کارشناس ايمنی: انفجار شازند را به مسوولان هشدار داده بوديم، روزنامه سرمايه

باران محمدی: اگرچه فرماندار شازند از غيرعمدی بودن انفجار در کارخانه های مواد شيميايی اراک خبر می دهد اما يک کارشناس سابق اين کارخانه ها غيراستاندارد بودن مخازن مواد شيميايی را عامل اصلی اين حادثه عنوان می کند و در عين حال می گويد : «حادثه انفجار پيشتر به مسوولان کارخانه هشدار داده شده بود اما مسوولان هر بار با دادن تذکر به کارشناسان ايمنی به آن بی توجهی می کردند.»

اين کارشناس که مايل به اعلام نام خود نبود در گفت وگو با «سرمايه» به تشريح دستگاه های موجود در اين کارخانه ها پرداخت و افزود: «دو واحد توليدی مواد شيميايی در اين کارخانه ها فعال بود که يکی از آنها اتوکسی لات (ماده اوليه شوينده ها) توليد می کرد و ديگری پلی اتيلن گلايکل (ماده اوليه روغن های صنعتی) در عين حال اين دو محصول خوراکشان اتيلن اکسايد است که اين ماده از پتروشيمی اراک تهيه می شد.» او ادامه داد: «اين مواد از نظر استانداردها و تعاريف بين المللی بايد در مخازن ويژه ای قرار گيرند که مخازن موجود در اين کارخانه های شيميايی به هيچ عنوان مهندسی نبود و در يک شرايط غيراستاندارد اين مواد تهيه می شد.»

اين کارشناس ايمنی در ادامه به فضای انتقالی مواد شيميايی به مخازن اشاره کرد و افزود: «انتقال اتيلن اکسايد به مخازن توليدی از ذخيره به واحدهای توليدی (ری اکتور) از ديگر اقداماتی بود که در اين کارخانه صورت می گرفت که اين عمل بايد در يک محيط خاص و تحت شرايط مهندسی شده انجام شود که در اين کارخانه ها به هيچ عنوان در اين فضای کارشناسی شده صورت نمی گرفت و به دور از رعايت نکات ايمنی بود.»

او در ادامه به نگهداری مواد شيميايی در اين کارخانه ها اشاره کرد و افزود: «اتيلن اکسايد به دليل آنکه يک گاز فرار است در فصل تابستان و زمستان در مخازنی نگهداری می شود که آن مخازن نيز بايد دارای شرايط خاصی باشند.»

يکشنبه چهارم خرداد، کارخانه های کيمياگستران سپهر و کيمياگران امروز که کارخانه های مواد پتروشيمی و شيميايی بودند، در شهرستان شازند که در ۳۳ کيلومتری جنوب غربی اراک واقع شده، منفجر شد و ۲۶ نفر از کارگران آن کارخانه زنده زنده در آتش سوختند و ۵۰ نفر نيز با جراحت های عميق روانه بيمارستان شدند آمار کشته ها در روزهای بعد اضافه شد و از مرز ۳۴ نفر گذشت.

کارشناس ايمنی علت انفجار اين کارخانه ها را نشت گاز اتيلن اکسايد عنوان کرد :"سوختن اتيلن اکسايد شعله ندارد و به دليل اينکه اين ماده شيميايی در شکل مولکولی باد و پايه کربن به يک واحد اکسيژن وصل است به مثلث مرگ معروف است چرا که خروج اکسيژن و آزاد شدن واحد اکسيژن از باندهای کربن اين محصول حالت انفجار و اشتعال را به وجود می آورد و گرمای ناشی از اين شکست مولکولی بسيار کشنده و زياد است که به شدت انفجار می يابد چرا که شدت آن بسيار بالاست.» او همچنين افزود: «آزادسازی و نشت اتيلن اکسايد خطرات زيادی دارد که کنترل آن بسيار دشوار است.» اين کارشناس در ادامه افزود: «اين کارخانه ها به هيچ عنوان تحت ليسانس صاحبان تکنولوژی محصول نبودند و مجوز استفاده از دانش فنی آن را نيز نداشتند.»
او اضافه کرد: «بيشتر دستگاه ها بومی و داخلی چيدمان شده بودند و همين امر يکی از نقاط ضعف اين کارخانه ها به شمار می رفت.» او تصريح کرد: «نداشتن مجوز استفاده از دانش فنی اگرچه تبعات نافرجامی را برای کارگران آن واحد توليدی در پی دارد اما مهم ترين معضلی که تاثير زيادی بر جريان توليد می گذارد آگاهی نداشتن از نحوه برخورد با مشکلات ايجاد شده است."

