افكار عمومي جهان ابرقدرت دوم هستند، نوام چامسكي در تورنتو، گزارش و گفت وگو: خسرو شميراني، شهروند

از راست به چپ: Cy Gonick - نوام چامسكي و
وردا بارستين

[email protected]

"ميگويند "چپ" خريدار ندارد! پس به دور و اطراف خود نظري بياندازيد!"

در سالن 1700 نفره "Convocation Hall" در دانشگاه تورنتو جاي سوزن انداختن نيست. ساعت 7 بعدازظهر غروب يكشنبه 21 نوامبر است. Denis Pilon عضو شوراي سردبيري مجله Canadian Dimension(CD) پشت ميكروفن قرار گرفته و به ميهمانان خيرمقدم ميگويد:
"ميگويند "چپ" خريدار ندارد پس نظري به اطراف خود بياندازيد! براي اين سخنراني كوچكترين تبليغاتي نشده بود . . ." دنيس پيلون يادآوري نكرد كه بسياري از علاقمندان حاضر ساعتها پيش از آغاز برنامه در صف ايستاده بودند و بخشي با وجود اينكه ميدانستند تمام صندليها به فروش رفته است ساعتها در صف ايستادند تا شايد در اثر معجزه اي به سالن راه يافته و از نزديك به اين متفكر "خارج از خط" گوش فرا دهند.
باني اين برنامه Canadian Dimension مجله چپ گراي كانادايي چاپ Winnipeg است كه به زودي چهل و سومين سالگرد تاسيس خود را جشن ميگيرد. عوايد مادي حاصل از اين سخنراني به "خزانه هميشه مقروض" CD واريز خواهد شد.
آقاي Cy Gonick بنيانگذار Canadian Dimension اولين سخنران برنامه بود: ميپرسند نوام چامسكي را چطور به اينجا كشاندي؟ خيلي ساده است از او خواستم و او آمد . . . البته بگذريم كه سه سال پيش از او خواستم. او همچنين از رابطه ي شخصي خود با نوآم گفت. به اين مفهوم كه با افتخار و به خاطر احترامي كه براي نوام چامسكي قائل است، يك فرزند خود را نوآم نام نهاده است. او همچنين با لحن شوخ خود چنين ادامه داد: براي اولين بار در تاريخ 42 ساله CD خزانه دار ما درمانده شده است. او به مقروض بودن عادت كرده بود و امروز پس از اين همه سال نميداند با پول وارد شده به صندوق (عوايد برنامه) چه كند.
وي پس از تشكر از Malcolm Rogge ، Denis Pilon و ديويد لانجيو كه با فعاليتهاي داوطلبانه خود اين گردهمايي را سازمان داده بودند طي جملاتي مجله CD را معرفي كرد: "مجله ي عجيب و غريبي است. شايد تنها مجله سراسري كانادا باشد كه نه در تورنتو بلكه در Winnipeg منتشر ميشود. عجيب است زيرا نزديك به نيم قرن است كه در مقابل امپرياليسم ايستاده و براي سوسياليسم در كانادا رزميده است. غريب است زيرا به نفع استقلال كانادا و خودمختاري كبك و اقليت بومي سخن ميگويد. عجيب است زيرا ]در دنياي نفع شخصي[ قسمت اعظم كار آن توسط داوطلبان انجام ميگيرد. . .
سپس Cy Gonick براي معرفي نوام چامسكي جايگاه را به Varda Burstyn نويسنده "Water Incorporated" كه سه ماه پيش از انتشار سر و صداي زيادي برانگيخته است سپرد. "Water Incorporated" اولين اثر داستاني خانم وردا بارستين است. نوشته هاي پيشين او از جمله "Rites of Men: Manhood, Politics, and The Culture of Sport" تحقيقاتي هستند كه به موضوعات وسيعا موردبحث اجتماعي ميپردازند. او 35 سال اخير زندگي خود را به تلاشهاي محيط زيستي و اجتماعي پرداخته است.
