 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
[برگرفته از وبلاگ گروهی دانشجويی، "پايان"]
دیباچه
نشست شصت وهشتم مجمع عمومی «سازمان جهانی خدمات دانشگاهی»(۱)، لیما، از ۶ تا ۱۰ سپتامبر ۱۹۸۸ برابر با چهلمین سالروز صدور منشور جهانی حقوق بشر
با یادآوری مجموعه گسترده ای از معیارهای بین المللی که سازمان ملل متحد و دیگر سازمانهای بین المللی و محلی در زمینه حقوق بشر بنیان نهاده اند، بخصوص منشور جهانی حقوق بشر، میثاق جهانی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و معاهده عدم تبعیض تحصیلی یونسکو؛
از آنجا که دانشگاهها و جوامع دانشگاهی وظیفه دارند تا تحقق حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی انسانها را دنبال کنند؛
از آنجا که حق تحصیل و آموزش فقط در سایه آزادی دانشگاهی و استقلال موسسات آموزش عالی قابل دسترسی است؛
از آنجا که جامعه دانشگاهی از سوی نیروهای فشار سیاسی و اقتصادی در معرض آسیبهای جدی قرار دارد؛
و با تایید اصول زیر در رابطه با حق تحصیل:
الف) هر انسانی حق تحصیل دارد
ب) آموزش و یادگیری منجر به ارتقای کامل شخصیت و حیثیت انسانی شده و احترام به حقوق بشر، آزادیهای اساسی و صلح را تقویت می کند. آموزش اشخاص را قادر می سازد تا در ساختن جامعه ای آزاد و برابری خواه به طور موثر شرکت جویند. آموزش درک، تساهل و دوستی میان ملتها، نژادها، قومیتها و مذاهب مختلف را ارتقا می بخشد. آموزش موجب ارتقا برابری، احترام و درک متقابل بین مردان و زنان می شود. آموزش ابزاری است که موجب فهم و تحقق آرمانهای متعالی دنیای کنونی مانند برابری اجتماعی، صلح، توسعه و پیشرفت مساوی تمام ملتها و حفاظت محیط زیست خواهد شد.
ج) هر دولتی بایستی بدون هیچ گونه تمایز، از حیث نژاد، رنگ، جنسیت، مذهب، عقیده سیاسی یا هر عقیده دیگر، همچنین ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، ولادت و یا هر موقعیت دیگر حق تحصیل افراد را تضمین کند. تمامی دولتها بایستی با اختصاص دادن سهمی مناسب از درآمد ملی به امر آموزش، درک کامل حق تحصیل افراد را در عمل اثبات و تضمین نمایند.
د) تحصیل و یادگیری ابزارهای اعمال تغییرات مثبت اجتماعی هستند. به همین دلیل، بایستی در ارتباط با وضعیت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی هر کشوری بوده و در تغییر وضعیت موجود جهت حصول کامل تمام حقوق و آزادیها موثر باشد و دایما مورد ارزیابی قرار گیرند.
این منشور را اعلام می نماید:
تعاریف:
1) در این منشور
الف) «آزادی آکادمیک» یعنی آزادی اعضای جامعه دانشگاهی، به صورت فردی یا گروهی، در پیگیری، توسعه و انتقال دانش از طریق تحقیق و پژوهش، مطالعه، بحث و تبادل نظر، مستندسازی، تولید، ابداع و نوآوری، تدریس، سخنرانی و نوشتن.
ب) «جامعه دانشگاهی» شامل تمامی کسانی است که در یک موسسه آموزش عالی مشغول تدریس، تحصیل، پژوهش و کار هستند.
ج) «استقلال» یعنی عدم وابستگی موسسات آموزش عالی به دولت و دیگر نیروهای جامعه در «تصمیم گیریهای مربوط به مدیریت داخلی موسسات، امور مالی، امور اداری» و «وضع سیاستهای آموزشی، تحقیقاتی، امور فوق برنامه و سایر فعالیتهای مربوطه».
