تحليل هفته نامه اکونوميست: اعراب دموكراسي را به روش خود برقرار مي‌‏كنند، ايلنا

تهران- خبرگزاري كار ايران

تلاش دولت آمريكا براي ايجاد اصلاحات سياسي در كشورهاي عرب منطقه خاورميانه بي نتيجه بوده است.

دولت آمريكا معتقد است فقدان آزادي سياسي در كشورهاي عرب خاورميانه، منجر به گرايش جوانان اين كشورها به افراط گرايي و در نتيجه گسترش تروريسم در اين منطقه مي‌‏شود. پاسخ حكومت‌‏هاي عرب نيز اين است كه خطر اسلام گرايي افراطي، ناشي از سياست‌‏هاي غرب است كه باعث مي‌‏شود آنان چنين آزادي‌‏هايي را محدود كنند. اعراب نيز يا مخالف فشارهاي خارجي هستند يا خواهان ايجاد اصلاحاتي در نظام خود هستند يا اين‌‏كه از تبعات ايجاد چنين اصلاحاتي هراسانند.
اين گونه بحث‌‏ها از سال گذشته يعني زماني كه "جورج بوش", رئيس جمهور آمريكا، راهبرد پيشرو آزادي را براي خاورميانه مطرح ساخت، بالا گرفته است.
بلافاصله پس از آن‌‏كه "بوش" اين طرح خود را مطرح ساخت، جزئيات طرح دولت آمريكا براي متمركز ساختن فعاليت‌‏هاي سازمان‌‏هاي بين‌‏المللي طرفدار آزادي سياسي بر روي كليه كشورهاي خاورميانه از پاكستان گرفته تا مراكش منتشر شد. اين طرح با موانع بسياري روبرو شد. علت آن‌‏كه هم، يكي تحميلي بودن آن بود و ديگري اين‌‏كه برداشت اعراب از حمله آمريكا به عراق اين بود كه آمريكا قصد دارد دموكراسي مد نظر خود را با زور در كشورهاي منطقه پياده كند.
اما به نظر مي‌‏رسد تصميم مقامات كاخ سفيد مبني بر گسترش آزادي سياسي در خاورميانه در حد حرف باقي مانده و به مرحله عمل نرسيده است. هم‌‏چنين به نظر مي‌‏رسد، تصميم دولت آمريكا براي اختصاص دادن كمك‌‏هاي مالي خود به طرح شكل گيري نظام‌‏هاي مردمي در اين منطقه به جاي حمايت مالي از دولت‌‏هاي منطقه خاورميانه گستردگي و تاثير بسيار اندكي داشته است به عنوان مثال يكي از طرح‌‏هاي اصلي آمريكا براي رسيدن به اين هدف كه از آن تحت عنوان ابتكار مشاركت در خاورميانه ياد مي‌‏شده است، در دو سال گذشته تنها صد ميليون دلار صرف گسترش آزادي سياسي در خاورميانه كرده است.

در نشست كشورهاي گروه هشت در ژوئن گذشته، آمريكا توانست حمايت ساير كشورهاي عضو اين گروه را با طرح حمايت از گسترش اصلاحات در خاورميانه همراه سازد. اين كشورها هم چنين در نشست تكميلي خود در 11 دسامبر در مراكش، اقدام به تصويب طرح جامعي براي اين منظور كردند. اما شواهد حاكي از آن است كه اين طرح تنها محدود به همكاري‌‏هاي نه چندان چشمگير اقتصادي خواهد شد و در آْن از اصلاحات سياسي خبري نخواهد بود.
اين تغيير موضع، حاكي از آشكار شدن واقعيت است. عراق الگوي طرح دموكراسي آمريكايي در خاورميانه است و محبوبيت كم آمريكا در خاورميانه، منجر به از دست رفتن اعتبار و وجهه اين كشور در اين منطقه شده است. در همين حين آمريكا به اين حقيقت پي برده كه حكومت‌‏هاي عرب علي رغم تمام معايب و ناكارآمدي‌‏هايشان، به نظر در مبارزه با تروريسم متحدان قابل اطميناني هستند. هم چنين به نظر مي‌‏رسد، اين دولت‌‏ها آرام آرام به درخواست‌‏هاي مردم خود براي ايجاد اصلاحات تن در مي‌‏دهند. در اين كشورها هم‌‏چنين قدرت‌‏هاي اقتصادي تدريجا از نفوذ دولت‌‏ها خارج شده و به بخش خصوصي واگذار مي‌‏شود. هم‌‏چنين دراين كشورها به كمك مطبوعات آزادتر، شاهد شكل گيري اشكال ميانه روتري از اسلام گرايي هستيم. در نتيجه اين تحولات به نظر مي‌‏رسد نسل جوان كشورهاي عرب كمتر از نسل‌‏هاي پيشين خود با استبداد سياسي روبرو باشند.