 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
پيام صميمانه يك دانشمند عرب به ملت ايران
بمناسبت مطرح شدن سياست فن آوري هسته اي ايران
دوستي دارم كه از سالها پيش در يونسكو با هم بخصوص در باره پيشرفت علوم در جهان سوم همكاري هاي بسيار داشته ايم. او مدتها تدوين و تنظيم سياست گذاري هاي علمي را در كشورهاي عضو يونسكو بعهده داشته است و در عين حال كسي بود كه هميشه ايران را از نظر نقشي كه در پيشبرد علوم در تمدن اسلامي داشته است، مورد ستايش قرار ميداد و به اين مسئله ايمان راسخ داشت كه ايران در سه مورد: 1 ـ در باره فلسفه (چه يونان و چه اسلام)؛ 2 ـ در باره شعر و ادب؛ 3 ـ در باره علوم چه طبيعي و چه پزشكي سرآمد كشورهاي اسلامي بوده است و اين ادعا را بكمك كتابخانه شخصي اش كه از زبده آثار ايرانيان در چهار زبان عربي و انگليسي و فرانسوي و آلماني است چهل سال گردآوري كرده بود با درخشندگي تمام نشان ميدهد.
اين دوست من سالها در پي انتشار تأليف مفصلي تحت عنوان علوم و فنون در تمدن اسلامي بود كه توانست با حمايت مادي و معنوي يك محقق بنام از اهالي تركيه كه مقيم آلمان بود به ثمر برساند. دو روز پيش با شوق و ذوق تمام به من خبر داد كه اين كتاب نفيس در پنج مجلد از آلمان رسيده است كه مايل است در گشودن اين محموله من هم حضور داشته باشم و ضمناً يك دوره از اين اثر را به پاس زحماتي كه در معرفي علوم اسلامي طي سالها در يونسكو متحمل شده ام و توانسته ام براي اولين بار در جهان آثار نجومي و رياضي عمر خيام را بچاپ برسانم به من هديه كند.
وقتي به ديدار او رفتم از مشاهده اين اثر نفيس كه نتيجه زحمات يك گروه از علما در سراسر جهان بوده و مراكز علمي در آلمان با صرف هزينه اي چند ميليون دلاري به ثمر رسانده اند غرق در شادي شدم و مخصوصاً وقتي دوستم بمن گفت او ميتواند بمن نشان دهد كه هفتاد درصد از اختراعات و اكتشافات اين آثار بديع از ستاره شناسي و دريانوردي گرفته تا استخراج و ذوب فلزات و علوم طبيعي و پزشكي و كشاورزي و آبياري و معماري و راه سازي و غيره حاصل قدرت خلاقه و نبوغ ايرانيان ميباشد، غرور لذت بخشي به من دست داد.
بعد از چندين ساعت گفتگو نتيجه صحبت مان به اينجا ختم شد كه او گفت حالا من از سر شوق و ذوق ديدن اين اثر ميخواهم پيام صميمانه اي را به وسيله تو براي هم وطنانت ارسال دارم. مقدمتاً بايد بگويم كه آنها به شهادت اين اثر بدانند كه نظير گذشته ميتوانند سرآمد جهانيان در علوم و تكنولوژي جديد بشوند و آنچه مرا بر آن داشت كه تو را حامل چنين پيامي كنم تمامش از اين سر و صدائي بود كه در يكي دو سال اخير در باره فن آوري اتمي از جانب شما ايرانيان در دنيا عنوان شده است. گفت من به عنوان فرزند و وارث تمدن اسلامي مانند ديگر همگنانم بسيار خوشوقتيم از اينكه مي بينيم علماي ايران قابليت و همت و جسارت لازم را داشته اند تا وارد در سراسر پيشرفته ترين علوم جهاني گردند. مسائل سياسي اش به كنار، اين سر و صدا گواه آنست كه ايرانيان به سطح بالائي از دانش امروزي رسيده اند و اين براي ما محققين مسلمان مايه غرور و افتخار است و اينك از اخبار چنين برمي آيد كه از عقل و خرد كافي هم برخوردار بوده اند تا بتوانند با همه پيچيدگي هاي فن آوري هسته اي از طريق آژانس بين المللي اتمي خوشبختانه به راه حل معقولي برسند. ولي اين همت و جسارت بجائي نميرسد مگر اينكه هم وطنانت به دو اصل مهم توجه كنند.
اول اينكه اگر چين به مرحله پيشرفته اي از علوم و فنون رسيده است بطوريكه مورد تحسين و تأييد جهانيان قرار گرفته است به اين دليل است كه چين برخلاف شوروي سابق همه نيرو و خلاقيت و سرمايه اش را در راه تسليحات نظامي به كار نبرده است كه خود اين امر باعث فروپاشي اش شد بلكه در همه علوم و فنون پيشرفت موازي داشته است. به غير از آزادي هاي سياسي در همه امور علمي، فرهنگي، اجتماعي، ذوق هنري همه درها را براي جوانان باز گذاشته است بطوريكه نظير ايران اسلامي جوانان مرتباً با ممنوعيت هاي گوناگون سر و كار ندارند.
اصل دوم اينكه اگر پس از كشتار جوانان در ميدان بزرگ پكن جلوي آزادي هاي سياسي را براي آنها گرفتند، چين مدت چهل سال به پيشرفت هاي مهمي در همه زمينه ها نائل آمده است و بعد از آن كشتار و سخت گيري هاي سياسي جوانان، در همه موارد بخصوص در ارتباط با جهان خارج، از همه وسائل و امكانات بهره گرفته اند، باين جهت ايران هم نميتواند خارج از اين اصل عمل كند و مجبور است براي قبولاندن خود به خودي و بيگانه از چين هم گشاده تر عمل كند زيرا شهرت فعلي آن يك جامعه بكلي در انقباض است. بخصوص كه از ابوريحان و محمد زكرياي رازي گرفته تا ابوعلي سينا و مولوي و سعدي و حافظ، پيشرفت علوم در جامعه ايران با توسعه تفكر و آزادانديشي در كليه مسائل انساني همراه بوده است.
در اينجا بد نيست كه به سخن يك متفكر عالي مقام مردمي بنام چامسكي اشاره كنم كه ميگويد: بعد از فروپاشي شوروي ابرقدرت جانشين اين كشور ملل جهان سوم اند كه اگر به واقع به آزادي و دموكراسي روي آورند از بمب اتم قدرتشان بيشتر خواهد بود. نتيجه آنكه نه فقط پيشرفت واقعي و كامل شما ملازمه با توسعه گسترده و همه جانبه علوم دارد، احتياج مبرم به توسعه آزادي ها در همه زمينه ها هم دارد. بدون در نظر گرفتن اين دو اصل، توسعه فن آوري هسته اي شما نه فقط اعتماد جهانيان را برنمي انگيزد بلكه پيشرفت شما را از اعتبار كافي برخوردار نميسازد.
احسان نراقي
پاريس، 25 نوامبر 2004
