرودخوان برابری و برادری تا شنونده صدای ساحرانه ملکه آواز را بشنود و دست مهربانی به دست دیگران بدهد.
... امروز اما موهای جون بائز نیز مثل طرفدارانش سفید شده است، اما رویاها بدون مرگ هنوز جوانی خودشان را حفظ کرده اند.
ترجمه شهرزاد سامانی، ویرایش ابراهیم نبوی

این ترانه را می توانید از اینجا بشنوید.

Imagine

Imagine there's no heaven
It's easy if you try
No hell below us
Above us only sky
Imagine all the people
living for today
Imagine there's no countries
It isn't hard to do
Nothing to kill or die for
And no religion too
Imagine all the people
Living in peace
You may say I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will be one
Imagine no possessions
I wonder if you can
No need for greed nor hunger
A brotherhood of man
Imagine all the people
Sharing all the world
You may say I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will live as one

تصور کن

تصور کن بهشتی نباشد
اگر تلاش کنی آسان است
جهنمی زیر پایمان نباشد
و بالای سرمان فقط آسمان باشد
تصور کن تمامی مردمان
تنها برای امروزشان زندگی کنند
تصور کن هیچ وطنی نباشد
تصورش دشوار نیست
وطنی که برایش بکشی یا برایش کشته شوی
نه وطنی و نه مذهبی
تصور کن تمامی مردمان
در صلح زندگی کنند
حتما می گویی من خیالبافی می کنم
اما تنها من نیستم
امیدوارم تو نیز روزی به ما بپیوندی
و جهان یگانه خواهد شد
تصور کن مالکیتی در کار نباشد
مطمئن نیستم بتوانی
نه نیازی به حرص است و نه گرسنگی
برادری انسان
تصور کن تمامی مردمان
دنیا را میان خود قسمت می کنند
حتما می گویی من خیالبافی می کنم
اما تنها من نیستم
امیدوارم تونیز روزی به ما بپیوندی
و جهان در یگانگی خواهد زیست