جايزه حقوق بشر فرانسه براى عمادالدين باقى، شرق

عمادالدين باقى و انجمن دفاع از حقوق زندانيان برنده جايزه ملى حقوق بشر فرانسه شد. اين جايزه كه توسط نهادى مدنى يعنى كميسيون ملى حقوق بشر فرانسه اهدا شده به دليل فعاليت در عرصه نظرى و عملى به باقى تعلق گرفته است. باقى رئيس انجمن دفاع از حقوق زندانيان و نويسنده چندين كتاب و ده ها مقاله درباره حقوق بشر است. كميسيون مذكور در مكاتباتى كه در اين زمينه انجام داده تأكيد كرده عمادالدين باقى در مقالات و تلاش هاى خود كوشيده از منبع شريعت الهام بگيرد و نشان دهد كه هيچ يك از مفاد حقوق بشر با شريعت تضاد ندارد. تحليلگران معتقدند چنين عبارتى و آن هم از سوى فرانسويان كه در كشورى لائيك زندگى مى كنند نشان مى دهد تلاش براى دفاع انسانى از مذهب حتى در كشورهاى غيردينى مورد توجه قرار مى گيرد. عمادالدين باقى پيش از اين در سال ۱۳۸۳ نيز برنده جايزه شجاعت مدنى از سوى بنياد پاركينسون شده بود كه توسط عده اى از نويسندگان، فعالان حقوق بشر و برندگان جايزه نوبل در نيويورك تاسيس شده است و ملاك انتخاب برندگان آن فعاليت حقوق بشرى غيرحزبى و فردى است. در همين باره عمادالدين باقى درباره اين جايزه ملى حقوق بشر فرانسه گفته است: اين انتخاب از يكسو مسئوليت من و انجمن را سنگين تر مى كند و از سوى ديگر نشانه پذيرش سبك عمل ما از منظر جامعه بين المللى حقوق بشر است. ما بايد نشان دهيم كه ايران با ابتكارات و تلاش ها و توان هاى درونى خود قادر به پيشرفت است. در ايران، سازمان ها و فعالان حقوق بشرى شايسته و فراوانى وجود دارند كه به عقيده من اين انتخاب در حقيقت تكريم همه آنها و به ويژه دوستان و همكاران من در انجمن دفاع از حقوق زندانيان است. عمادالدين باقى از چند سال پيش به اتفاق گروهى از فعالان اجتماعى انجمنى غيرسياسى و غيردولتى به نام دفاع از حقوق زندانيان تاسيس كرده كه حساسيت موضوع اين انجمن و نيز سابقه باقى به عنوان يك زندانى سياسى سبب مى شود برخى با شگفتى بپرسند چگونه امكان فعاليت اين انجمن در شرايط سياسى شكننده كنونى وجود دارد؟ روش كار باقى سئوال ديگرى است كه او بدان پاسخ گفته است: روش كارى من درخصوص پيشبرد حقوق بشر در ايران روش كار سياسى و منازعه با حكومت نيست، بلكه تعامل و گفت وگو با حكومت و بخش هاى مرتبط با فعاليت هايمان است. ما بايد از تمام ظرفيت هاى موجود در جامعه و حكومت براى تحقق حقوق بشر استفاده كنيم. بسيارى از كسانى كه در برابر اين فعاليت ها مقاومت مى كنند، لزوماً دشمن حقوق بشر نيستند. مگر مى شود فردى موحد و ديندار واقعى باشد، وجدان انسانى داشته و انسانى اخلاقى باشد، اما با كرامت انسان مخالف باشد، برخى از آنها كه در مورد حقوق بشر دچار سوءظن هستند به دليل تصورى سياسى است كه از آن دارند. آنها فكر مى كنند فعاليت حقوق بشرى بهانه اى عليه حكومت است. ما بايد نشان دهيم كه سازمان ها و فعالان حقوق بشر نقش ديده بان را دارند. آنها نهادى ميانجى هستند و از طريق گفت وگو و آموزش و فرهنگ سازى مى خواهند حكومت و جامعه را به رعايت حقوق بشر ترغيب كنند و بايد به