انتخاب خبر- برخی پژوهشگران و محققان در تحلیل اعتراضات دی ماه بر این باور هستند که آرمان های انقلاب بهمن 57 در نظام جمهوری اسلامی ایران تحقق نیافته است و مردم از طریق حرکت اعتراضی اخیر در دی ماه 96 خواهان بازخوانی اهداف و آرمان های انقلاب و اجرای منویات انقلاب اسلامی ایران شده اند. در همین حال به باور برخی دیگر از صاحب نظران سیاسی و پژوهشگران اجتماعی، مطالبات و اعتراضات اخیر مردمی برآیندی از تحولات انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی بوده است.
مهندس حشمت الله طبرزدی، سخنگوی همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر در ایران و دبیرکل جبهه دموکراتیک ایران در گفت و گو با «انتخاب خبر» با بررسی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی به این پرسش پاسخ می دهد که مشروطه و انقلاب اسلامی و اعتراضات مردمی در دی ماه 96 چه نسبتی با یکدیگر دارند؟
او اینگونه پاسخ می دهد: آزادی، مهمترین خواسته انقلاب 57 بود. مردم، احزاب، سازمان ها و نهادها می خواستند آزاد باشند. ساواک به هیچ عنوان اجازه آزادی نمی داد و سرکوب و وحشت ایجاد می کرد. حزب مستقل از حکومت اجازه فعالیت نداشت. فقط حزب رستاخیر وجود داشت و شاه هم گفته بود هر کس می خواهد فعالیت کند عضو حزب رستاخیز شود و هرکس هم نمی خواهد از کشور بیرون برود.
آزادی های سیاسی خواست انقلابیون 57
دبیر کل جبهه دموکراتیک ایران تصریح کرد: در زمان شاه؛ آزادی احزاب، آزادی بیان و آزادی مطبوعات وجود نداشت. مردم از آزادی انتخابات و آزادی تجمعات و اعتراضات در زمان شاه برخوردار نبودند. سانسور و تفتیش عقاید و بگیر و ببند در زمان شاه به اوج رسید، ولی پس از انقلاب، ملت ایران نه تنها آزادی های سیاسی که در زمان شاه وجود نداشت را به دست نیاورد؛ بلکه حتی آزادی اجتماعی که در زمان شاه وجود داشت را از دست داد. در زمان شاه، اجباری در خصوص چگونگی پوشش و نوع ارتباطات عرفی وجود نداشت، شاه نسبت به آزادی های سیاسی مانند: آزادی احزاب، انتخابات و آزادی اجماعات حساسیت داشت. پس از انقلاب، آزادی اجتماعی در زمان شاه از دست رفت. آزادی سیاسی هم فقط در ابتدای انقلاب در سال های 58، 59 و تا نیمه اول سال 60 وجود داشت و آزادی احزاب و وجود رقابت های سیاسی از ویژگی های بارز این دوران بود.
به کانال خبرنامه گویا در تلگرام بپیوندید
طبرزدی با اشاره به اینکه با پیدایش شرایط خاص، جریانات قدرت حاکم فعال شدند، ادامه داد: در این هنگام نیروهای سیاسی که در احزاب مؤلفه اسلامی و جمهوری اسلامی حضور داشتند در دست قدرت برتر یعنی روحانیت بودند تا به بهانه اتفاقاتی که در آن دوران افتاد محدودیت ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه در این هنگام، قدرت در دست جناح حاکم، انحصاری شد؛ اظهار کرد: مسئولان بلند پایه کشور و تمام نیروهای وابسته به آن ها همه امور کشور را در انحصار خود گرفتند و آزادی ها را سلب کردند و به هیچکدام از سازمان ها، احزاب، رسانه ها، مطبوعات و گزینه ای که آزاد و مستقل از قدرت حاکم باشد اجازه فعالیت ندادند.
طبرزدی در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به تفاوت ها و تشابهات مطالبات مردمی در دی ماه سال جاری با اعتراضات ضد رژیم پهلوی خاطرنشان کرد: اعتراضات دی ماه شباهت های زیادی با اعتراضات 56 و 57 داشت به این علت که این اعتراضات در برخی موارد گسترده بود تا جایی که برخی شهرهای کوچک در اعتراضات دی ماه حضور داشتند و شیوه اعتراضات هم کاملاً مسالمت آمیز بود.
دبیر کل جبهه دموکراتیک ایران ادامه داد: مطالبات مردم در سال 57 و در سال 96 از نظر محتوا و مضمون تفاوت های زیادی دارد. ماهیت اعتراضات سال 57 مذهبی بود مثلاً در انقلاب بهمن 57 مردم به سینماها و بانک ها حمله می کردند برای اینکه بانک ها را سمبل رباخواری می دانستند و سینماها را هم سمبل گسترش ابتذال می دانستند.
