مهرداد خیراندیش - ایران وایر
انتخابات مجلس یازدهم در حالی در دوم اسفند ماه امسال برگزار می شود که نگاهی به لیست ثبت نام کنندگان این انتخابات نشان می دهد که غیر از دو جناح درون حکومت، یعنی اصولگرایان و به میزان بسیار کمتری اصلاح طلبان، هیچ جریان سیاسی و اجتماعی دیگری در آن حضور پیدا نکرده است.
آیا همه مردم ایران اصولگرا و یا اصلاح طلب هستند و هیچ کدام از افراد این جامعه خود را چپ گرا و سوسیالیست، لیبرال، فمینیست، مشروطه خواه، ملی گرا، هوادار فدرالیسم، و یا طرفدار سیاست سبزگرا نمی دانند؟ چرا هیچ جریان سیاسی دیگری جز اصولگرایان و بخشی از اصلاح طلبان در انتخابات یازدهمین دوره مجلس کاندیدایی ندارند؟
این پرسش ها بهانه ای شد برای گفتگو با «کورش زعیم». کورش زعیم فعال سیاسی و از اعضای شورای مرکزی جبهه ملی ایران است. این نویسنده و مترجم که سابقه عضویت در «کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و عادلانه» در دهه هشتاد را نیز در کارنامه خود دارد تاکنون بارها به علت مواضع سیاسی و نوشته های خود بازداشت و تحت فشار قرار گرفته است.
گفتگوی ایران وایر با کورش زعیم درباره چرایی عدم حضور ملی گرایان در انتخابات مجلس یازدهم را در ادامه بخوانید.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
ایران وایر: آقای زعیم چرا به عنوان یک فعال سیاسی و عضو جبهه ملی ایران در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی به عنوان یک کاندیدا ثبت نام نکردید؟
کورش زعیم: تنها تجربه ای که از نامزدی انتخابات پس از انقلاب دارم، مجلس اول است که هنوز شورای ملی بود. شورای انقلاب و سرکردگان انقلاب اعلام کرده بودند که این انتخابات بکلی آزاد خواهد بود و همه حزب های سیاسی میتوانند در آن شرکت کنند. جبهه ملی ایران، نهضت آزادی و همه حزبهای ملی تصمیم گرفتند در انتخابات شرکت کنند، حتی مجاهدین خلق هم اعلام کردند که اسلحه را زمین میگذارند و وارد جریان سیاسی کشور از راه شرکت در انتخابات میشوند.
من هم جزو نامزدهای اعلام شده جبهه ملی ایران و نیز گروه مشارکت، وابسته به جبهه ملی ایران، بودم. من در آن روزها درباره وعده های آقای خمینی پژوهش میکردم، کتاب «حکومت اسلامی» ایشان را خوانده بودم و کتابها و مطالب زیادی درباره انقلاب فرانسه، اکتبر روسیه و پیدایش «اتحاد جماهیر شوروی» هم میخواندم. همچنین از طرح کشورهای غربی برای ایجاد یک کمربند سبز شیعی زیر شکم شوروی برای جلوگیری از پیشرفت کمونیسم در خاورمیانه هم آگاه بودم. نتیجه گیری من این بود که انقلابیون، بهویژه با سلطه حزب توده و نفوذ گسترده عوامل کا-گ-ب در ایران انقلابی، هرگز اجازه ورود ملی گرایان را به ساختار سیاسی در حال ایجاد خود نخواهند داد. من به سازمان سیاسی دیگری هم که پیشنهاد کرده بود من را نامزد مجلس کند یا از نامزدی من پشتیبانی کند پاسخ منفی دادم. و در مصاحبه ای که روزنامه بامداد با من داشت، اعلام کردم به علت اینکه باور دارم هیچ نامزد ملی را به مجلس راه نخواهند داد، از شرکت در انتخابات انصراف داده ام.
در سال ۱۳۹۴، من و چند تن از دوستان جبهه ملی برای نشان دادن انحصار قدرت خواستیم در انتخابات مجلس نهم ثبت نام کنیم. در آنجا عضویت در حزب «معاند» و غیرقانونی جبهه ملی ایران جرم بود. باید حتما دین و مذهب خود را ابراز می کردیم که تفتیش عقاید بود، باید به جمهوری اسلامی اعتقاد عملی می داشتیم که نقض آزادی اندیشه بود و باید به «اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه» اعتقاد عملی داشته باشیم که نوکری کوکورانه و تحقیر بود. ما اینها را که نقض فاحش حقوق بشر بود رسانه ای کردیم.
در هر حال، خود نظام فیلترهایی کار گذاشته که هیچ فرد میهن پرستی به مجلس راه پیدا نکند. اگر وزارت کشور با پرسشنامه تفتیش عقاید خود نتواند همه را شناسایی کند، شورای نگهبان با دخالت سلیقه ای فراقانونی خود میهن دوستان و کارآمدان را رد صلاحیت میکند.
ایران وایر: با این اوصاف شما جایگاه و عملکرد نهاد مجلس در نظام جمهوری اسلامی را چگونه ارزیابی می کنید؟
کورش زعیم: تاکنون هیچ کدام از مجلس های دهگانه لایحه مهم ملی را که بدرد کشور یا مردم بخورد بطور جدی مطرح یا تصویب نکرده اند. در همه موارد نمایندگان مجلس ها اقرار میکردند که تابع نیّات رهبری هستند، بنابراین عدم استقلال خود را اعلام می کردند.