د) «موسسات آموزش عالی» شامل دانشگاهها، مراکز تحصیلات تکمیلی و پژوهش و فرهنگ همراه آنها می باشد.
2) تعاریف ارایه شده در بالا به این معنی نیستند که آزادی آکادمیک و استقلال مورد نظر منشور حاضر در صورت اجرا بدون نقص و محدودیت خواهند بود.
آزادی آکادمیک
3) آزادی آکادمیک پیش شرط تحقق کلیه وظایف آموزشی، پژوهشی، اداری و خدماتی است که بر عهده دانشگاهها و سایر موسسات آموزش عالی گذاشته شده است. تمام اعضای جامعه دانشگاهی حق دارند که وظایف خود را فارغ از هرگونه تبعیض و بدون ترس از دخالت یا سرکوبی از طرف دولت یا هر مقام دیگری انجام دهند.
4) دولتها وظیفه دارند به حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمام اعضای جامعه دانشگاهی، مندرج در منشور جهانی حقوق بشر، احترام گذاشته و آنها را تضمین کنند. هر عضو جامعه دانشگاهی بایستی از موهبت آزادی اندیشه، عقیده، مذهب، بیان، شرکت در گردهمایی ها و انجمن ها و همچنین حق آزادی و امنیت فردی و آزادی جنبش برخوردار باشد.
5) دسترسی به جامعه دانشگاهی بایستی برای همه اعضای جامعه بدون هیچ مانعی یکسان باشد. هر فردی متناسب با قابلیتها و تواناییهای خویش حق دارد بدون هیچ تبعیضی به عنوان دانشجو، مدرس، پژوهشگر، کارمند یا مسؤول اجرایی جزیی از جامعه دانشگاهی شود. امکانات و معیارهای موقتی که در راستای سرعت بخشیدن به برابری واقعی برای اعضای آسیب دیده جامعه دانشگاهی فراهم می شوند، مشروط بر اینکه پس از فراهم شدن فرصت و رفتار برابر قطع شوند، نباید تبعیض آمیز تلقی شوند. تمام دولتها و موسسات آموزش عالی بایستی ایجاد یک نظام استخدام ثابت و مطمئن مدرسان و محققان را تضمین کنند. هیچ عضوی از اعضای جامعه دانشگاهی نبایستی قبل از شنیده شدن منصفانه دفاعیاتش توسط هیات حاکمه انتخابی جامعه دانشگاهی اخراج شود.
6) پژوهشگران و محققان جامعه دانشگاهی حق دارند پژوهش خود را بدون هیچ مداخله ای، مطابق با اصول جهانی و روشهای پژوهش علمی، انجام دهند. پژوهشگران حق دارند نتایج پژوهش خود را آزادانه در اختیار دیگران گذاشته و بدون اعمال سانسور چاپ کنند.
7) اساتید و مدرسان جامعه دانشگاهی، حق دارند بدون هیچگونه مداخله ای در چارچوب اصول، معیارها و روشهای پذیرفته شده تدریس کنند.
8) تمام اعضای جامعه دانشگاهی بایستی در ایجاد ارتباط با همکاران خود در هر نقطه ای از دنیا و همچنین توسعه قابلیتهای آموزشی شان آزاد باشند.
9) تمام دانشجویان بایستی از موهبت آزادی تحصیل و حق انتخاب رشته مورد علاقه خود از میان رشته های موجود برخوردار باشند و حق دارند متناسب با دانش و تجربه ای که کسب کرده اند، مدرک تحصیلی دریافت کنند. موسسات آموزش عالی بایستی در راستای برطرف کردن نیازها و خواسته های دانشجویانشان حرکت کنند. دولتها باید در راستای ادامه تحصیل دانشجویان منابع کافی را برای آنان فراهم آورند.
10) تمام موسسات آموزش عالی بایستی مشارکت دانشجویان در ساختار نظام اداری شان را، به صورت فردی یا گروهی، تضمین نمایند تا دانشجویان بتوانند نظرات خود را در مورد هر مساله ملی و فراملی بیان کنند.
