بی بی سی - از خدمت در نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تا نشان افتخار امپراتوری بریتانیا از سوی ملکه؛ محمد فارسی، نظامی سابق ایرانی که نامش در سال ۲۰۱۹ در فهرست دریافت‌کنندگان مدال افتخار در روز تولد ملکه قرار گرفته، یکی از متفاوت‌ترین چهره‌هایی است که در میان بریتانیایی‌های سرشناس، به عالی‌ترین نشان ملی این کشور دست می‌یابد.
نشان رسمی امپراتوری بریتانیا، یک مدال افتخار است که در پنج درجه مختلف اهدا می‌شود و چهره‌های سرشناس بسیار از عرصه‌های مختلف (از فرهنگ و هنر و ورزش گرفته تا علم و سیاست و ارتش) آن را دریافت کرده‌اند.
محمد فارسی که در سال ۲۰۱۹ این نشان را دریافت می‌کند، یک ایرانی-بریتانیایی است که به عنوان بنیانگذار "کن‌اوپن CANopen" که یک پروتکل ارتباطات است در این فهرست قرار گرفته است. ابتکار علمی آقای فارسی، کمکی برای صنعت ماشین‌سازی توصیف شده است.
البته او در این فهرست تنها نیست و از ستاره‌های معروفی مانند اولویا کولمن (بازیگر مطرح سینما و تلویزیون)، سایمون راسل بیل (بازیگر معروف تئاتر)، اندرو پارکر (رئیس ام‌آی فایو) و الکس یانگ (رئیس ام‌آی سیکس) نیز همزمان با او نشان افتخار دریافت خواهند کرد.
محمد فارسی کیست؟
حضور محمد فارسی در بریتانیا، نتیجه همکاری نظامی دولت شاهنشاهی ایران با صنعت کشتی‌سازی بریتانیاست که در سالهای پایانی دهه ۷۰ میلادی و پیش از انقلاب اسلامی در ایران به امضای قراردادهایی برای تقویت ناوگان نظامی نیروی دریایی ارتش ایران انجامیده بود.
در سال ۱۹۷۷ (دو سال قبل از انقلاب)، تولید ناو معروف خارک که یک کشتی جنگی بریتانیایی است در نزدیکی شهر نیوکاسل، موجب شد تا تعدادی از نظامیان جوان نیروی دریایی برای آموزش به این محل اعزام شوند. محمد فارسی، یکی از همین افراد بود که تا انقلاب برای تحصیل در نیوکاسل زندگی کرد.
اما چنانکه آقای فارسی در مصاحبه‌ای که چند سال پیش با بی‌بی‌سی داشته، گفته است، در پی حمله عراق به ایران، او و تعدادی دیگر از دانش‌آموختگان نیروی دریایی در بریتانیا تصمیم گرفتند که به کشور بازگردند. این در حالی بود که به دلیل حمله دانشجویان تندرو به سفارت آمریکا در تهران و آغاز گروگانگیری معروف دیپلماتها، ایران با تحریم تسلیحاتی روبهرو شده بود و سرنوشت تحویل ناو بریتانیایی به ارتش ایران نیز با ابهام روبهرو شده بود.
با این حال محمد فارسی به ایران بازگشت و قرار شد همسر و دو فرزندش تا پایان سال تحصیلی در بریتانیا بمانند تا تحصیل کودکانشان با مشکل روبهرو نشود. قرار بود که بعد از پایان سال تحصیلی، همسر و فرزندان آقای فارسی نیز به ایران بازگردند.
اما وقتی محمد فارسی به کشور بازگشت، ایران دیگر آن ایران سابق نبود و به گفته او "هیچ چیز آنطور که انتظار داشتم نبود. هیچ منطقی در هیچ کاری وجود نداشت."
او که در این زمان به مقام "ناخدا سومی" دست یافته بود، بخش عمده روزهایش به کمک برای ناوگان نیروی دریایی و "گرفتن تصمیم‌های دشوار برای فرستادن نیروها به جنگ" می‌گذشت.
اما بعد از گذشت زمان اندکی، او که همچنان خانواده‌اش در بریتانیا زندگی می‌کردند به همکاری با "ضد انقلاب" متهم و در دادگاه انقلاب محاکمه شد؛ محاکمه‌ای که در نهایت به جایی نرسید اما موجب شد تا او را حسابی از خطراتی که تهدیدش می‌کرد، نگران کند.
اندکی بعد در سال ۱۹۸۲ میلادی و به کمک دوستانش در نیروی دریایی، نام او در تیمی قرار گرفت که باید برای بازدید از روند ساخت ناو خارک به نیوکاسل سفر می‌کردند. بدین ترتیب او برای آخرین بار ایران را ترک کرد و دیگر بازنگشت؛ تصمیمی که برایش بسیار دشوار بود:
"من هرگز نمی‌خواستم خارج از ایران زندگی کنم. روزی که درخواست پناهندگی سیاسی کردم، یکی از سخت‌ترین روزهای زندگی‌ام بود. هنوز نمی‌توانم درباره آن روز صحبت کنم."
از اینجا، مردی که به گفته خودش، "همچنان یک ایرانی" است، در بریتانیا به تحصیلش ادامه داد و بعد از گرفتن دکترایش، تا زمان بازنشستگی مشغول تدریس در دانشگاه نیوکاسل بود.
در این سالها یکی از بخشهای مهم زندگی آقای فارسی، تلاش برای آشنایی دیگران با فرهنگ ایرانی و همچنین فعالیت‌های داوطلبانه برای کمک به آموزش اقلیت‌های نژادی بوده است.
او در سال ۲۰۱۹ به نشان "عضو رتبه امپراتوری بریتانیا MBE" دست پیدا می‌کند. این نشان‌های در پنج رتبه اهدا می‌شوند که عالی‌ترین آن، نشان شوالیه است.
