برگزارى اولين کنفرانس اسلام در برلین، صدای آلمان

- تدارك اين كنفرانس شش ماه زمان برده است.


روز چهارشنبه ۲۷ سپتامبر، در برلین در قصر شارلتون بورگ نخستین کنفرانس اسلام در آلمان برگزارشد. این کنفرانس به ابتکار وزیر كشور آلمان ولفگانگ شویبله صورت گرفته بود. در اين كنفرانس مقامات دولتى آلمان و همچنين نمايندگان جمعيتها و سازمانهاى اسلامى حضور داشتند.

نیمی از این افراد مسؤلان دولت فدرال، نمایندگان ارگانهای ایالتی و شهری آلمان بودند. از جمله می‌توان به حضور وزیر دادگستری آلمان خانم تسیپریس (Zypries) و وزیر داخلی ایالت بایرن گونتر بک شتاین (Beckstein) اشاره کرد.

نیمی دیگر از مهمانان را نمایندگان جمعیت‌ها و سازمان‌های اسلامی، شخصیت‌ها و افراد مستقل تشکیل می‌دادند. ترکیب نمایندگان جامعه مسلمان مقیم آلمان یکی از موارد بحث انگیز پیش از شروع کنفرانس بود. شرکت ۱۰ تن از شحصیت‌های سکولار که درگیر مسائل و مشکلات مسلمان در آلمان هستند از طرف برخی نمایندگان جمعیت‌های مسلمان متشکل مورد اعتراض بود.

این کنفرانس در نوع خود اقدامی منحصر به فرد در آلمان می‌باشد. بنا به گفته مسؤلین شش ماه تدارک آن زمان برده است. بنا به پیش‌بینی دولت آلمان می‌كند این گفتگوها در آینده در کمیسیون‌های مختلفی ادامه خواهد یافت. دولت آلمان امیدوار است که در سه حوزه، گفتگو با مسلمانان برای دو ویا سه سال آتی ادامه یابد.

نخست پیرامون نظم اجتماعی در آلمان و توافق بر سر ارزش‌های مشترک، دوماً مسایل پیرامون دین در قانون اساسی آلمان، و سرانجام نقش اقتصاد و رسانه‌های عمومی به مثابه پل ارتباطی میان مسلمانان و دولت.

در نشست‌هایی با عنوان «امینت و اسلام‌گرایی» درباره‌ی مسائلی نظیر امنیت داخلی و تلاش‌های اسلام‌گرایان علیه نظام دمکراسی ، و درباره‌ی چگونگی جلوگیری ازاعمال خشونت گفتگو خواهد شد. نتیجه‌ی این کنفرانس از دید دولت آلمان رسیدن به توافقی میان جامعه آلمان و مسلمانان مقیم این کشور خواهد بود که هر دو طرف را ملزم به رعایت قوانین اساسی وپایه ای در عرصه‌های اقتصاد، دین و سیاست خواهد کرد.

در آلمان فدرال بطور تخمینی سه و نيم میلیون نفرمسلمان زندگی می‌کنند. که تقسیم‌بندی تقریبی مسلمانان بر حسب ملیت بدین ترتیب است: ۱ ميليون و هشتصد هزار نفر از ترکیه، ۲۰۰ هزار نفر از بوسنی، ۱۰۰ هزار نفر از ایران ، ۸۰ هزار نفر از مراکش، تعداد نامعلومی از آلمانی‌های نومسلمان و ۸۰۰ هزار نفر مسلمان با تابعیت آلمانی از کشورهای دیگر (اکثراً از ترکیه).

با این حساب ۹۵ درصد مسلمانان مقیم آلمان از کشورهای غیر عربی هستند. مسلمانان مقیم آلمان با تفاوت‌های مذهبی فاقد تشکیلاتی سراسری می‌باشند. ۲ ميليون و ۴۰۰ هزار نفر ازآنان سنی مذهب‌اند (۸۰ درصد). ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر از آنان را علویان تشکیل می‌دهند (۱۷ درصد). و تقریباً ۱۳۰ هزار نفر از آنان پیروان مذهب شیعه می‌باشند (۳ درصد).

با توجه به این پراکندگی و این واقعیت که تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد مسلمان مقیم آلمان در جمعیت‌ها و سازمان‌های اسلامی متشکل‌اند، شرکت افراد مستقل دراین کنفرانس ازطرف دولت آلمان منطقی و طبیعی به نظر می‌رسد. از جمله افراد مستقل می‌توان به شرکت آقای نوید کرمانی (اسلام شناس) و خانم سیران آتش (وکیل) اشاره کرد.