11) دولت ها بایستی تمام ابزارهای مناسب را به کار گیرند تا نظام آموزش عالی بدون شهریه را برای تمام فارغ التحصیلان دبیرستان و یا افرادی که توانایی تحصیل در سطوح بالا را دارند، طراحی، سازماندهی و اجرا کنند.
12) تمام اعضای جامعه دانشگاهی حق دارند از آزادی ایجاد تشکل با دیگران از جمله حق تشکیل و یا پیوستن به اتحادیه های تجاری برای تامین علایقشان برخوردار باشند. اتحادیه ها و تشکلهای تمام جوامع دانشگاهی بایستی در تثبیت معیارهای حرفه ای مورد نظرشان مشارکت داشته باشند.
13) عملی شدن حقوق مندرج در مواد بالا، وظایف و مسئولیتهایی را با خود به همراه آورده و ممکن است باعث اعمال محدودیتهای خاص در جهت حفظ حقوق دیگران شود. تدریس و تحقیق بایستی با معیارهای حرفه ای تطابق کامل داشته و پاسخگوی نیازهای کنونی جامعه باشند.
استقلال (خودمختاری موسسات آموزش عالی)
14) کلیه موسسات آموزش عالی بایستی احقاق حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سیاسی مردم جامعه را پیگیری کرده و از سوءاستفاده اشخاص از علم و تکنولوژی (فناوری)، که موجب نابودی آن حقوق می شود، جلوگیری کنند.
15) کلیه موسسات آموزش عالی بایستی توجه خود را به مشکلات حال حاضر جامعه معطوف کنند. برای رسیدن به این هدف تمام برنامه های آموزشی و فعالیتهای دانشگاهها بایستی جوابگوی نیازهای جامعه باشند. موسسات آموزش عالی بایستی منتقد سرکوبهای سیاسی و نقض حقوق بشر در جامعه خود باشند.
16) موسسات آموزش عالی، زمانی که خطری آنها را تهدید می کند بایستی با یکدیگر متحد بوده و از اعضای جوامع دانشگاهی یکدیگر دفاع کنند. چنین وحدتی می تواند هم مادی و هم معنوی بوده و بایستی شامل پناه دادن، استخدام یا اجازه تحصیل قربانیان خطر مورد نظر باشد.
17) تمام موسسات آموزش عالی بایستی در جهت رهایی از وابستگی علمی و فنی تلاش کرده و مشارکت مساوی و برابر تمام جوامع دانشگاهی دنیا در استفاده و پیگیری دانش را ارتقا بخشند. موسسات آموزش عالی بایستی همکاریهای دانشگاهی بین المللی، که ماورای موانع سیاسی منطقه ای و غیره است، را توسعه بخشند.
18) بهره مندی مناسب از آزادی آکادمیک و برآورده شدن وظایف گفته شده در مواد ذکر شده در بالا نیازمند استقلال و خودمختاری موسسات آموزش عالی در بالاترین درجه آن است. دولت ها نه تنها حق دخالت و ایجاد اختلال در استقلال و خودمختاری موسسات آموزش عالی را ندارند بلکه بایستی از دخالت و اختلال دیگر نیروهای جامعه نیز جلوگیری کنند.
19) استقلال و خودمختاری موسسات آموزش عالی بایستی با شیوه دموکراتیک خود-مدیریتی، که شرکت فعالانه تمامی اعضای جامعه دانشگاهی در اداره دانشگاه را تضمین می کند، عملی شود. کلیه اعضای جامعه دانشگاهی بایستی این حق و فرصت را داشته باشند که بدون هیچ تبعیضی در پیشبرد امور آکادمیک و اجرایی شرکت کنند. تمام اعضای بدنه مدیریتی موسسات آموزش عالی بایستی در یک رای گیری آزاد انتخاب شده و تمام بخشهای مختلف جامعه دانشگاهی را شامل شود. استقلال و خودمختاری موسسات آموزش عالی بایستی تمام تصمیمات مربوط به امور اجرایی و تعیین سیاستهای آموزشی، تحقیق، اضافه کار، تخصیص منابع و سایر فعالیتهای مربوطه را دربرگیرد.