وی افزود: در حال حاضر اگر نگاهی به مطالبات و رفتار اعتراضی مردم در دی ماه انداخت نشان می دهد که شعارها و خواسته های مردم، جنبه عرفی داشته است. همچنین اعتراضات مردم با طرح شعارهایی مانند: نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران ماهیت ناسیونالیستی هم داشت.
طبرزدی بیان کرد: امروز عمده خواسته ها و مطالبات مردم در بهمن 57 جنبه ملی، آزادی خواهی، دموکراسی خواهی و عرفی تر پیدا کرده است. اعتراضات مردم در دی ماه 96 به لحاظ مضمون و محتوا با اعتراضات در بهمن 57 تفاوت های بسیاری دارد و می توان گفت در انقلاب 57 منع تبعیض، آزادی خواهی و عدالت خواهی وجود داشت. ماهیت آزادی خواهی و عدالت خواهی انقلاب در سال 56 و 57 بسیار قوی مطرح بود.
به بیان وی، در زمان انقلاب 57، آرمان استقلال طلبی بسیار مطرح بود برای اینکه گفته می شد آمریکا در ایران دخالت می کند و در ایران مستشاران زیادی دارد؛ اما امروز حساسیت روی مبارزه با آمریکا کمتر وجود دارد. این تفاوت مهمی است که باز به لحاظ مضمونی و محتوایی می توان مشاهده کرد.
دبیر کل جبهه دموکراتیک ایران با بیان اینکه در زمان انقلاب 57 جزو انقلابیون و دانشجویان مبارز و مخالف رژیم پهلوی بوده است و امروز باید به مطالبات مردم پاسخ داد، گفت: مردم در سال های 56 و 57 از وضع موجود کشور بسیار ناراضی بودند و در حال حاضر هم ناراضی هستند.
مردم پس از انقلاب، آزادی به دست نیاوردند
طبرزدی در پاسخ به این سوال که آیا می توان مطالبات امروز مردم را در ادامه آرمان خواهی مردم ایران در سال 57 و در راستای اهداف انقلاب اسلامی ایران تعبیر کرد، بیان کرد: اینکه گفته می شود اعتراضات اخیر ادامه آرمان خواهی مردم در سال 57 است، موضوعی غلط است، نمی توان واژه ها را به این شکل استفاده کرد که اذهان را به اشتباه بکشاند. در انقلاب بهمن 57 مردم به دنبال آزادی بودند، اما پس از انقلاب، آزادی را به دست نیاوردند؛ اما امروز مردم می گویند آزادی می خواهند. از این جهت مردم باز به دنبال آزادی های سیاسی مانند: آزادی احزاب، آزادی بیان، آزادی انتخابات، آزادی مطبوعات و همچنین آزادی های اجتماعی هستند.
این فعال سیاسی تصریح کرد: همچنین به نظر من در واقع آزادی های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تأمین حقوق شهروندی پیروان مذاهب از مطالبات امروز مردم ایران است.
مطالبات امروز مردم در امتداد انقلاب 57 و انقلاب مشروطه
طبرزدی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان تشابهات مطالبات اخیر مردم با انقلاب مشروطه، گفت: مردم ایران در انقلاب مشروطه، خواهان آزادی و عدالتخانه بودند. مردم می گفتند قدرت مطلقه شاه باید مقید به قانون شود؛ یعنی قانون و مجلس قانون گذاری را مطرح می کردند. شرعیون یا جریان متشرعه و فقهایی که به دنبال شرع بودند می گفتند با وجود شرع پس دیگر به قانون و مجلس قانونگذاری نیازی نیست. حاکم وضع موجود نیز عنوان می کرد که اراده ملوکانه است و آنچه توسط حکومت نوشته شده است قانون است و باید مملکت را اداره کند، بنابراین در انقلاب مشروطه مطرح شد که چیزی تحت عنوان قانون اساسی وضع شود که همه در چهارچوب قانون قرار گیرند و در عین حال عدالتخانه ای وجود داشته باشد. یعنی قانون و عدالتخانه خواست انقلاب مشروطه بود.
وی با بیان اینکه آزادی و عدالت، خواست انقلاب بهمن 57 بود، تصریح کرد: به نظر من در حال حاضر مطالبات مردم حول محوریت آرمان ها و اهداف انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران قرار گرفته است. امروز مردم ایران هم آزادی می خواهند، هم عدالتخانه. قوه قضائیه به اصلاحات ساختاری و بنیادین نیاز دارد، همچنین در حال حاضر مردم خواستار مجلس قانونگذاری مستقل و همچنین به دنبال آزادی اجتماعی هستند. تمام این خواسته ها از گذشته بر زمین مانده است و امروز مردم مطالبه گر آن هستند، ضمن اینکه امروز وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم ایران بدتر از گذشته یعنی سال 56 و 57 شده است. پس نمی توان گفت مطالبات امروز مردم در امتداد انقلاب 57 است، بلکه تکمیل کننده انقلاب مشروطه و انقلاب بهمن 57 است.