همايش بررسي نهضت ملي شدن صنعت نفت: سخنان پرويز ورجاوند، ابراهيم يزدي، سيدمحمود کاشاني، ايلنا

پرويز ورجاوند:
بنياد جنبش ملي شدن صنعت نفت مبارزه با استعمار و ساختار بيمار حكومت بود

تهران- خبرگزاري كار ايران

پرويز ورجاوند گفت: اساس و بنياد جنبش ملي شدن صنعت نفت رودررويي با قدرت استعماري و مبارزه با ساختار بيمار حكومت بود كه زير نفوذ سلطه‌‏گران خارجي قرار داشت.

به گزارش خبرنگار "ايلنا"، عضو جبهه ملي ايران در همايش بررسي نهضت ملي شدن صنعت نفت كه از سوي انجمن علمي دانشجويان دانشكده حقوق و علوم سياسي برگزار شده بود، با تاكيد بر اينكه بايد براي اداره جامعه با تاريخ ايران آشنا شويم و ابعاد مختلف اين سرزمين را به خوبي بشناسيم، گفت: شرايط ايران در منطقه حساس است و اگر وقايع جهان را به درستي مورد بررسي قرار بدهيم، بدون شك كاري نمي‌‏كنيم كه ايران گريبانگير بحران شود.
وي شناخت تاريخ اين سرزمين و رويدادهاي گذشته آن را يك ضرورت دانست و با بيان اينكه مسأله جنبش ملي شدن صنعت نفت را بايد در دو زمينه مورد بررسي قرار داد، گفت: محور نخست آنكه جامعه ايران كه بيش از 100 سال در شرايط بسيار نامناسب قرار داشت و همواره در گذشته به عنوان يك قدرت در منطقه محسوب مي‌‏شد، ديگر اثر خود را نداشت و از آغاز قاجاريه ملت ايران زير فشار قدرت استعماري انگليس قرار داشت.
ورجاوند افزود: جنبه ديگر بررسي اين جنبش آن است كه بايد به ساختار بيمار حكومت در آن مقطع توجه شود، اين حكومت همواره مورد استعمار قرار داشته و در مقابل سلطه‌‏گران درمي‌‏ماند و پي در پي در معرض لطمات مختلف قرار داشت كه اگر اين امر به درستي تحليل شود، متوجه خواهيد شد ساختار بيمار جامعه تمام جامعه ايران را از پويايي باز نگه داشته بود.
اين فعال سياسي حاصل جنبش ملي شدن صنعت نفت را رسيدن ملت ايران به خودباوري دانست و اظهار داشت: اين جنبش ملت را در مسيري قرار داد كه توانست خود را در مقابل سلطه‌‏گران بشناسد و فضاي ايران را تغيير دهد.
ورجاوند خاطر نشان كرد: مصدق در مبارزات خود دو محور را مد نظر داشت، يكي بحث ملي شدن صنعت نفت و قطع دست بيگانگان از منابع كلان ايران و دوم حركت به سوي آزادي پارلمانتاريستي. اين دو محور باعث شد تا جامعه ايران كه در يك شرايط پر فشار قرار داشت، بتواند به يك خيزش اثرگذار برسد كه اين خيزش تداوم پيدا كرد.
عضو جبهه ملي ايران ادامه داد: علي‌‏رغم جريان كودتا، بر اثر همين جنبش بود كه در يك برهه ملت ايران توفيقي به دست آورد تا ساختار كشور را تغيير اساسي بدهد، از زماني كه اين حركت آغاز مي‌‏شود در يك فاصله زماني كوتاه آمريكايي‌‏ها قصد دارند گام به گام در كنار انگليسي‌‏ها اين حركت ملي را مهار كنند.
ورجاوند خاطرنشان كرد: آمريكا براي اينكه بتواند از منابع ملي ما استفاده كند، قصد داشت اين خيزش را در جهت اهداف خود قرار دهد، حتي قدرت مقابل او شوروي هم به دنبال اين مسأله بود البته از نظر آمريكايي‌‏ها تمام كشورهايي كه در كنار آنها قرار نگيرند، جريان تابع اتحاديه شوروي هستند و از نظر قدرت شوروي هم جرياني كه در اردوي آنها قرار نداشت، در اردوي سرمايه‌‏داران بود.
وي افزود: هر دوي اين قدرت‌‏ها معتقد بودند بايد مقابل حاكميت ملي در ايران بايستند، آمريكايي‌‏ها مي‌‏خواستند تا ايران همواره در چارچوب غرب حركت كند.
ورجاوند جنبش ملي شدن صنعت نفت را يك حركت عظيم عنوان كرد كه به درستي درك نشده است و افزود: بازتاب اين حركت را مي‌‏توان در ملي شدن كانال سوئز مشاهده كرد، آن وقت است كه مي‌‏توانيم به اين نتيجه برسيم كه چه كار شگفت و عظيمي صورت گرفته است.
وي ادامه داد: هنر بزرگ دولت مصدق و جبهه ملي آن بود كه توانست در آن شرايط با هوشياري به گونه‌‏اي عمل كند كه افكار عمومي جهان به دفاع از ايران بپردازد و سازمان‌‏هاي جهاني به خواست ملت ايران تمكين كنند.
------------------------------