وردا بارستين با طنز آغاز كرد: "ميگويند طي 24 ساعت پس از انتخابات اخير ايالات متحده، اداره مهاجرت كانادا بيش از 150000 مراجعه كننده تلفني داشته است. همگي جوياي راه گريز از آمريكا بوده اند." او افزود: "پس تعجبي نيست كه بليت هاي اين برنامه در سه روز اول پيش فروش بشوند."
وردا بارستين سپس در معرفي نوام چامسكي گفت: صدها نفر گرد هم آمده ايم تا به سخنان كسي گوش فرا دهيم كه برايش احترام فراوان قائليم.
نوام چامسكي تحت عنوان "The Imperial Presidency" (رياست سلطه) به سياستهاي آمريكا ميپردازد. بارستين افزود: "اگر آمريكا را به فيل و كانادا را به فنجان تشبيه كنيم، جرج بوش دوم، ديوانه شلاق به دستي خواهد بود كه بر فيل سوار و لگام آن را در دست دارد و نه تنها كانادا كه تمام جهان را تهديد ميكند."
وردا بارستين در ادامه گفت: "قرار است نوام چامسكي را معرفي كنم گرچه اين كار به نظر مسخره ميآيد اما به نوعي به آن ميپردازم:
نوزده ساله و در جنبش ضد جنگ فعال بودم (البته، منظورم جنگ ويتنام است)، چامسكي پرفسور جوان زبان شناسي بود و در رشته ي خود تبحر بسيار و آينده اي روشن داشت. اما آنچه مرا جلب او كرد تلاشهاي پيگير، سخنراني هاي وزين و جذاب او درباره ي سياستهاي جنگي دولت بود. او ميگفت آمريكايي ها بايد وجدان خود را قاضي كرده و كاري كنند. از آن هنگام به بعد او هيچگاه از تلاش خويش در جهت بسط و گسترش ايده هاي انساني اش دست برنداشت، و ما هيچگاه در امر مبارزه براي صلح و عدالت اجتماعي و تغييرات سياسي از پشتيباني او محروم نبوده ايم. . .
از ويتنام تا خليج فارس، از كوزوو تا عراق، نوام چامسكي به طرح مسئله تجاوزات و تروريسم دولتي پرداخت. او هيچگاه از طرح حقوق حق پايمال شدگان در فلسطين، كردها و ديگران كوتاهي نكرده است.
نوام چامسكي يكي از بزرگترين گويندگان حقيقت است. او در مقابل دوگانگي بيان و عمل ايستاده و همواره آن را مورد انتقاد قرار داده است . . . او بزرگترين ويرانگر دو زباني و دوگانگي زبان و عمل است . . .
تحقيقات با پايه و اساس او و همچنين حافظه دقيقش سبب شده است تا مخالفانش مستقل از ثروت و قدرت شان در بحث با وي احمق يا دروغگو و يا حتي مصداق اين هر دو صفت جلوه كنند.»
وردا بارستين كه خود سالها در مجله CD قلم زده است در پايان گفت: «در اينجا ميخواهم ميان مجله CD و نوام چامسكي مقايسه اي انجام دهم. هرگاه چامسكي را يك موسسه حقيقت گويي يك نفره بدانيم، CD مجموعه اي از افرادي ست كه تلاش به گسترش حقيقت داشته و در عين حال امكان گفتن آن را براي ديگران فراهم آورده اند.»
سپس نوام چامسكي در جايگاه سخنران قرار گرفت. وي پس از تشكر از كف زدنهاي طولاني حضار چنين آغاز كرد:«همواره گفته ميشود كه آن چه در امريكا اتفاق مي افتد تاثير زيادي بر جهان ميگذارد، من ميخواهم تاكيد كنم كه فراموش نكنيم، رويدادهاي جهان نيز تاثير عميق خود را بر امريكا گذاشته و خواهند گذاشت. ميتوانم بگويم كه افكار عمومي جهان پس از ايالات متحده دومين ابرقدرت جهان محسوب ميشود. به جنبش عظيم و وسيع ضد جنگ نگاه كنيم؛ ميليونها انساني كه براي اعتراض به آغاز يك جنگ به خيابانها آمدند، اين مسئله در تاريخ اروپا و امريكاي شمالي بي سابقه است.