همه بفهمانند كه اين رويداد فقط به سود شهروندان نيست، بلكه به سود خود حكومت هم هست. سازمان ملل با درك همين حساسيت بود كه در سال ۱۳۷۳ تصويب كرد كه نهاد ملى حقوق بشر در كشورها تشكيل شود كه دولت ها هم بتوانند در آن نماينده داشته باشند و بدين ترتيب در بسيارى از كشورها كه به حقوق بشر روى خوش نشان نمى دادند، نهادهاى ملى (GO) تشكيل شد، زيرا متوجه شدند كه اين نهاد عليه حاكميت نيست. همين مصوبه سازمان ملل و تاسيس نهادهاى ملى مرحله گذار و بسترساز تشكيل سازمان هاى غيردولتى و NGOهاى حقوق بشرى بود. ما وكيل شهروندان هستيم ادبيات مان سياسى و خصمانه نيست و بايد با كاربرد زبان حقوقى به دفاع از شهروندان بپردازيم و از ادبيات ستيزه جويانه بپرهيزيم. كار ما اقناعى است و توسل به روش هاى اعتراضى مانند صدور بيانيه و يا برگزارى راهپيمايى و تجمع براى تحقق اهداف حقوق بشرى كه در چارچوب قوانين كشور در خدمت روش پيش گفته است. بنابراين نمى خواهيم با بهره گيرى از اعتقاد و اعتبار ايجاد شده در جبهه اپوزيسيونى و ستيزه جويى قرار گيريم بلكه به تاسيس و تقويت نهادهاى ميانجى و جامعه مدنى كمك مى كنيم. اعتقاد دارم حكومت هاى قوى براى خدمت رسانى و تامين امنيت جامعه ضرورى هستند اما حكومت ها با رعايت قانون و حقوق بشر تقويت مى شوند. ما بايد به جاى تضعيف حكومت، جامعه اى قدرتمند و سازمان يافته ايجاد كنيم.

ما بايد به جاى تحريك حكومت به تشويق و ترغيب آن براى درك منافع استراتژيك خود و رعايت حقوق بشر بپردازيم و براى اين كار گاهى نيازمند به شفاف سازى و گزارش جنبه هاى مثبت و منفى كارنامه دولتمردان و نهادهاى قضايى و ديده بانى و بيان موارد نقض حقوق بشر با رويكرد اصلاحى و يا حتى انتقادى هستيم. باقى درباره آينده فعاليت هاى اجتماعى خود و نيز انجمن دفاع از حقوق زندانيان كه سعى مى كند نهادى واسطه ميان دولت و جامعه مدنى باشد نيز مى گويد: ما در انجمن دفاع از حقوق زندانيان روزى را به عنوان روز زندان و زندانى تعيين و اعلام خواهيم كرد كه به اين بهانه توجه و تمركز خاصى بر مسائل زندان و زندانيان را تثبيت كنيم. علاوه بر اين در نظر داريم پيشنهاد كنيم كه توسط انجمن دفاع از حقوق زندانيان هر ساله به بهترين زندانبان هايى كه حقوق زندانيان را رعايت مى كنند تقديرنامه و جايزه اى اهدا كنيم و بدين وسيله به تبليغ و تشويق رعايت حقوق زندانيان به وسيله زندانبانان همت گماريم نه با روش تقابل و جدال. مهم اين است كه خود زندانبان ها انگيزه و درك لازم براى تامين حقوق زندانيان را به دست آورند. علاوه بر اين ما براى هر كس كه بيشترين فعاليت را براى دفاع موثر و مفيد از حقوق زندانيان به عمل آورد تقديرها، تشويق ها و جوايزى منظور كنيم. اميدوارم اين پيشنهاد نه تنها در انجمن ما بلكه در ساير سازمان هاى مشابه در سطح بين المللى مورد توجه قرار گيرد.كميته ملى حقوق بشر فرانسه افزون بر انجمن دفاع از حقوق زندانيان ايران به انجمن اقدام براى حذف كار كودكان در نيجر، انجمن همه عليه مجازات در فرانسه، انجمن نجات كودكان در هندوراس و يك انجمن ويتنامى جايزه داده است.