ابراهيم يزدي:
بزرگترين خدمت جنبش ملي شدن صنعت نفت ايجاد حس اعتماد به نفس در ملت بود
قياس جنبش ملي شدن صنعت نفت با رسيدن ايران به فناوري هسته‌‏اي مع‌‏الفارغ است

تهران- خبرگزاري كار ايران

دبير كل نهضت آزادي ايران گفت: جنبش ملي شدن صنعت نفت آنچنان اعتمادي به ملت ما داد كه توانستيم پنجه در پنجه انگلستان بدهيم و با آن مبارزه بكنيم كه اين بزرگترين خدمت اين جنبش به ما بود.

به گزارش خبرنگار "ايلنا"، ابراهيم يزدي در همايش بررسي نهضت ملي شدن صنعت نفت كه از سوي انجمن علمي دانشجويان دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران برگزار شد، با بيان اينكه تاريخ ايران سه مرحله در جهت آزادي و استقلال مبارزه داشته است، گفت: جنبش مشروطه، جنبش ملي شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامي ايران سه فراز از تاريخ مبارزه ايران جهت استقلال و آزادي است.
وي با بيان اينكه اين سه فراز ضد استيلاي بيگانه و استبداد بوده است، گفت: مبارزه عليه استيلاي بيگانه و استبداد دو روي يك سكه هستند و بدون آن هيچ جنبشي نمي‌‏تواند به ثمر برسد.
يزدي تصريح كرد: تجربه تاريخ ايران نشان داده است كه در شورش تنباكو و نهضت ملي شدن صنعت نفت استيلاي بيگانه از كانال استبداد آغاز مي‌‏شود، حتي در جنبش ملي شدن صنعت نفت نيز مشاهده كرديم كه كودتا از كانال دربار به ثمر رسيد، به همين جهت است كه پس از كودتا محور مبارزات، ضد استبدادي شد و تا زماني كه استبداد از بين نرفت، استيلاي بيگانگان وجود داشت.
وي خاطرنشان كرد: هدف جنبش ملي شدن صنعت نفت مبارزه عليه رخنه بيگانگان بود، در آن مقطع بيگانگان آنچنان در جامعه ما نفوذ كرده بودند كه حتي وزير و نماينده مجلس را تعيين مي‌‏كردند و تمام اركان كشور به دست آنها بود كه جنبش ملي شدن صنعت نفت به اين سلطه پايان داد.
دبير كل نهضت آزادي ايران دومين اثر جنبش ملي شدن صنعت نفت را احساس اعتماد ملي بيان كرد و اظهار داشت: نظام‌‏هاي استبدادي همواره ملت‌‏ها را دچار تحقير مي‌‏كنند، به همين جهت است كه استبداد رضاخاني 20 سال اعتماد ملت ما را گرفته بود.
يزدي با اشاره به اختلاف‌‏هاي موجود در خصوص تاريخ ملي شدن صنعت نفت، پرداختن به آنها را مثبت ندانست و گفت: اظهارات مدعيان اين حرف‌‏ها هيچ كدام سنديت ندارد و ما بايد تلاش كنيم تا زواياي تاريك اين حادثه تاريخي روشن شود و در اين خصوص به بحث علمي بپردازيم.
وي افزود: بايد در پاسخ به كساني كه مي‌‏گويند كاشاني براي اولين بار طرح ملي شدن صنعت نفت را اعلام كرد، بگويم كه اولين بار نامه كاشاني توسط مصدق در بيست و دوم آذرماه در مجلس خوانده شد، آقاي كاشاني اين طرح را مطرح كرد در حالي كه در چهارم آذرماه همان سال كميسيون ويژه نفت تشكيل و طرح ملي شدن صنعت نفت طراحي شده بود البته من نه آناني كه كاشاني را خودفروخته مي‌‏دانند و نه كساني كه مصدق را خائن معرفي مي‌‏كنند، هيچ كدام را قبول ندارم.
يزدي خاطر نشان كرد: برخي جريان‌‏ها در ايران قصد داشتند نيروهاي موثر در جنبش ملي شدن صنعت نفت مانند آيت‌‏الله كاشاني را از مصدق جدا كنند و همواره مطرح مي‌‏كردند كه حكومت مصدق برابر است با حكومت توده‌‏اي‌‏ها و قصد داشتند اين مسأله را جا بيندازند.
وي با تاكيد بر اينكه بايد از تاريخ درس گرفت، اظهار داشت: هر زماني كه ملت ما با هم كار كرده‌‏اند و وحدت ملي داشته‌‏اند، به نتيجه رسيده‌‏ايم اما هر وقت كسي گفته است كه هر چه من مي‌‏گويم، درست است، هيچگاه ملت ما پيروز نشده است.
يزدي در خصوص مقايسه جنبش ملي شدن صنعت نفت با رسيدن ايران به فناوري هسته‌‏اي، اظهار داشت: اين امر قياس مع‌‏الفارغ است، در آن مقطع ما يكسري منابع طبيعي داشتيم كه خارجي‌‏ها مي‌‏خواستند به آنها دست پيدا كنند و ما قصد داشتيم از منابع خود دفاع كنيم و دست دخالت آنها را كوتاه كنيم.
وي افزود: ما عضو ان.پي.تي هستيم و حق داريم از دانش فناوري هسته‌‏اي استفاده كنيم اما اينكه آيا مطالعه علمي و اقتصادي در اين صنعت انجام شده است يا خير، جاي سوال است و به هيچ قدرتي مربوط نيست كه ما چه انرژي داريم؟ ما فقط بايد بررسي كنيم كه رسيدن به اين انرژي براي ما به صرفه است يا خير؟
---------------------------------

