رييس جمهوري اسلامي ايران در سخناني با اشاره به اهميت و جايگاه انتخابات در نظام مردم سالار،گفت : اگر انتخابات به صورت درست و آزاد برگزار شود ، مظهر مردمسالاري است و انتخابات تجليگاه اراده ، خواست ، حيثيت و شخصيت مردم است .
به گزارش خبرنگار سياسي ايرنا ، ي سيد " محمد خاتمي"، روز يكشنبه در اجتماع فرمانداران و مسئولان ستادي وزارت كشور، گفت : اگر پايبند به يك نظام مردم سالار هستيم ، بايد انتخابات را داراي اهميت فراوان بدانيم و آن را در راس وظايف اصلي حكومت از يك سو و تكليف انساني و مدني جامعه از سوي ديگر به حساب آوريم.
رييس جمهوري با تاكيد بر اين مطلب كه بايد بكوشيم انتخابات را بدرستي و خوبي برگزار كنيم،اظهار داشت: برگزاري انتخابات در شرايط فعلي كه جامعه ما درداخل و خارج با تهديدات فراواني روبروست ، از اهميت و حساسيت بالايي برخوردار است .
وي گفت : " اگر خواستار آزادي ، پيشرفت ، توسعه ، مردم سالاري و استقرار ارزشهايي كه به خاطر آن انقلاب كرديم ، هستيم بايد قبل از آن زمينههاي امنيت را در جامعه فراهم كنيم .
" همه اين امور در يك جامعه امن تحقق پيدا ميكند . در يك جامعه ناامن و درمعرض تهديد نه پيشرفت و توليد ميتواند آنگونه كه بايد و شايد انجام گيرد و نه ميتوان آزاديها وحقوق و حاكميت مردم را نهادينه كرد و نه ميتوان در مسير برخورداري از يك جامعه باثبات و اميدوار و پايدار تلاش كرد.
خاتمي اظهار داشت : ما بايد به عنوان يك اولويت گريز ناپذير بكوشيم تهديدات را از بين ببريم و يا آنها را به حداقل برسانيم .
وي به تهديدات آشكار برخي قدرتهايي كه امكانات فراوان دارند ، اشاره كرد و گفت : آنها ( دشمنان نظام ) اگر ميتوانستند تاكنون اغراض شيطاني خود را پياده كرده بودند و اگر ( اين اغراض را پياده ) نكردهاند نه اينكه نمي خواستند بلكه به هردليلي احساس ميكردند كه در اين عمل نادرست خود با شكست و خسارت مواجه ميشدند.
رييس جمهوري گفت : برغم همه اختلافها و سلايق مختلف ، هر دشمن متجاوزي بداند كه تجاوز به ايران ، تهديد امنيت ايران و لطمه زدن به منافع ايران اگر براي ايراني خسارت دارد براي لطمه زننده و متجاوز خسارت بيشتري خواهد داشت .
خاتمي با تاكيد بر اين مطلب كه " بايد بكوشيم اين تهديدات را كم كنيم " اظهار داشت : انتخابات در اين شرايط از حساسيت ويژهاي برخوردار است و هرچه حضور و مشاركت مردم در انتخابات بيشتر باشد - صرفنظر از نتيجه آن پايههاي مشروعيت نظام مستحكم تر ميشود و اميدهاي واهي دشمن به اينكه پشتوانه اصلي يك نظام كه مردم هستند ، ضعيف شده است ، ازبين خواهد رفت .
وي گفت : تهديدات دشمن بايد ما را با هر بينش و گرايشي ، هوشيارتر كند .
" به عنوان كسي كه به آرمانهاي انقلاب دل بستهايم ، به ايران و سربلندي و استقلال خود دلبستهايم و در وراي همه اختلاف نظرها در درجه نخست بايد از اين مجموعه بزرگ پاسداري كنيم و دشمناني كه آزادي ، پيشرفت و اسلام ما را نميخواهند ،مايوس كنيم .
رييس شوراي عالي امنيت ملي اضافه كرد : بدون شك برگزاري انتخابات درست و حضور پرشور مردم ، گذرپرفايده و كم هزينهاي از اين تنگه سخت و موقعيت حساس است .