نوام چامسكي با بيان تجربيات جنبش ضد جنگ دوران جنگ ويتنام و تاثير آن بر پيشبرد سياست در دستگاه حاكمه امريكا به بحث خود ادامه داد. او تاكيد كرد كه جهان طي اين سالها دچار تغييرات بسياري شده است كه يكي از آنها افزايش بي مانند نقش افكار عمومي در مبارزه براي بهبود شرايط عدالت اجتماعي و براي صلح بوده است.
اين متفكر كه همواره خارج از خط پذيرفته شده در امريكا و غرب حركت كرده است، طي 45 دقيقه سخنراني تحليلي خود به چگونگي سياستهاي «امپرياليستي» امريكا در جهان از جمله امريكاي جنوبي پرداخت و بويژه سياستهاي امريكا در منطقه خاورميانه را مركز بحث خود قرار داد.
اما تاكيد مداوم او بر آن بود كه ما تماشاگراني بي تاثير نيستيم، بلكه با برخورد آگاهانه و فعال خود ميتوانيم به عنوان بخشي از افكار عمومي جهان بر روي اين سياستها موثر باشيم.
چامسكي با بيان مطلبي درباره انتخابات اخير امريكا و ربط آن با موضوع عراق گفت: چند روز پيش از انتخابات نظرخواهي هاي انجام شده اكثريت وسيع شركت كنندگان در اين نظرخواهي ها مخالف حمله هاي پيشگيرانه امريكا به ساير كشورها بوده اند.
در پايان نوام چامسكي به چند پرسش شفاهي حاضران پاسخ گفت. يكي از جوانان حاضر با توضيح اين كه هدف از راي گيري مشروعيت بخشيدن به حكومت است و با اشاره به اين كه آخرين انتخابات امريكا (شمارش آرا و بسياري مسائل ديگر در اين رابطه) به طور صحيح انجام نشده است پرسيد، چگونه ميتوان مشروعيت حكومت را پذيرفت؟
نوام چامسكي در پاسخ گفت:
مسئله اين است كه از يك سو ميان بوش و كري تفاوت اساسي وجود ندارد. در انتخابات امريكا سكه اي را به هوا مي اندازيد هر سوي آن بر زمين بنشيند شما يك سلطان را برگزيده ايد. جمهوريخواهان و دمكراتها در پيشبرد اهداف امپرياليستي امريكا هم نظر هستند. تنها در شيوه عمل تفاوت دارند و شايد شيوه دمكراتها مخارج اندك تر و جلب توجه كمتري را سبب شود.
پرسشگر ديگري درباره نظر چامسكي در رابطه با توان هسته اي ايران سئوال كرد.
چامسكي در پاسخ گفت، او اصولا مخالف داشتن بمب اتمي توسط هر كشور و قدرتي در جهان است، زيرا تصميم يك فرد منجر به نابودي جهاني خواهد شد. او افزود: اما اگر ما خود را جاي ايران بگذاريم ميبينيم كه همواره از سوي يگانه ابرقدرت جهان مورد تهديد قرار گرفته، بسياري از قدرتهاي هسته اي او را احاطه كرده اند، اسرائيل كه نقطه اي بر روي نقشه است به عنوان شعبه اي از پنتاگون عمل كرده و در نتيجه منشأ تهديد براي ايران به حساب مي آيد، پس مسئله براي ايران مثل هر كشور ديگري موازنه قدرت است. اما من معتقد به مبارزه براي جهاني عاري از سلاح هاي هسته اي هستم.
چامسكي در جواب به اين سئوال كه آيا براساس تحليل او امريكا به ايران حمله خواهد كرد يا خير؟ گفت: پيشگويي من در اينجا همان قدر معتبر است كه پيشگويي شما و يا هر كس ديگري ميتواند اعتبار داشته باشد. اما به نظر من با توجه به گنداب عميقي كه امريكا و غرب در آن گرفتار شده اند حمله به ايران را بسيار غيرمحتمل ميدانم. مشكلات امريكا و انگليس در عراق در حال حاضر بسيار بزرگتر از مشكلاتي است كه آلمان و متحدان وي در جنگ دوم جهاني داشتند.
پيش از آغاز اين برنامه «شهروند» گفتگويي با Cy Gonick بنيانگذار Canadian Dimension Magazine دعوت كننده نوام چامسكي به تورنتو داشت كه در زير ميخوانيم.