بدترین عملکرد از دید مردمی که امیدشان را به آن دوخته بودند در مجلس ششم بود که در تصرف اصلاح طلبان درآمده بود و آنان ادعاهای زیادی و مردم انتظارات زیادی از آن داشتند. در این مجلس لایحه اصلاح قانون مطبوعات مطرح شد تا از بستن فله ای مطبوعات در آینده جلوگیری کند که با «حکم حکومتی» رهبری توسط رییس مجلس از دستور خارج شد. هرچند شماری از نمایندگان تهدید به اعتصاب کردند و رییس جمهور اسلامی آقای خاتمی هم گفت به آنان خواهد پیوست، ولی هیچکدام به وعده های خود پایبند نشدند، و مجلسی که می رفت برای جمهوری اسلامی آبرو کسب کند تبدیل به بی آبرویی شد. تازه این عملکرد متبوعانه مجلس هنگامی بود که قدرت رهبری هنوز مانند امروز تثبیت نشده بود و چالش مجلس برای حفظ حیثیت خود می توانست یک رویه بشود.
از آن پس هر مجلس بی خاصیت تر از دیگری رای مردم را با وعده های دروغ می گرفتند ولی به کسانی که با رای مردم برگزیده نشدهاند خدمت می کردند و مردم را در ناامیدی فرو می بردند. یکی از دلایل خشم مردم در تقلب فاحش انتخابات ریاست جمهوری احمدی نژاد و اعتراضات گسترده و خونین تابستان ۱۳۸۸، همین بی حرمتی به رای مردم بود.
عدم استقلال مجلس در مورد بودجه های دولت هم بشدت چشمگیر است. تا حالا نشده بودجه های کلان و نجومی نهادهای بیشمار مذهبی را که هیچ کاری برای تولید ملی و اشتغال یا زیربناهای کشور انجام نمیدهند، زیر پرسش برود. هر سال ممکن است از بودجه های آموزش و پرورش، سلامت و درمان، توسعه روستایی، کمک به تولید و کشاورزی و نوآوری، حفظ محیط زیست، ایمن سازی مدرسه ها و رفاه مردم و مشابه آن بزنند تا بودجه های نهادهای مذهبی را که کمکی به اشتغال و پیشرفت نمیکنند، هرگز پاسخگو نیستند، حسابرسی نمی شوند و اگر براستی هوادار در میان مردم دارند باید کلا از کمکهای مردمی تامین شوند، افزایش دهند. یک بار نشده نمایندگان مجلس اسلامی به این نابرابری و اتلاف بودجه عمومی اعتراض کنند یا از رای دادن خودداری نمایند. بنابراین مجلس یک نهاد فرمایشی و مطیع مراکز قدرت است نه مردم.
ایران وایر: موضع شما به عنوان یک فعال سیاسی ملی گرا درباره انتخابات مجلس یازدهم چیست؟ از گزینه های مشارکت یا تحریم کدام را مفید می دانید؟
کورش زعیم: در شرایطی بحرانی که کشور قرار دارد و ترسی که نظام حاکم از مردم دارد، مجلس آینده پیش بینی می شود که نهادی مطیع تر به مراکز قدرت و دورتر از مردم باشد، و خوشبختانه مردم به بی خاصیت بودن رای خود پی برده اند. تحریم که کار درستی نیست، ما حق نداریم چیزی یا کاری را برای مردم حرام کنیم. ما تنها باید واقعیت را به مردم بگوییم و این باور خودمان را که رای آنها هیچ تاثیری در عملکرد مجلس نداشته و نخواهد داشت. ما نباید برای مردم نسخه بنویسیم، وظیفه ما ارزیابی عملکرد مجالس گذشته و ارزیابی شرایط برای پیش بینی عملکرد مجلس آینده است.
من خودم در طی چهار دهه گذشته تنها در انتخابات مجلس اول (شورای ملی) و نخستین انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردم و در هر دو مورد دریافتم که در جمهوری اسلامی رای مردم بکلی بی ارزش است و تقلب حاکم.
ایران وایر: به این ترتیب پیش بینی شما از میزان مشارکت مردم در انتخابات آینده چگونه است؟
کورش زعیم: پیش بینی من این است که مشارکت مردم در انتخابات مجلس یازدهم بسیار پایین خواهد بود و تنها کسانی رای خواهند داد که زندگی شغلی یا درآمدی آنان در خطر باشد. کارمندان دولت و نهادهای وابسته به حکومت، پرسنل نیروهای نظامی و شبه نظامی از ترس بازخواست، بخشی از قشر کم درآمد که نگران حذف یارانه، کوپن های جیره بندی و غیره باشند. من تصور میکنم که در نهایت ۲۵ درصد مردم شرکت خواهند کرد و این انتخابات یک شکست برای مشروعیت جمهوری اسلامی خواهد بود.
ایران وایر: در نهایت آیا فکر می کنید که مجلس یازدهم بتواند پاسخی برای بحران های روزافزون سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کشور داشته باشد؟
کورش زعیم: به هیچ وجه مجلس یازدهم توان پاسخگویی یا برداشتن گامی مثبت برای حل مسائل بسیار پیچیده، بغرنج و خطرناک کشور نخواهد بود، چون همه مانند همیشه دست چین شده وزارت کشور و شورای نگهبان و تحت نفوذ بسیار گسترده نهادهای قدرت خواهند بود. ما وارد یک دوران چالشهای بسیار دشوار، پیچیده، و خطرناک میشویم که سرنوشت کشور ما را تعیین خواهد کرد. شوربختانه من هوشیاری و خرد ضروری را در ارکان بالای نظام حاکم و شخصیتهای سیاستگذار و تصمیم گیرنده نمی بینم. ما تلاشمان را برای بیدار کردن یا هشیار کردن مستی آنان خواهیم کرد.