رييس جمهوري اسلامي ايران در سخناني مردم سالاري ديني را خواست تاريخي ملت ايران دانست و گفت:هيچكس نميتواند اين خواست ملت را انكار كند و هركس در مقابل مردم - سالاري ديني بايستد ، محكوم به شكست است.
به گزارش خبرنگار سياسي ايرنا ، سيد محمد خاتمي روز يكشنبه در سخناني در اجتماع فرمانداران سراسر كشور در تهران، با تعريف منافع ملي از جايگاه مردم سالاري ديني، اظهار داشت: جامعه ما بهشدت خواستار يك حكومت مردم سالار ديني است .
وي افزود: حكومتي كه در آن قدرت برآمده از مردم و پاسخگو در مقابل مردم باشدو مردم بتوانند بدون توسل به زور هرجا كه اراده كردند، قدرت را با قدرت ديگر جابجا كنند.
رييس جمهوري گفت : ما به نام دين خواستار آزادي ، مردم سالاري ، مشاركت مردم ، عدالت و صلح در عرصه جهاني هستيم و اين را در انقلاب
آزموديم،امااگر اسلامي معرفي كنيم كه با اين معيارها ناسازگار باشد، اين اسلام نميتواند جوابگوي خواست تاريخي ملت ومتناسب باانقلابي باشد كهشايد بتوان گفت بزرگترين واقعه قرن بيستم بوده است .
خاتمي با بيان اين مطلب كه " دمكراسي داراي معيارهاو مشخصات خاص خود است " اظهار داشت: اينكه قدرت متعلق به مردم است و درمقابل مردم پاسخگوست ، از مقومات و پايههاي اساسي دمكراسي است .
وي افزود : اگر دين را به گونهاي درك كنيم كه با ديكتاتوري ، سركوب ، تعصب ، واپسگرايي و نفي همه آنچه كه نو و جديد است ، سازگار باشد، اصلا تحقق مردم سالاري ديني معنا ندارد.
رييس جمهوري باتاكيد براين مطلب كه"وجدان جامعه وهويت مردمما ديني است " ، اظهار داشت : مردمسالاري ديني همان مردم سالاري اسلامي است ،البته اسلامي كه در آن ساير پيروان اديان نيز محترم شمرده شوند .
وي درخصوص منافع مليناشي از مردم سالاري ديني،گفت: منافع ناشي از مردم سالاري ديني و تن دادن به لوازم آن نيز از بخشهاي مهم منافع ملي است كه بايد مبناي وفاق باشد.
رييس جمهوري در بخش ديگري از سخنانش با اشاره به نامگذاري سال ۸۴از سوي رهبر معظم انقلاب با عنوان سال همبستگي عمومي و مشاركت ملي اظهارداشت:
بدون ترديد ، " همبستگي و مشاركت " دو اصل اساسي و بنيادين براي عزت و سربلندي و پيشرفت و دوام و بقاي جامعه است.
خاتمي گفت : وفاق و همبستگي بايد در جامعه به صورت يك فرهنگ درآيد.
وي با طرحاين پرسش كه"بايد معلوم شود كه اين وفاق و همبستگي پيرامون چيست ؟ " اظهار داشت : شايد كليترين حرفي كه بتوان دراين خصوص زد همبستگي و وفاق پيرامون "منافع ملي " باشد.
رييس جمهوري گفت:معناي وفاق ملي، يكساني و يكرنگي نيست. جامعه يكسان و يكرنگ ، جامعهاي مرده است. تنوع و تكثر امر حقيقي است و در يك مجموعه اي به نام ملت ، اين تنوع ميتواند باعث رقابت و پيشرفت جامعه شود.
خاتمي گفت : وفاق اين نيست كه يك سليقه و نظر محور و ملاك سنجش حق و باطل قرار گيرد و قدرت را به دست گيرد و به خود اجازه دهد آن گرايشهايي كه سازگار با اين سليقه نيستند به هر قيمت دفع شوند. اين بدترين شكلي است كه يك جامعه ممكن است دچار آن شود و بزرگترين زمينه را براي شقاق ، ستيز و از هم پاشيدگي جامعه فراهم ميكند.
وي افزود : بدون شك انسانها تسليم چنين وضعيتي نخواهند شد،هرچند ممكن است براي مدتي سركوب و مايوس شوند و در انزوا قرار گيرند، اما انسانها در مقابل اين وضعيت مقاومت ميكنند و به صورت بدي بروز و ظهور پيدا ميكند.