سيدمحمود كاشاني:
قانون ملي شدن صنعت نفت بدون پشتوانه ملت چند سطر بيشتر نيست

تهران- خبرگزاري كار ايران

سيدمحمود كاشاني گفت: قانون ملي شدن صنعت نفت يك قانون عادي نيست بلكه اين قانون دستاورد 10 سال مبارزه ملت ايران است كه در چند سطر تجلي پيدا كرده است.
به گزارش خبرنگار "ايلنا"، فرزند آيت‌‏الله سيد ابوالقاسم كاشاني در همايش بررسي جنبش ملي شدن صنعت نفت كه از سوي انجمن علمي دانشجويان دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران برگزار شد، با بيان اينكه امروز ملت ما ملتي در صحنه است و يكپارچه از حاكميت ملي حمايت مي‌‏كند، گفت: اين ملت در برابر جامعه جهاني كه با قلدري قصد دارد با زير پا گذاشتن منشور حقوق بشر و معاهدات آژانس از حق در دستيابي به انرژي صلح‌‏آميز هسته‌‏اي ايران جلوگيري كند، ايستاده است و از كشور خود دفاع مي‌‏كند.
وي با بيان اينكه 50 سال از تاريخ ملي شدن صنعت نفت مي‌‏گذرد، اظهار داشت: اگر ما قانون ملي شدن صنعت نفت را بدون پشتوانه ملت در نظر بگيريم، فقط چند سطر از آن باقي مي‌‏ماند.
كاشاني خاطر نشان كرد: كشورهاي بيگانه در شهريور 1320 قصد داشتند حكومت ايران را سرنگون كنند، در آن مقطع 500 كارشناس صنعتي آلماني در ايران به فعاليت مي‌‏پرداختند كه انگليسي‌‏ها و شوروي‌‏ها به اين بهانه كه آنها قصد دارند دولت ايران را سرنگون كنند، وارد خاك ايران شدند و با وجود آنكه دولت ايران اعلام بي‌‏طرفي كرده بود، آنها از شمال و جنوب به كشوري كه ارتشي نوپا داشت و توانايي برخورد با دو ابرقدرت را نداشت، حمله كردند.
وي افزود: انگليسي‌‏ها به دنبال تسلط بر منابع نفتي ايران بودند و از هر طريقي قصد داشتند نفوذ خود را در ايران گسترش دهند، به گونه‌‏اي كه سفير انگلستان در انتخابات مجلس چهاردهم ليست 80 نفري را معرفي كرد تا نمايندگان آنها در مجلس حضور داشته باشند. سفير شوروي نيز ليست 12 نفري خود را معرفي كرد؛ اين همان دموكراسي است كه غربي‌‏ها قصد دارند در ساير كشورها اجرا كنند.
كاشاني خاطر نشان كرد: در شرايطي كه هيچ روزنه ايستادگي وجود نداشت، صداهاي اعتراض بلند شد كه در راس آنها آيت‌‏الله كاشاني به مبارزه با بيگانگان پرداخت، به گونه‌‏اي كه متفقين مي‌‏خواستند او را بازداشت كنند و وي مجبور شد مخفيانه به مبارزات خود ادامه دهد.
فرزند آيت‌‏الله سيد ابوالقاسم كاشاني افزود: در حالي كه آيت‌‏الله كاشاني در خفا به سر مي‌‏برد، كانديداي مجلس شد و حتي راي آورد ولي انگليسي‌‏ها به وي اجازه ورود به مجلس را ندادند اما در سال 1327 ملت ايران مجددا اتحاد خود را به دست آورد و براي اولين بار بود كه نماز عيد فطر به صورت دسته جمعي خوانده شد، طبيعي بود كه با اين اتحاد صحنه براي حضور بيگانگان خالي گذاشته نشده بود.