گفت وگو با بنيانگذار مجله Canadian Dimension
لطفا مختصري درباره ي تاريخچه مجله CD بگوييد؟

ــ ما يك نشريه ي ضد امپرياليستي هستيم كه براي سوسياليسم در كانادا تلاش ميكند. در آستانه ي انقلاب دهه ي 60 شروع به كار كرديم الان 42 سال از عمر آن ميگذرد. برخلاف بسياري نشريات ديگر از سالهاي 80 ــ70 جان سالم به در برديم. طبيعتا طي اين چهل سال افت و خيز بسيار داشته ايم اما هيچگاه از اصول كوتاه نيامديم و شايد از اين ديدگاه بتوان گفت كه محافظه كار هستيم و از هيچ كمپاني بزرگي به طور مستقيم يا غيرمستقيم (از طريق آگهي تبليغاتي) پشتيباني نميشويم. غالب همكاران ما داوطلبانه كار ميكنند و نشريه به صورت شورايي اداره ميشود.

با وجود طيف وسيعي از نشريات و رسانه هاي جا افتاده كه شامل چپ، راست و ميانه است اين همه نيرو و تلاش براي نشرياتي از قبيل CD براي چيست؟
ــ غالب مطالب منتشره در CD در هيچ نشريه ديگري در كانادا امكان انتشار نمييافت. نشريات "جريان اصلي" دچار سانسور هستند. فضاي ما در مقابل باز است. آنچه ما دنبال ميكنيم فضاي بحث ميان نيروهاي ميانه، سوسياليستها و انقلابيون است. ما ميخواهيم همراه با يكديگر به تحليلي دقيق دست بيابيم. ما جنبش ضد سرمايه داري ــ سوسياليستي را ترويج ميكنيم، چيزي كه نميتواند در دستور كار مثلا "تورنتواستار" قرار بگيرد.

آيا شما وجوه مشتركي ميان خودتان و نشريات قومي ميبينيد؟
ــ واقعيت اين است كه ميان اقليتهاي قومي در كانادا نيز تفكرات و سمت گيري هاي مختلف وجود دارد. طبيعتا ما با جناح چپ اين طيف احساس نزديكي ميكنيم و داراي وجوه مشترك هستيم. "جريان اصلي" نشريات قومي طبيعتا نه با ما كه با "جريان اصلي" در صحنه ي رسانه هاي كانادا همگام هستند. گرچه ما و آنها مشتركا در اقليت هستيم اما اين براي همكاري و نزديكي كافي نيست. به عقيده ي من سيستم ارزشي جوامع قومي به "جريان اصلي" در كانادا بسيار نزديكتر است تا به تفكر سوسياليستي.

حوزه تاثير مجله CD را در جامعه كانادايي تا چه حد وسيع ميبينيد؟
ــ واقعيت اين است كه اين حوزه بسيار محدود است. طبيعتا ما آرزو ميكرديم كه توده ها به خوانندگان ما بپيوندند. اما ما ميفهميم كه در لحظه حاضر نظرات ما براي يك اقليت كوچك قابل پذيرش است. اين دسته با نظم موجود مشكل دارند، آنها به دنبال آلترناتيوهايي هستند كه در «گلوب اندميل» و «تورنتواستار» آن را نمي يابند. ما حدودا پانزده هزار خواننده داريم كه رقم بالايي نيست.

خوانندگان شما بيشتر از كدام قشر اجتماعي هستند؟
ــ به طور متوسط از تحصيلات عاليه برخوردار هستند. بيشتر آنها را فارغ التحصيلان دانشگاه ها تشكيل ميدهند كه از متوسط تحصيلات جامعه بسيار بالاتر است، در عين حال ميان فعالان اجتماعي، اعم از كارگري، كليسايي، محلي و قومي ما خواننده هاي خودمان را داريم.

شما به افت و خيزهاي در تاريخ CD اشاره كرديد...
ــ بله از تيراژ گرفته تا حوزه تاثير، كارها وابسته به شرايط سياسي دوران بوده است. ما در سالهاي 60 خيلي كوچك آغاز كرديم. در دوران انقلاب دهه 60 و مبارزات ضد جنگ ويتنام به رشدي ناگهاني رسيديم و در عين حال به خوبي شناخته شديم. سالهاي 70 اما بويژه 80 و همچنين سالهاي گذار از دهه 80 به 90 دوران بسيار دشواري براي ما بود. اين دوران عصر تبديل امريكا به تنها ابرقدرت جهان بود. «ليبراليسم نو» پيروز به نظر مي آمد و جايي براي اميدواري و خوشبيني باقي نميگذاشت. سال 1999 به نوعي يك نقطه عطف بود. اعتراضات سياتل به روند جهاني سازي خون تازه اي در رگهاي جنبش بود. در اين دوره ما مجددا شاهد افزايش تيراژ، افزايش خواننده و بهبود شرايط عالي مالي هستيم.

تاثير ريزش بلوك سوسياليسم بر روي كار شما چگونه بود؟
ــ از سوئي ما هيچگاه به هيچ حزب و سازمان كمونيستي وابستگي نداشتيم و اعتقادي نيز به آنچه اردوگاه سوسياليزم ناميده ميشد نداشتيم. از سوي ديگر اما پس از فروپاشي بلوك شرق آن آلترناتيو گنديده نيز از بين رفت و جهان يك پارچه به سرمايه داري پيوست. گرچه الان نقطه هاي اميد همچون ونزوئلا، اروگوئه پس از انتخابات اخير در آنجا، كوبا و ... ديده ميشود. به هر حال براي بعضي آن دوران باعث سرخوردگي شد.

آيا به گسترش سوسياليزم اعتقاد داريد؟
ــ حتما! زيرا اين سرمايه داري است كه سوسياليست توليد ميكند. بويژه كاپيتاليزم جرج بوش مولد سوسياليست ها است.

آقاي Gonick از شما سپاسگزارم.

عكسها از خسرو شميراني