خاتمي گفت : ما بايد سازوكارهاي وجود تنوع و تكثر را بدون اينكه به ستيز بلكه به رقابت مثبت بيانجامد ، پيدا كنيم .
رييس جمهوري به رسميت شناختن حق حاكميت همه مردم بر سرنوشت خويش را از جمله زمينههاي تقويت وفاق و همبستگي در جامعه دانست و گفت : اين حاكميت مردم برسرنوشت خويش در طول حاكميت خداست . خداوند انسان را حاكم بر سرنوشت خويش قرار داده است و اگر اين اصل را بپذيريم پايههاي مردم سالاري و پيشرفت در جامعه مستحكم خواهد شد.
"اين بايد در باور همه بويژه باور كساني كه امكانات ، نفوذ و قدرت بيشتري دارند ، بنشيند".
رييس جمهوري بارديگر بر مساله مردم سالاري به عنوان يك فرايند و پروسه تاكيد كرد و گفت : بارها اعلام كرده ام كه نميتوان نسخهاي براي جامعه اي نوشت و گفت كه با اجراي آن پس از چند سال ، جامعه دمكرات خواهد شد.هرگز چنين چيزي ميسرنيست.
وي گفت : اگر ما خواستار جامعهاي مردم سالار هستيم ، مهمترين عامل اين است كه بايد فرهنگ حاكم بر ذهن و زندگي جامعه ، فرهنگ مردم سالار باشد.
خاتمي همچنين در خصوص منافع ملي ناشي از ارزشهاي انقلاب اسلامي گفت :
انقلاب اسلامي يك واقعه بود و يك حادثه گذرا نبود و آغاز مرحله جديدي ازحيات ملت بود و اين ارزشها ، منافع و يا پايههاي منافع كشور هستند و كه بخشي از منافع ملي ما را تشكيل ميدهند.
رييس جمهوري همچنين درخصوص منافع ناشي از توسعه و پيشرفت اظهار داشت:
كشور ما به علل مختلف از گردونه پيشرفت عقب مانده است . بايد براي رساندن كشور به جامعهاي شايسته ، تلاش كنيم .
رييس جمهوري در سخناني ، نقش شوراي نگهبان را در برگزاري انتخابات " رقابتي و آزاد " و نقش دولت را در برگزاري انتخابات " سالم "بسيار حائزاهميت دانست و گفت: با همه احترامي كه به اركان نظام دارم ، اعلام ميكنم كه شوراي نگهبان نقش اول را در برگزاري انتخابات رقابتي و آزاد دارد.
سيد محمد خاتمي روز يكشنبه در سخنانش در جمع فرمانداران سراسر كشور در تهران، گفت : " اگر ميخواهيم انتخابات رقابتي باشد بايد همه آحاد مردم ، همه كساني كه در زير چتر نظام زندگي ميكنند و همه ايرانيان احساس كنند كه حق انتخاب آنها محفوظ مانده است .
وي برگزاري " انتخابات آزاد ، سالم و رقابتي " را از مهمترين راههاي گستردهترشدن مشاركت مردم در انتخابات آتي دانست و بهدستاندكاران انتخابات بويژه شوراي نگهبان و وزارت كشور توصيه كرد زمينه حضور پرشور مردم را در اين عرصه مهم و سرنوشت ساز فراهم كنند.
خاتمي گفت : در معرفي نامزدها ، بررسي صلاحيتها ، يكي از معيارهاي اساسي بايد اين باشد كه گروههاي مختلف احساس كنند كه ميتوانند نامزد مورد نظر خود را انتخاب كنند . هرچند ممكن است يك نامزد يك ميليون راي و نامزد ديگري ۶و يا ۱۲ميليون راي آورد.
رييس جمهوري خاطر نشان كرد : آنچه مورد نظر ماست اين است كه جهانيان بدانند كه اين كشور با همهاختلافنظرها ، مشروعيت دارد و به هيچ بيگانه و بدخواهي اجازه لطمه زدن به كشور را نميدهيم .
خاتمي با بيان اين مطلب كه " برخي دعواها را بايد به رقابتهاي عاقلانه براي پيدا كردن بهترين راهها تبديل كنيم"، اظهار داشت : بايد در انتخابات اين آزادي را بدهيم كه مردم از برنامههاي نامزدها مطلع شوند و واقعا كسي كه اكثريت آراء را آورد همه به اكثريت احترام بگذارند.
