فرامرز داور - ایران وایر
جمهوری اسلامی ایران به دنبال یافتن راههای تازه برای کم کردن اثر تحریمهای آمریکا، در تلاش برای پیوستن به اتحادیه اقتصادی «اوراسیا» است. اوراسیا، یک سازمان تجاری در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز است که بزرگترین و اصلیترین بازیگر آن روسیه است.
اعضای این اتحادیه روسیه، بلاروس، ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان هستند. قرار است با شروع «تجارت کالاهای ترجیحی»، جمهوری اسلامی ایران هم از پنجم آبان طی یک فرایند سهساله وارد این اتحادیه شود. هماکنون بهطور موقت یک منطقه آزاد تجاری بین شش کشور برقرار شده و قرار است مبادلات تجاری با پول ملی این کشورها انجام شود.
«محمدجواد ظریف» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران حضور اخیر «حسن روحانی» رییسجمهور در اجلاس رهبران اوراسیا را در ارمنستان نشانه «پیشرفت مهم» در پیوستن ایران به اوراسیا خوانده و ابراز امیدواری کرده که با استفاده از اتصال دریای خزر و خلیجفارس بهوسیله راهآهن در ایران و حضور در اوراسیا، این سازمان اقتصادی «نقش حیاتی در حملونقل بینالمللی» پیدا کند.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
بر اساس موافقتنامهای که بین ایران و پنج کشور اتحادیه اوراسیا امضا شده، از ۸۶۲ قلم کالایی که موضوع این اتحادیه است، ۳۶۰ نوع کالا ترجیحات اعطایی ایران به اوراسیا است و ۱۴۰ کالا بیشتر از ایران، یعنی ۵۰۲ نوع، کالاهایی است که ترجیحات اعطایی اوراسیا به ایران خواهد بود یعنی گمرک، عوارض و سایر هزینههای تجاری آن کمتر است.
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران ابراز امیدواری کرده که با توجه به تنوع بازار و تنوع منابع موجود در کشورهای عضو این اتحادیه، پیوستن به آن یک فرصت قابلتوجه برای اقتصاد ایران ایجاد کند و میتوان از این طریق، بخشی از اثر تحریمهای ایالاتمتحده را جبران کرد.
اصلیترین امتیازات اعطایی اتحادیه اوراسیا به ایران برای وارد کردن کالاها و اقلام ایرانی، ماهی قزلآلا، میگو، برخی گلهای تزیینی، میوههای تازه، پسته، خرما، بیسکویت و شیرینی، آبمیوه، نمک، گچ، پارافین، داروهای داری آنتیبیوتیک، صابون، مواد شوینده، لاستیک ماشین، انواع فرش و کفپوش ماشینی و دستباف، کاشی و سرامیک و لوازم آشپزخانه، سنگ، نقره، فلزات گرانبها بهصورت خام یا کارشده، لولههای پروفیلی، چدنی و آهنی، انواع مفتولهای مسی، آبگرمکن برقی و برخی از قطعات مربوط به ماشینهای سنگین است.
در برابر، ایران به پنج کشور اتحادیه اوراسیا اجازه داده است تا بیش از ۵۰۰ محصول و کالای خود را با استفاده از امتیازات گمرکی و تجاری وارد ایران کند. مهمترین این کالاها انواع گوشت گاو، گوسفند و ماهیها، کره، عسل، سبزیجات، چای، بذر جو، ذرت، برنج، آبمعدنی، برخی از محصولات دارویی، بهداشتی و آرایشی، چوب و کاغذ، پنبه، طلا و زیورآلات و نقره جات، موتورهای پیستونی گازسوز، بیل مکانیکی، بولدوزر، تریلر، اجزای هلیکوپتر، موتورسیکلت، دوربین، دستگاههای لرزهنگاری و کنتور تولید یا مصرف برق و گاز است.
بر اساس توافقی که بین ایران و پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا امضا شده، شش کشور عضو به مدت سه سال تعرفههای تجاری و گمرکی را برای کالاهایی که بر سر آن توافق کردهاند، برای واردات از ایران و صدور به ایران حذف میکنند یا کاهش میدهند. پس از سه سال طرفها تصمیم قطعی خواهند گرفت که توافق را ادامه خواهند داد یا خیر.
در توافق ذکر شده است که خریدوفروش مواد شکافتپذیر یا مواد مشتق از آنها که منظور از آن مواد کاربردی در برنامههای اتمی است و تجهیزات نظامی و جنگی در این توافق موضوعیت نخواهند داشت.
ایران برای عبور از شرایط سختی که تحریمهای ایالاتمتحده به وجود آورده، چارهای جز استفاده از مزیتهای منطقهای خود و حتی همکاری با کشورهایی که بهنوعی تحت تحریم قرار گرفتهاند، ندارد اما در منطقه آسیای میانه و قفقاز، روسیه بازیگر اصلی است که از هر میزان وابستگی تهران به مسکو، استقبال میکند. روسیه در زمان تحریمهای بینالمللی علیه جمهوری اسلامی ایران رفتاری تحقیرآمیز و سودجویانه در برابر ایران داشت.
اکنون روسیه خود درگیر تحریمهای اتحادیه اروپا و مسایل مالی متعددی ازجمله بحران در روابط با ایالاتمتحده است. هرچند این کشور از شرکای توافق هستهای برجام با ایران هم محسوب میشود اما بااینهمه بخشی از تحریمهای آمریکا علیه ایران را اجرا کرده است. «لوان جاگاریان» سفیر روسیه در تهران تایید کرده که تحریمهای آمریکا تاثیر منفی در همکاریهای هستهای ایران و روسیه داشته است. دور از ذهن نیست که در صورت بهبود روابطش با اروپا و آمریکا، به همین نسبت روابط روسیه با ایران دستخوش تغییر شود.
کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از اقتصاد توانمند و شکوفایی برخوردار نیستند که ایران بتواند بخشی از هزینههای تحمیلشده تحریم را با تجارت با آن جبران کند اما در شرایط فعلی، گزینههای زیاد دیگری هم باقی نمانده است. قرار است تجارت بین شش کشور اوراسیا به ارزهای ملی آنها انجام شود و بهاینترتیب دلار آمریکا را از چرخه مبادلات خود خارج کنند.
با توجه به تنوع بیشتری که کالاهای وارداتی اوراسیا به ایران دارد تا صادرات کالا، قابل پیشبینی است که اولا پول ملی سایر کشورها خصوصا روبل روسیه از این تجارت منتفع شود و دوما ازنظر تجاری هم ایران به دلیل کالاهایی محدودتری که صادر میکند و توازنی که به سود اوراسیاست، عواید مالی کمتری کسب خواهد کرد.
وضعیت سختی که تحریم های آمریکا به وجود آورده، راههای دیگری باقی نگذاشته جز اینکه ایران برای کم کردن این درد به سراغ داروهای کم اثر روسیه برود.