کنفرانس در پشت درهای بسته وبیش از زمان مقرربه مدت سه ساعت صورت گرفت. در پایان، نشست مطبوعاتی با حضور ولفگانگ شويبله، وزير كشور آلمان برگزارشد. وى بر قانون اساسی آلمان به مثابه پایه همکاری تاکید داشت که بنا به گفته‌ی وی در کنفرانس نیز از طرف همه شرکت کنندگان پذیرفته شده است.

او به ادامه کنفرانس از طریق گروه‌های کار و نشست‌های کوچکتر اشاره کرد. وزير كشور آلمان درپاسخ به پرسش یکی ازخبرنگاران گفت که در کنفرانس تنها هم صدایی و اتفاق نظر وجود نداشته است و درمورد نقش زنان در جامعه و ورزش دختران در مدارس اختلافاتی بطور طبیعی وجود داشته است.

وی تاکید کرد که در نشست اول این کنفرانس نمی‌توان صحبت زیادی از نتایج کرد چرا که ما در آغاز یک روند دو و یا سه ساله می‌باشیم.

بنا به توضیحات شویبله می‌توان گفت که ظاهراً بر سر تدریس دین اسلام در مدارس به زبان آلمانی و تربیت امامان مساجد در آلمان توافق‌های اصولی موجود است و تنها باید امکانات لازم برای تربیت مروجین را درآینده فراهم ساخت.

اهداف و یا انگیزه‌های برپایی این کنفرانس متفاوت‌اند از یکسو برقراری گقتگو میان دولت آلمان و جامعه‌ی مسلمان مقیم این کشور مطرح است و از سوی دیگر بنا به گفته‌های آقای شویبله همبستگی و شرکت فعال مسلمانان در حیات اجتماعی یکی از اهداف این کنفرانس می‌باشد.

در پاسخ به پرسشی دیگر که آیا در پایان کار کنفرانس باید تشکیلات سراسری مسلمانان به عنوان مرجعی عمومی و طرف گفتگو با دولت شکل گیرد وی گفت: ما بدنبال چنین هدفی نیستیم و این مسئله داخلی مسلمانان است و درجایی دیگر بیان داشت که حضور مسلمانان در اروپا و آلمان یک واقعیت است و آنان بخشی از جامعه‌اند ولی مسلمانان نیز باید بپذیرند که بخشی از این جامعه‌اند و موثرتر نقش خود را ایفا کنند.

از سوى ديگر گونتر بک شتاین، وزير امور داخلى ايالت بايرن نیز بر اهمیت این کنفرانس انگشت نهاد و مبنای پذیرفته شده از طرف شرکت کنندگان را مواردی مانند عدم اعمال خشونت و تهدید، قبول تساهل و مدارا دانست وی گفت مسلمان مقیم آلمان باید خود را مسلمانان این کشور بدانند و نه مسلمانانی بطور مثال از ترکیه و یا ایران.

در نشست مطبوعاتی چندین بار درباره‌ی توقف اپرای موتزارت در برلین پرسش شد که ظاهراً در کنفرانس نیز در اینباره گفتگو بعمل آمده است، آقای شویبله در پاسخ گفت که تمام شرکت کنندگان از توقف این اپرا متأسف هستند و آزادی هنر یکی از ارزش‌های این جامعه می‌باشد و تمام شرکت کنندگان در این کنفرانس مایل به تماشای این اثر هنری می‌باشند.

لازم به یادآوری است که ظاهراً درصحنه‌هایی به بانیان ادیان بی‌احترامی می‌شود، که بنا به توصیه‌ی مسؤلین امنیتی موقتاً نمایش این اپرا متوقف شده است.

در مجموع نظر شرکت کنندگان نسبت به این کنفرانس مثبت بود تا جاییکه آقای محمد یکی از شرکت کنندگان درکنفرانس، این نشست را آغازی تاریخی برای مسلمانان در آلمان دانست.

باید درانتظار نشست‌های آتی این کنفرانس بود. تنها در گام‌های عملی می‌توان جدیت و مسؤلیت پذیری هر دو سوی این کنفرانس یعنی دولت آلمان و مسلمانان را بطور واقعی ارزیابی کرد.

شهرام اسلامی، گزارشگر صداى آلمان در برلين