وي گفت: اگر مردم احساس كنند، كسي كه مطلوب نظر آنهاست ، اجازه حضور ندارد ، دلسرد ميشوند و ازسوي ديگر اگر مردم به امري راي دادند اما در مقام عمل يا در اثر ناتواني كسي كه راي گرفته و يا براثر موانع و مشكلاتي كه وجود داشته است ، احساس كنند آن برنامه عملي نشده است ، دلسرد مي شوند.
رييس جمهوري گفت : ما مسوولان و نهادهايي كه قدرت در دست داريم بايد عهد ببنديم كه به راي مردم احترام بگذاريم.
خاتمي باتاكيد بر لزوم فراهم شدن زمينه حضور سلايق مختلف در انتخابات آتي گفت : ما نميگوييم كساني كه قصد براندازي نظام را دارند آنها نيز آزادانه كار كنند . در هيچ جاي دنيا اينگونه نيست، اما اينگونه نيزنباشد كه بگوييم كسي كه مخالف سليقه من است ، او برانداز است و حق حضور ندارد.
وي افزود : كساني كه درچارچوب قانون اساسي ، كار ميكنند و سوابق آنها نشان ميدهد كه آنها خواستار عظمت كشور و نظام هستند و چارچوبهاي نظام را پذيرفتهاند ، بيايند.
" اما متاسفانه مشكل فقط اين نيست كه كساني كه نظام را قبول ندارند و نفي ميكنند ، نميآيند ، بلكه گاهي ممكن است كساني كه حتي راي مردم براين است كه آنها ضد نظام نيستند و سليقه خاصي دارند ، محروم شوند." خاتمي افزود : بايد مردمي كه دلبسته به اصل انقلاب ، كشور ، استقلال و آزادي هستند احساس و باور كنند كه حضور و مشاركت آنها در انتخابات ، نقش اساسي وتعيينكننده اي در تثبيت امنيت كشور دارد . امنيتي كه بستر اساسي پيشرفت و مردم سالاري و عدالت است .
وي با تاكيد بر لزوم رقابتي شدن انتخابات گفت : گاهي با حضور ۴يا ۵ نامزد انتخابات رقابتي ميشود اما ممكن است گاهي نيز با حضور ۱۰۰نامزد نيز انتخابات رقابتي نباشد.
خاتمي گفت : خيرخواهان جامعه و كساني كه دست اندركار امورند ، بدانند اگر حضور مشاركت مردم بسيار مهم است - كه هست - و اگر مصلحت عالي نظام و امنيت كشور و دفع تهديدات، برخورداري از يك انتخابات پرشور است ، يكي از راههاي پرشور برگزار شدن انتخابات اين است كه علاوه بر آزاد و عادلانه بودن ، زمينه رقابتي برگزار شدن انتخابات را فراهم كنيم .
وي افزود : دولت مهمترين نقش را در برگزاري انتخاباتي سالم برعهده دارد و ما عهد ميبنديم كه انتخابات را در كمال سلامت برگزار كنيم.
" چه از روند آن راضي باشيم و يا نباشيم وظيفه ماست كه انتخابات را سالم برگزار كنيم ."
خاتمي اضافه كرد : سالم برگزار شدن انتخابات بدان معناست كه هرآنچه را كه مردم به صندوقها ريختند ، همان از صندوقها بيرون آيد و من معتقدم از آغاز انقلاب تاكنون با همه اختلاف نظرهايي كه داشتهايم ، انتخابات سالم برگزار كردهايم .
وي گفت : متاسفانه براي مچگيري، براي بيرون كردن رقيب ، گاهي ما حاضريم به خاطر يك دستمال ، قيصريه را به آتش بكشيم. يعني انتخابات باشكوه برگزار ميشود اما چون نتيجه بر خلاف انتظار برخي بوده است ، هرگونه نسبتي روا ميدارند و نميدانند كه با اين كار تيشه به ريشه نظام ميزنند. رييس جمهوري افزود: همه شاهديم كه دربرخي انتخابات، چه سروصداهايي شد و بعدها كه از سوي مراجع اصلي و رسمي كه خيلي هم طرف كساني نبودند كه متهم بودند ، رسيدگي شد، نشان داده شد كه انتخابات سالم برگزار شده است.
