روسيه و چين در کنار ايران نخواهند بود، گفتگوی اميد معماريان با رييس دانشکده حقوق بين الملل دانشگاه استکهلم، روزآنلاين

پروفسور سعيد محمودي رييس دانشکده حقوق بين الملل در دانشگاه استکهلم سوئد در گفت وگويي با " روز" از وضعيت پرونده هسته اي ايران در شوراي امنيت وگزينه هاي مختلف پيش روسخن گفته است."سعيد محمودي"، معتقد است احتمال تحريم بر واردات محصولات نفتي به ايران دور از ذهن نيست؛ اگر چه پيشنهاد مذاکره با امريکا برسرمساله عراق از نظروي در اين شرايط بحراني، نوعي ابتکار عمل به شمار مي رود.

به نظر شماآيا کشورهاي عضو شوراي امنيت عليه پرونده هسته ايران بيانيه اي صادر خواهند کرد؟ با توجه به اينکه چين وروسيه از هم اکنون سختگيري زيادي در خصوص متن بيانيه به خرج داده اند؟
بله، گمان مي کنم که آنها بيانيه اي عليه ايران صادر خواهند کرد. اما محتواي اين بيانيه بسيار ناشفاف ومبهم به نظر مي رسد.ايالات متحده وسه کشور اروپايي (آلمان، فرانسه وانگليس) مايل هستند بيانيه اي تنظيم شود که راه را براي اقدامات بيشتري در صورتي که ايران مجاب به انجام محتويات بيانيه نشود، بازبگذارد. روسيه و چين تجربه عراق را درذهن دارند. آنها مي دانند که اين ريسک وجود دارد که هرچيزي دراين "بيانيه" نوشته شود، مي تواند در آينده به عنوان "مجوز" ويا اختياري براي ايالات متحده وانگليس به شمار آيد تا اگر شوراي امنيت موفق نشد قطعنامه اي عليه ايران صادر کند، بتوانند عليه ايران اقدام کنند.

با توجه به علائق روسيه وچين به ايران، وبا توجه به گسترده مناسبات با اين کشورها طي سالهاي گذشته، آيا ممکن است روسيه وچين در چنين موقعيت بحراني از حمايت ايران دست بردارند؟
اين موضوع محتمل است. هم چين وهم روسيه علائقي درايران دارند، اما اين علائق نمي تواند آنچنان جدي قلمداد شود - به مانند علائق تاريخي روسيه در يوگسلاوي - که باعث شد شوراي امنيت را براي دادن مجوز بمباران توسط ناتو متوقف کنند. چنين علائقي حتي شبيه علائق تاريخي چين در کره شمالي نيز نيست که علي رغم اينکه اين کشور از پيمان NPT خارج شد تحريم هاي سازمان ملل را متوقف کرد. بنابراين حد محدودي براي اين که دوکشور چقدر اساسا مي توانند در برابر فشارهاي آمريکا مقاومت کنند وجود دارد.

يکي ازموضوعاتي که ارجاع پرونده به شوراي امنيت به همراه دارد بحث تحريم است. برخي از تلاش آمريکا براي تحريم نفت وگاز ايران سخن گفته اند وحتي هم اکنون از منابع جايگزين ايران در بازار نفت هم سخن مي گويند. چنين تحريمي تا چه حد زمينه انجام دارد؟
تحريم روي صادرات محصولات نفتي به ايران بسيار محتمل است، اما تصور اينکه اينکه صادرات نفت از ايران بخواهد تحريم شود، بسيار دور از ذهن است.

