برج جهان‌نماى اصفهان، يك فاجعه عظيم فرهنگى گفتگو با محمدعلى دادخواه، بهنام باوندپور، دويچه وله

در پى اعتراضات وسيع نهادهاى غيردولتى و بيش از همه «كانون مدافعان حقوق بشر» به ساخت برج جهان‌نماى اصفهان، و پس از آنكه مدتى پيش سازمان يونسكو خواستار تعديل ارتفاع برج جهان‌نما شد، حال دادستان كل دادگسترى اين شهر دستور توقف ساخت برج مذكور را تا زمان صدور حكم نهايى از سوى دادستانى عمومى و انقلاب اصفهان صادر كرده است. كارشناسان يونسكو اعلام كرده بودند كه در صورت عدم تعديل ارتفاع برج جهان‌نما كه ۴۸ متر بوده و در ۷۶۰ مترى ميدان نقش جهان اصفهان قرار دارد، ميدان نقش جهان از فهرست آثار جهانى حذف شده و در فهرست آندسته از ميراثهاى فرهنگى قرار مى‌گيرد كه در معرض خطر هستند. محمدعلى دادخواه سخنگوى «كانون مدافعان حقوق بشر» در رابطه با اين موضوع به پرسشهاى صداى آلمان پاسخ داده است.

مصاحبه گر: بهنام باوندپور

دويچه وله: آقای محمد علی دادخواه،‌ ممکن است کمی در مورد تاريخچه ی ماجرای برج جهان نما در اصفهان و اعتراض «کانون مدافعان حقوق بشر» به ساخت آن توضیح بدهيد؟

محمدعلی دادخواه: اين يک فاجعه ی عظيم فرهنگی است که در کشور رخ داده است. بدين ترتيب که مديران شهری اصفهان علی رغم قوانين غيرقابل انکاری که بر ميراث فرهنگی حاکم بوده است، يک بنای تاريخی بنام پاساژ تختى، سرای تختى را بعنوان آنکه می خواهيم طرح ترافيک را گسترش بدهيم تخريب کردند و بعدا بر جای آن يک برج بسيار بی قواره و زشتی را بنا کردند که در ساخت اين برج تجاری ضوابط يونسکو را که اعلام کرده است، نبايد هيچ بارويی فراتر از ۲۰/۵ متر از باروی آنجا باشد به عمل آورده اند و اکنون يک برجی ساخته اند که نزديک به ۵۰ متر ارتفاع دارد و گذشته از اينکه بسيار بی قواره و زشت است خلاف مقررات ميراث فرهنگی و ضوابط يونسکو و گذشته از اين از کميسيون ماده ی ۵ شهرداری نيز مجوز نگرفته است و همه ی اينها يک تهاجم فرهنگی است که به ميراث کهن ايران شده است.

هيچکسی که دلش در گرو اين ملت باشد و هوادار اين مرز و بوم، هرگز اين امر را نپذيرد که بدين سان به ميراث فرهنگی کشور حمله کند. «کانون مدافعان حقوق بشر» به استناد ماده ی ۲۷ اعلاميه ی جهانی حقوق بشر که حفظ ميراث فرهنگی را در زمره ی حقوق بشری قرار داده است، مبادرت به طرح دعوايی در دادگستری اصفهان نموده است. قاضی شرافتمند، موجه و اصولی جناب آقای صالحی پس از چندين ماه رسيدگی دستور توقف ساخت اين برج را صادر کردند، ولی متاسفانه بر ما روشن نشد که به چه علتی ۷۲ ساعت بعد از صدور اين دستور از کار خودش به جای ديگری منتقل شدند و قاضی ديگری به تصدی اين شعبه پرداخت. متاسفانه شهردار علی رغم تصميم قانون صراحتا اعلام کرد که من اين دستور کتبی را اجرا نخواهم کرد و به خودسری و خودکامگی نه تنها برج را متوقف نکرد، بلکه به تعداد کارگران افزود که در مصاحبه ی آقای صالحی ذکر شده است که حدود ۲۰۰ نفر به تعداد کارگران سابق افزوده اند. متاسفانه چون ما ديديم که تاثيری اين دستور صادر شده نداشته است، ناچار شديم عليه شهردار که برابر قوانين حاکم بايد از حکم خودش منفصل بشود اعلام جرم ديگری کرديم و به دادستان نيز اعلام کرديم که بايد به وظايف خودش آشنا شود. قاضی بعدی متاسفانه با اين اعلام جرم دستور قبلی را شکست.

بعدا خانم شيرين عبادی طی نامه ای از رييس جمهور صراحتا اين موضوع را درخواست کردند. بعد هم متاسفانه هيچ تاثيری نداشت و همچنان به کار ادامه ی ساخت برج پرداختند تا اينکه در سفری که همراه با خانم شيرين عبادی به فرانسه داشتيم در پارلمان اروپا اين مسئله را مطرح کرديم. سپس آقای رييس جمهور به اصفهان آمدند و صراحتا اعلام کردند که اين کاهی ست در مقابل کوهی از ميراث فرهنگی. سرانجام اخيرا بعد از اينکه مردم اصفهان تصميم داشتند طی اجتماعی باشکوه در پايين اين برج مبادرت به تظاهرات کنند، اخيرا دادستان کل اقدام به صدور دستوری در خصوص تعطيل و توقف اين برج کردند.

دويچه وله: آقای دادخواه، آيا دستور توقف ساختن برج جهان نما توسط دادستان کل دادگستری اصفهان را موفقيتی برای خود می دانيد و يا اينکه اين دستور ممکن است موقت باشد؟

محمدعلی دادخواه: ما قبلا اين دستور را گرفته بوديم. متاسفانه برخلاف قانون اين دستور شکست و در کمال شرمندگی بايد اعلام بکنم که اين قاضی گفته است، دلايل يونسکو نيز به نظر من کافی نيست. اين حداقل يک دادرسی عادلانه است که بين موارد ثبوتی و اثباتی تفکيک قائل بشوند. در خصوص موارد ثبوتی نياز به دليل نيست و همين که قانون را ارائه کنيد بايد دادگاه بپذيرد که متاسفانه قاضی ثابت آنقدر نسبت به پرونده اشراف نداشته است. البته ما اين را موفقيت چندانی نمی دانيم، اين يک مسکن است و تنها در صورتی که منجر به تخريب برج بشود و موازين مورد نظر يونسکو رعايت بشود، اين يک موفقيت است. ما انتظار داريم قاضی شرافتمندی که اين پرونده در اختيارش قرار می گيرد، بر همين ها گام بگذارد.

دويچه وله: بنابراين، اگر من درست متوجه شده باشم آقای دادخواه، دستور توقف ساخت برج جهان نما، دستور توقف دائم است و نه دستور توقف موقت؟

محمدعلی دادخواه: بله، اين بستگی به نظر قضايی دادرسی دارد که پرونده ای را مورد رسيدگی قرار بدهد. تاکنون در ايران سابقه نداشته است که در مدتی چنين اندک ۴ قاضی برای يک پرونده تغيير پيدا کنند. البته همه ی مسئولين اعلام می کنند که از این مورد نگران هستند. اما، آيا يک اراده ی قانون گريز حاکم است که نهايتا علی رغم تمایل وزير کشور که صراحتا به خانم عبادی و من اعلام کرد که بدنه ی نظام از آن ساخت منزجر است، باز هم آن اراده ی قانون شکن حاکم است؟ که ما اميدواريم اينطور نباشد.