رييس جمهوري همچنين لزوم ايجاد نكردن توقعاتي كه عملي نيست و درك واقعيتها از سوي نخبگان و تطبيق خواستها با شرايط و امكانات را امري ضروري دانست و گفت : هر چه زمينه حضور مردم گستردهتر شود ، امنيت و ثبات كشور تثبيت تر و مستحكمتر ميشود.
سيد محمد خاتمي رييس جمهوري در سخناني برخورد توام با" سعه صدر " با كانديداهاي نهمين دوره انتخابات رياست جمهوريرا مورد تاكيد قرار داد و گفت كه صاحبان سليقههاي مختلف نبايد به بهانههاي واهي حذف شوند.
بهگزارش خبرنگار سياسيايرنا، رييس جمهوري روز يكشنبه در سخناني در اجتماع فرمانداران سراسر كشور در تهران،گفت: نبايد به گونهاي عمل شود كه بخشي از جامعه (اكثريت يا اقليت ) احساس كنند كه نامزد مورد نظر آنها در عرصه رقابتهاي انتخاباتي حضور ندارد بنابراين انگيزهاي براي حضور نداشته باشند.
وي با اشاره به آثار برگزاري انتخابات رقابتي، آزاد و سالم در زمينه هاي مختلف از جمله عرصه اجتماعي گفت:مهمترين سرمايه اجتماعي،اعتماد حكومت و مردم است.
خاتمي گفت : ما بايد در انتخابات آتي به گونهاي عمل كنيم كه اگر در برخي جاها اين سرمايه آسيب ديده است ، ترميم شود.
رييس جمهوري در بخش ديگري از سخنانش درخصوص معرفي نامزدها گفت كه نبايد تنها توجه مردم را به خصوصيات فردي و خانوادگي افراد جلب كرد،بلكه مردم بايد بيشتر به برنامههاي نامزدها توجه كنند.
وي با بيان اين مطلب كه بايد داوري مردم ارتقاء يابد و جامعه از مرز احساسات به مرز عقلانيت حركت كند ، اظهار داشت : مردم نيز بايد با كمك نخبگان خود به ارزيابي برنامههاي نامزدها بپردازند كه تا چه حد اين برنامهها واقعي و عملي است .
خاتمي گفت : بايد از فريب دادن مردم پرهيز كرد . مردم بسيار هوشيار هستند و كساني كه احساس ميكنند با فريب و يا طرح برخي شعارهايي كه گاهي با اعمال تضاد دارد، ميتوانند مردم را جذب كنند، رفتار آنها نتيجه عكس دارد.
رييس جمهوري همچنين بر لزوم پرهيز از اثبات خود با روش تخريب ديگران تاكيد كرد و گفت : انسانهاي بيهنر سعي ميكنند ديگران را بيهنر معرفي كنند.
خاتمي همچنين در بخش ديگري ازسخنانش از مواضع درست و ارزنده آيتالله هاشمي شاهرودي رييس قوه قضائيه در سالهاي اخير و بخشنامه صادر شده از سوي ايشان تشكر كرد و گفت : قصد ايشان (هاشمي شاهرودي) تحول اساسي در قوه قضائيه است، هر چند اعتراضهايي به بعضي برخوردها و روشها داشتهام.
وي با اشاره به عزم و اراده دولت براي پيشبرد امور در ماههاي آخر مسووليت گفت : " نه تنها هيچگونه احساس سستي در دولت خود نسبت به گذشته نمي بينم بلكه شور و نشاط همكاران من در دولت همانند اين است كه آمده اند تا هشت سال ديگر خدمت كنند."
رييس جمهوري دربخش ديگري از سخنانش به تحولات صورت گرفته در طول سالهاي پس از پيروزي انقلاب و بويژه در دوران هشت ساله اين دولت اشاره كرد و گفت : كشور ممكن است هزاران عيب داشته باشد ، اما حسنهاي فراواني نيز دارد كه بايد به مردم گفته شود.