گذاشتن همه سيب هاي ديپلماسي در سبد چين وروسيه آيا اقدام دقيقي به شمار مي رود؟ با توجه به اينکه سياستمداران ايراني حتي گمان نمي کردند با وجود حضور روسيه وچين، پرونده اتمي، سر از شوراي امنيت دربياورد؟
اين يک محاسبه اشتباه است. روسيه وچين، تا کنون از طريق رفتارهايشان نشان داده اندکه در درون شوراي حکام آژانس بين المللي انرژي اتمي، علايقشان نسبت به ايران آنها را از ايستادن درکنار کشورهاي ديگر غربي باز نمي دارد. نکته مهم اينجاست که همه کشورهاي درگير، هم کشورهاي غربي، چين و حتي ژاپن اين واقعيت را به خوبي مي دانند که آنها ايران را ناديده مي گيرند. آنها مي دانند که فرستادن پرونده ايران به شوراي امنيت، هم به لحاظ حقوقي وهم به لحاظ عرفي ورويه هاي معمول در آژانس بين المللي انرژي اتمي زمينه بسيار ضعيفي دارد. آنها مي دانند آنچه در حال رخ دادن است فشار يک جانبه ويک سويه اي به کشوري است که هيچ دوستي ندارد و سياست بسيارآسيب پذير وبه خود تحميل شده اي دارد. آنچه آنها انجام مي دهند، برخلاف قوانين بين المللي است وعملا بنياني با انگيزه هاي سياسي دارد. به همين دليل است که روسيه وچين، بخشي به خاطرعلائق خودشان وبخشي به خاطر اين واقعيت که آنها حمايت بسياري ازکشورهاي غير متعهد را با خود به همراه دارند، تلاش مي کنند از زير فشاري فوق العاده اي که کشورهاي غربي وارد مي کنند - وبه خصوص ايالات متحده- خارج شوند. اما امکانات روسيه وچين براي اينکه بتوانند ادامه چنين سياستي را فراهم سازد، عملا محدود است.

با توجه به پيچيدگي ها و گزينه هاي محتملي که مي تواند برسر پرونده هسته اي ايران به وجودبيايد، به نظر شما اقدام مقتضي که در برگيرنده منافع کشورباشد، چيست؟
اين يکي ازمسائل بسيار مهم در سياست گذاري رهبران ايران است. ما به اطلاعات دقيقي در اين زمينه دسترسي نداريم. براساس آنچه در مطبوعات منشتر مي شود، گزينه من موافقت با تعليق دائمي برنامه غني سازي اورانيوم براي چند سال است (سازمان ملل 5 سال پيشنهاد کرده است). با توجه به سرمايه گذاري بسيار عظيمي که ايران دراين صنعت انجام داده است، چنين تعليقي قطعا صدمات ونتايج اقتصادي جبران ناپذيري خواهد داشت. اما برخي مواقع، بايد براي جلوگيري از يک خسارت خيلي خيلي بزرگ به يک خسارت بزرگ تن داد وآن را قبول کرد.

همزمان با ارسال پرونده به شوراي امنيت و البته انتظار براي صدور بيانيه وحتي قطعنامه، پيشنهاد مذاکره ايران با آمريکا درخصوص امنيت عراق چگونه قابل ارزيابي است؟
اطلاعات عمومي درباره مذاکرات برنامه ريزي شده بسيار اندک است. يکي از گمان هايي که دراين باره وجود دارد اين است که ايران در اين موقعيت بحراني، ابتکار عمل را براي مذاکرات سياسي و رسمي که توسط درخواست آيت الله حکيم انجام شده، به دست گرفته است. زمان مطرح شدن درخواست عبدالعزير حکيم، به اين گمانه زني دامن مي زند. اين پيشنهاد دقيقا زماني مطرح شد که پرونده ايران به صورت رسمي به شوراي امنيت ارجاع شد وتهران انتظار داشت که شوراي امنيت به صورت ضرب الاجل در مورد ايران بيانيه صادر کند. به علاوه، بسياري از ناظران و کارشناسان حقوق بين الملل در داخل وخارج، مسئولان کشور را در ماه هاي گذشته تشويق کرده اند که وارد مذاکرات مستقيم با ايالات متحده امريکا شود. نگاه عمومي اين بوده است که کشورهاي سه گانه اروپايي در موقعيتي نيستند که بتوانند به صورت مستقل ازآمريکا تصميم بگيرند و درعمل بتوانند معامله اي بدون حضور آمريکا با ايران داشته باشند. گفت وگوي مستقيم ممکن است کشورها را به گفت وگوهايي در زمينه هاي مختلف هدايت کند؛ اگرچه هر دوکشور دقيقا برخلاف چنين ايده اي تاکيد مي کنند.