او به استاندارد خطر ايمن (HAZOP) اشاره کرد: «اين استاندارد خطرات ناشی از استفاده از مواد شيميايی را در يک ليست مشخص به استفاده کنندگان معرفی می کند و براساس آن هشدارهايی را نيز به آنان می دهد و آنان را نيز مجاب می کند که از سيستم های نشت ياب و مخازن استاندارد شده استفاده کنند.»

اين کارشناس ايمنی خاطرنشان کرد: «اتيلن اکسايد بويی ندارد و تنها به کمک امکانات و دستگاه های نشت ياب انتشار آن در فضا مشخص می شود.
بارها به مسوولان کارخانه تذکر داديم که با توجه به شرايط موجود امکان انفجار در اين کارخانه ها تسريع می يابد که هر بار با ما برخورد و عنوان کردند که اين موضوع هيچ ربطی به شما ندارد.» او همچنين اعلام می کند: «روش کار در اين دوکارخانه غيراستاندارد بود و هيچ کدام از دستگاه ها ضمانتنامه و گارانتی مربوطه را نداشتند.»

جنازه های پخته شده کارگران

اين کارشناس ايمنی در ادامه به صحبت های مدير کارخانه مجاور کارخانه های کيمياگستر امروز و کيمياگران سپهر اشاره می کند و می گويد: «شدت انفجار به قدری بالا بوده که مخازن مواد شيميايی به کارخانه های مجاور پرتاب شده است.»او در ادامه يادآور می شود: «در زمان انفجار ۱۸ نفر از کارگران اين کارخانه برای فرار از سوختگی خود را در درون استخر آب موجود در کارخانه انداخته اند که پس از پايان آتش سوزی نجات دهندگان با مراجعه به آن استخر با اجساد پخته شده اين کارگران در استخر آب مواجه شده اند.»

او همچنين گفت: «استاندارد ايمنی به رعايت فاصله استاندارد برای مخازن اشاره می کند که بايد حداقل ۵۰۰ تا يک هزار متر باشد که اين موضوع نيز به هيچ عنوان در کارخانه های مذکور رعايت نشده است.»اين کارشناس در عين حال به کارخانه های مجاور اين دو کارخانه اشاره می کند و می گويد: «اگر دامنه آتش اين کارخانه ها به کارخانه های مجاور سرايت می کرد حادثه فجيع انسانی در اراک رخ می داد و شهرک صنعتی اراک با تمام روستاهای اطراف آن منفجر می شد و از بين می رفت.»

پيشنهاد ۴۰ ميليون تومانی

«پرداخت ديه توسط حکم قضايی صورت می گيرد و مقصر حادثه بايد آن را پرداخت کند.» اين جمله را فرماندار شازند در گفت وگو با «سرمايه» عنوان می کند و در پاسخ به اين سوال که مقصر اصلی اين حادثه کيست، می گويد: «هنوز به جمع بندی نهايی نرسيده ايم هرچند به نظر می رسد حادثه عمدی نبوده است.»

آقازاده همچنين در پاسخ به اين سوال که تا چه زمان بايد صبر کرد، گفت: «معلوم نيست.» او در ادامه تعداد کارگران کشته شده اين حادثه را ۳۵ نفر اعلام کرد و افزود: «نيمی از کارگران آسيب ديده بيمه بوده اند که براساس ضوابط بيمه ای مستمری آنان پرداخت می شود.» او در پاسخ به اين سوال که تکليف بيمه نشدگان چه می شود، افزود: «با مشخص شدن مقصر حادثه و در نهايت حکم قضايی موضوع مشخص می شود.»
در عين حال طی تماس با يکی از اعضای خانواده کارگران قربانی او از پيشنهاد ۴۰ ميليون تومانی به بازماندگان اين حادثه خبر داد و افزود: «اين موضوع طی بازديد نمايندگان دولت با خانواده های قربانيان مطرح شده است و معلوم نيست که آيا عملی شود يا خير.»