خاتمي گفت : چرا بايد مسائلي كه وجود ندارد به دروغ به ملت گفته شود و چيزهايي كه وجود دارد نيز با بزرگنمايي به مردم گفته شود؟
"چرا نميگوييم، در كشور كارهاي بزرگي صورت گرفته است ؟ چرا نميگوييم كه تنها ۱۵درصد واردات كشور كالاهاي مصرفي است و ۸۵درصد آن مربوط به واردات مواد اوليه و كالاهاي واسطهاي است ؟ چرا نميگوييم كه قادريم علاوه بر سرمايه خارجي ، دانش و فناوري خارجي را وارد كنيم؟"
رييس جمهوري گفت : " چرا گفته نميشود كه ما از مرحله ورود كالا و حتي ماشين آلات درحال عبور هستيم و در حال رسيدن به مرحله صدور خدمات فني و مهندسي دردنيا هستيم و چرا نميگوييم كه در اين مدت فرزندان اين مملكت به گونهاي تربيت شدهاند كه براي كارهاي بزرگ با رقباي خارجي خود رقابت كنند و احيانا برنده نيز شوند."
خاتمي همچنين افزايش بودجه حوزههاي علميه بين ۴تا ۱۲برابر و افزايش دهها برابري بودجه مربوط به ايثارگران و جانبازان ، كاهش ميزان بيكاري ، يكسانسازي نرخ ارز ، بهبود حقوق معلمان و ساير كارمندان دولت را از جمله اقدامات دولت دانست كه آنطور كه بايد و شايد به مردم گفته نشده است .
وي گفت : چرا فقط سياه نمايي ميكنيم و چرا اگر كار مثبتي انجام ميشود در كنار آن ، سياه نمايي ميكنيم كه دل مردم بلرزد و مردم را مايوس كنيم.
رييس جمهوري همچنين اقدامات دولت در بهبود وضع روستاها از نظر بهداشت ، آب و برق را حائز اهميت دانست و گفت : قاطعانه ميگويم كه وضع بهداشت ، برق،آرامش و آب آشاميدني روستاها امروز با گذشته قابل مقايسه نيست هرچند هنوز روستاهايي داريم كه از مشكلاتي در اين خصوص رنج ميبرند.
خاتمي با بيان اين مطلب كه ميتوان اعتماد عمومي را جلب كرد،بهنقش رسانهها و تريبونها درتقويت اعتماد ميان حكومت و مردم اشاره كرد و گفت :
صداوسيما به عنوان فراگيرترين رسانه كهميليونها مخاطب دارد وتريبونهاي مقدس، اينها به جاي سياهنمايي ، بايد واقعگويي كنند.
خاتمي اضافه كرد : چرا نميگوييم با سياستهاي درستي كه اتخاذ شده است ، تهديدات بزرگي از كشور رفع شده است .
رييس جمهوري همچنين به فرمانداران سراسر كشور توصيه كرد كه از هرگونه جانبداري متعصبانه ، حزبي و گروهي از افراد و جريانهاي مختلف پرهيز كنند.
وي لزوم برخورد بيطرفانه از سوي دست اندركاران انتخابات با افراد و گروههاي مختلف را ضروري دانست و گفت : همه بايد احساس كنند كه در پناه دولت ، استانداريها ، فرمانداريها و بخشداريهاي سراسر كشور ميتوانند با هر نظر وسليقهاي كه دارند در چارچوب قانون كار كنند.
وي گفت : شما فرمانداران نبايد در عمل ، وابستگي گروهي و حزبي داشته باشيد،اما ميتوانيد با دعوت از گروهها و احزاب و جريانها بابرگزاري جلسات نشست و ايجاد تفاهم ، به سوي تفاهم و اعمال اخلاق اسلامي گام برداريد.
خاتمي همچنين بر لزوم فراهم كردن امكانات لازم براي برگزاري انتخابات آتي تاكيد كرد و گفت : دولت بايد دغدغه امكانات را از ذهن مجريان انتخابات بيرون ببرد.
وي در پايان ابراز اميدواري كرد انتخابات آتي ،به عنوان سندي پرافتخار در كارنامه دولت و ملت ثبت شود.
گزارش خبرنگار سياسي ايرنا حاكيست ، قبل از سخنان رييس جمهوري ، سيد عبدالواحد موسوي لاري وزير كشور در سخناني بر لزوم مشاركت حداكثري ملت در انتخابات آتي كه مورد تاكيد رهبر معظم انقلاب و رياست جمهوري بوده است ، تاكيد كرد.