ضعف ساختاری و عدم همراهی کشورهای عربی با نظام نوین جهانی جایگاە آنان را از تعلق بە اردوگاە شرق و غرب در گذشتە بە اردوگاە صفوی و عثمانی تقلیل داد. دو کشوریکە اغلب ببهانە دلسوزی با مردم فلسطین و مشترکات دینی آنان را زیر سلطە خود نگە داشتەاند. بهار عربی کە از بطن جامعە عربی سر برآوردە بود با دخالت ترکیە بە خزان و از این طرف هم نفوذ ایران بر مدار شیعی همچون خنجری بر سینە ممالک عربی فرو رفتە است. در چند دهە گذشتە انرژی عربها برای مقابلە با اسرائیل هدر رفتە ولی مضرات ترکیە و ایران برای آنان بسیار بیشتر از اسرائیل میباشد. از این منظر معاملە قرن آغازی برای پایان یک جنگ چند دهەای کە دودش بە چشم آنان و ترکیە و ایران نفعش را بردەاند.
کشورهای عربی (مصر، اردن، بحرین، امارات متحدە عربی و برخی کشورهای دیگر) با محوریت سعودی عربیا در سە جبهە بسیار دشوارمبارزە با ارتجاع داخلی (اخوان المسلمین در شاخ و شمال افریقا)، ترکیە و ایران می‌جنگند. پیروزی آنان بر دولت اخوانی وفاق ملی لیبی، بیرون کشیدن قطر و سوریە از زیر سلطە ترکیە و تسلط بر عراق و یمن بمنزلە پیروزی آنان بە ترتیب در هر سە جبهە داخلی، ترکیە و با ایران است اما واقعیت این است کە آنان در ابتدای کار هستند.
ابتکارعمل و حمایت محور سعودی از انقلاب مردم سودان و الجزایر برای جلوگیری از تجارب تلخ بهار عربی کە (سوریە و یمن) ترکیە و ایران بە انحراف کشاندند و آنان خوب میدانند اگر بی تفاوت بمانند ادامە انقلابات دامنگیر آنان خواهد شد.
آنچە از عملکرد وسیع داخلی و منطقەای محور سعودی بچشم میخورد برنامە آنان چند بعدی و استراتژیک بنظر می‌آید و در نهایت اعراب همچون یک قطب منطقەای خود را نمایان می‌سازند. اندیشە تشکیل ناتوی عربی، فشار روزافزون بر ایران، بە چالش کشیدن ترکیە در عرصەهای مختلف بدون یک سیاست درازمدت نمیتواند باشد. نسیم تغییرات الجزایر و سودان و رفرمهای اجتماعی کە در مراکش و سعودی عربیا در شرف وقوع است امیدبخش هستند. اگر آنچە در برنامە ۲۰۳۰ سعودی عربیا هست عملی گردد ممکن است آن کشور جایگاە منطقەای ترکیە را در عرصە توریست و جاذبەهای تاریخی بگیرد. نگاە منطقەای کشورهای غربی بویژە امریکا بسوی جامعە عربی گرایش پیداکردە و شاهد فاصلە گرفتن آنان از ترکیە هستیم.
باتوجە بە وضعیت میدانی جنگ لیبی و قدرتگیری نیروهای شرق لیبی بە رهبری ژنرال خلیفە خفتر در حملە بە پایتخت آن کشور کە زیر سلطە دولت وفاق ملی برهبری فائز سراج است میتواند حدس زد کە شمال افریقا از گروههای اخوانی پاک شود.
جنگ رسانەای کشورهای عربی بویژە مصر و سعودی علیە ترکیە مناسبات آنان را زیرسوال بردەاست. چندی پیش سازمان اطلاعات مصر دستورالعملی بە رسانەهای آن کشور ابلاغ کردە تا ترکیە را مورد هجمە تبلیغاتی قرار دهند، اسلامیزە کردن ترکیە، نقض حقوق بشر، اشغالگریش در سوریە و پایمال کردن حقوق کوردها را برجستە نمایند و عملکرد تروریستی تورکها در منطقە را بطور گستردە منعکس نمایند.
سال گذشتە نیز سعودیها دستور قطع برنامەهای تلویزیونی و سریالهای ترکی را صادر و در یکماە گذشتە هجمەای رسانەای علیە ترکیە اعمال کردە مردم خود را ترغیب بە عدم سفربە آن کشور و عدم سرمایەگذاری کردەاند. انتظار میرود همگام با امریکا سعودی عربیا نیز تحریم اقتصادی علیە ترکیە اعمال کنند.
کوردها در کجای معادلات عربی و منطقەای قرار دارند؟ کوردها مشترکات دینی با اعراب، فرهنگی با فارسها و اقتصادی با تورکها دارند. باورهای دینی کوردها میان هر سە محور ایران، ترکیە و سعودی تقسیم شدە است. قسمتی از کوردها شیعە، قسمتی از کوردهای ترکیە و عراق اخوانی و در دایرە منافع ترکیە و قسمتی هم اسلام عربی خود را حفظ کردەاند. بخشی از کوردهای ترکیە با حزب عدالت و توسعە و در سالهای اخیر کردستان عراق کوردستان بواسطە عمق نفوذ ترکیە بە جولانگاە گروە اخوان المسلمین بدل شدە است و نقش مخربی کە قطر علیە کشورهای عربی دارد کوردستان عراق نیز همان نقش مخرب را علیە بخشهای دیگر کوردستان دارد. آنچە مشخص است کوردستان سوریە (غرب کوردستان) مناسبات خوبی با جامعە عربی دارد و مورد توجە دو کشور سعودی و امارات قرار گرفتەاست و محتملا بعداز شکست نیروهای طرفدار ترکیە در لیبی غرب کوردستان محل زورآزمایی کشورهای عربی با ترکیە خواهد شد.
هادی صوفی‌زاده
اوج حقارت جمهوری اسلامی! فرید انصاری دزفولی
پیوند ذاتی انسان مداری و لائیسیته، کورش عرفانی