وي تصريح كرد: غربي‌‏ها در سال 1327 انگليسي‌‏ها تصميم گرفتند با افزايش قيمت پول نفت، ملت ايران را راضي كنند و شوروي را از صحنه سياست خارج كنند. پيش‌‏نويسي براي قرارداد جديد آماده كردند كه عملا يك ديكتاتوري واقعي بود. پس از سپري شدن شهريور 20 در حالي كه ملت در صحنه حضور داشت، آنها مي‌‏خواستند ملت را از صحنه خارج كنند و به همين جهت آيت‌‏الله كاشاني را به بهانه تيراندازي به شاه تبعيد كردند.
كاشاني ادامه داد: ايشان در تبعيد پيامي به مجلس فرستادند و ديدگاه‌‏هاي خود و ملت ايران را بيان كردند، ‌‏آنها در اين پيام ملت ايران را مورد خطاب قرار دادند كه نفت بايد به صورت رايگان در اختيار اجنبي قرار نگيرد و به شاه گفتند كه بايد عدالت اجتماعي و آزادي را رعايت كند.
وي افزود: تنها پنج تن از نمايندگان مجلس مقابل اين لايحه انگليسي‌‏ها ايستادند كه سنگ بناي ساختمان بلندي را گذاشتند كه دستاورد آن در اسفند 29 به دست آمد.
اين استاد دانشگاه خاطر نشان كرد: در انتخابات دور شانزدهم مجلس آيت‌‏الله كاشاني ليست هشت نفره‌‏اي را از لبنان به مردم تهران سفارش كردند كه اين ليست به طور كامل راي آورد و در 23 خرداد 1329 با يك تجليل باشكوه ايشان وارد ايران شدند و سنگ‌‏بناي يك پيروزي بزرگ را گذاشتند.
كاشاني ادامه داد: در همان مقطع ايشان پيامي به مجلس مي‌‏دهند و مي‌‏گويند نفت متعلق به تمام ملت ايران است و بايد سلطه سياسي و اقتصادي بيگانگان از منابع نفتي كوتاه شود و اگر اين پشتوانه نبود، آيا كسي مي‌‏توانست نفت را ملي كند؟
وي تصريح كرد: هدف از پيروزي نهضت، محدود كردن حكومت نظامي, ايجاد آزادي مطبوعات, اصلاح قانون انتخابات و استيفاي حقوق ملت بود. در آن مقطع دست مصدق براي انتخاب وزرايش باز گذاشته شده بود تا وي در رسيدن به اين اهداف تلاش كند البته مصدق وزراي ضعيفي اتخاذ كرد و متاسفانه به دو هدف يعني اصلاح قانون انتخابات و اجراي قانون ملي شدن صنعت نفت عمل نكرد.
كاشاني افزود: مصدق تعهد داده بود كه اين دو مساله را اجرا كند و هركس امروز مدعي است كه وي اين دو كار را انجام داده است، سند آْن را بياورد و اگر اين دو كار را انجام نداده است، بايد دلايل آن بررسي شود تا مسووليت عدم انجام اين دو هدف مشخص شود كه بر عهده كيست؟

وي خاطر نشان كرد: 50 سال از آن زمان مي‌‏گذرد و عده‌‏اي تنها كاشاني را تخريب مي‌‏كنند و مجلس و ملت را متهم مي‌‏كنند كه يك نفر را تبرئه كنند، در حالي كه ملت ايران ملتي مقاوم بودند و علماي بزرگ نيز همگي در خدمت دولت مصدق قرار داشتند، امروز اسناد به قدري مشخص است كه هيچ نيازي به جعل اسناد نداريم.
كاشاني ادامه داد: دولتي كه تمام نيروها و امكانات را در اختيار داشت، چگونه مي‌‏شود كه ظرف چند ساعت سقوط كند؟ اين چه ادعايي است كه مي‌‏گويند عليه دولت مصدق كودتا شده است، تمام واحدهاي نظامي حامي مصدق بودند، من آمادگي دارم با هر كسي كه اين مسائل را مطرح و ملت ايران را قرباني مي‌‏كنند، به مناظره بنشينم.