اراده باشد اصلاحات پيش مى رود، گفت وگو با ياكين ارتورك فعال حقوق بشر، پروين بختيارنژاد، شرق

طى روزهاى گذشته پروفسور ياكين [يتين] ارتورك گزارشگر سازمان ملل در مورد خشونت عليه زنان به همراهى هياتى از طرف سازمان ملل سفرى به ايران داشت.
خانم ياكين ارتورك در اين سفر ديدارى با نمايندگان دولت، مسئولان قوه قضائيه، نمايندگان مجلس، مجمع تشخيص مصلحت نظام و كميسيون حقوق بشر و همچنين دستگاه هاى وابسته به سازمان ملل داشت. ديدار با روزنامه نگاران، نويسندگان، مدافعان حقوق زنان، دانشگاهيان و وكلاى دادگسترى از ديگر برنامه هاى او بود. از سوى ديگر او بازديدى از بخش زنان زندان اوين داشت. ياكين ارتورك ابراز اميدوارى كرد كه توقف حكم سنگسار مبدل به قانون شده و لايحه SDO (رفع تبعيض عليه زنان) كه از طرف شوراى نگهبان رد شده است و اينك در دست مجمع تشخيص مصلحت نظام در حال بررسى است، به تصويب برسد. وى نگاه داشتن زندانيان در سلول انفرادى را پايمال كردن حقوق اساسى و قوانين بين المللى دانست و ممنوع الملاقات كردن زندانيان و دسترسى نداشتن آنها به وكيل را از عمده نگرانى هاى خود دانست. درخصوص اين موضوعات با او گفت وگويى انجام شده كه در پى مى آيد.
• • •
• آيا شما به دعوت دولت ايران براى بررسى وضعيت خشونت عليه زنان به ايران آمده ايد؟
بله، من و همراهانم به دعوت دولت ايران آمده ايم.
• قبل از اينكه به ايران بياييد استنباط شما در مورد خشونت عليه زنان در ايران چگونه بود؟
من به عنوان گزارشگر نامه هايى دريافت كرده بودم و اطلاعات عمومى در مورد خشونت عليه زنان دريافت مى كردم. در سال گذشته، در سال ۲۰۰۴ يازده شكايت در مورد ايران دريافت كردم. اين نامه ها را كه دريافت كردم به دولت ايران فرستادم و از آنها توضيح خواستم كه آيا اين اتفاقات در ايران افتاده است يا نه و خواستم كه موضوع را روشن كنند.
• اين شكايات در چه موضوعاتى بود؟
اين شكايت ها در مورد دو موضوع بودند، زنانى كه در انتظار اعدام بودند و پرونده كيفرى آنها خيلى با محتويات آن متضاد بود. پرونده ليلا مافى يكى از آنها بود و لازم بود وضعيت ايشان به دقت بررسى شود. ليلا مافى خود يك قربانى است نه يك جنايتكار. مورد ديگر زنان نويسنده اى بودند كه بازداشت و بازجويى شده بودند.
• اينك استنباط شما در مورد خشونت عليه زنان چگونه است؟
قوانينى كه نياز به اصلاح دارد بايد اصلاح شود و نياز هست كه قوانين مرتب بررسى و تازه شود. زمينه هاى ديگرى كه اصلاحات بيشترى لازم دارد، شيوه هاى اجراى قانون است. يعنى اجراى عدالت.
• شما گفتيد كه با دولتمردان و مسئولان ايرانى صحبت كرده ايد. مشخصاً بفرماييد بر روى چه نكاتى بيشتر تاكيد داشته ايد؟
در ديدارى كه با مسئولان قضايى داشتم بر روى بد اجرا شدن عدالت صحبت كردم، يكى از معاونان قوه قضائيه به من گفتند كه در آنجا اصلاحات در حال انجام است، من هم استقبال كردم. با مسئولان دولتى در مورد تغيير مثبت قانون و از بين بردن هرگونه تبعيض در قوانين نسبت به زنان صحبت كردم. با سازمان هاى ديگر در مورد اهميت تحقيق و پژوهش و داشتن برنامه، طرح و ايجاد خانه هاى امن صحبت كردم. تا آنجا كه به من گفتند در ايران ۸ خانه سلامت وجود دارد كه بايد تعداد اينها بيشتر شود. من سعى كردم كه از مقامات سئوال كنم كه برنامه هاى آنها چيست و چه پروژه هايى در دست دارند.
• با مجمع تشخيص مصلحت نظام در خصوص چه موضوعاتى صحبت كرديد؟
من با كميته مربوط به زنان و كودكان مجمع ملاقات كردم. صحبت من با آنها در مورد تائيد و تصويب معاهده SDO برداشتن تبعيض عليه زنان بود.
• آيا با نمايندگان مجلس ديدارى داشته ايد؟
با پنج عضو پارلمان ملاقات داشته ام، در مورد معاهده SDO با آنها صحبت كردم، در مورد موضوعاتى كه آنها مى توانند خود را با قوانين بين المللى سازگار كنند، صحبت شد، در مورد سن مسئوليت كيفرى مردم و به خصوص كودكان صحبت كردم.
• آيا آنها به شما قول هايى داده اند؟
نه، كسى قولى نداد. ولى من در انتظار قول آنها هستم. اين يك گفت وشنود بود، من گزارش خودم را مى نويسم، توصيه هايى هم به آنها داشتم و اين بيشتر يك روش گفت وگو است.
• به غير از ايران به كدام يك از كشورهاى ديگر در مورد خشونت عليه زنان سفر كرده ايد و در مقايسه با ايران چه نكاتى به نظر شما مى رسد؟
من به السالوادور، گواتمالا، فلسطين، روسيه، ايران و مكزيك سفر كرده ام. گزارش روسيه، ايران و مكزيك را امسال ارائه مى كنم و السالوادور، گواتمالا و فلسطين را در سال آينده گزارش خواهم كرد.
• وضعيت زنان ايرانى نسبت به آنها بدتر است يا بهتر؟
هر كشورى مشكلات و مسائل خودش را دارد. مقايسه كردن كشورها با هم خيلى مشكل است. نمى شود گفت يكى خوب است و ديگرى بد. در فلسطين، علاوه بر خشونت خانگى مسئله اشغال سرزمين آنها مطرح است كه خيلى وحشتناك است.
• مشكلات قانونى زنان در ايران را چگونه مى بينيد؟ آيا فكر مى كنيد كه لاينحل است يا به مرور زمان حل خواهد شد؟
من آنها را در بن بست نمى بينم. وقتى كه اراده براى تغيير وجود داشته باشد، حتماً تغيير مى كنند.
• از سفرتان به ايلام بگوييد. مشكلات حقوقى زنان را در آنجا چگونه ديديد؟
اتفاقات در ايلام خيلى غم انگيز است. اين به معنى اين است كه ما به عنوان جامعه انسانى داريم شكست مى خوريم و راه ديگرى براى اين پيدا نمى كنيم.

البته اين، نوع افراطى خشونت است. در ايلام يك عامل را نيز مى توان اضافه كرد و آن هم عوارض جنگ است و اين به ما مى گويد كه بايد برنامه هايى در نقاط دورافتاده داشته باشيم. من از سازمان ملل و از سازمان هاى دوجانبه با جديت خواهم خواست كه كمك هاى جدى را براى مردم ايلام در نظر بگيرند.