فرامرز داور - ایران وایر
«شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» برای اولین بار از زمان به دست آمدن توافق هسته‌ای برجام، قطع‌نامه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران صادر کرده و از تهران خواسته است به سوالات بازرسان آژانس جواب دهد و اجازه دسترسی به دو مرکزی را صادر کند که به فعالیت‌های آن‌ها مظنون هستند.
آخرین باری که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از فعالیت‌های ایران ابراز نگرانی و درباره آن قطع‌نامه صادر کرده، شهریور هشت سال پیش، یعنی سال ۱۳۹۱ بود. در آن قطع‌نامه از ماهیت برنامه اتمی ایران و افزایش غنی‌سازی اورانیوم ابراز نگرانی و از جمهوری اسلامی ایران خواسته شده بود با بازرسان برای پاسخ به ابهامات و نگرانی‌های آژانس همکاری کند.
پیش‌نویس قطع‌نامه جدید شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را فرانسه، بریتانیا و آلمان تهیه کرده بودند اما به دلیل این که چین رسما با صدور آن مخالفت کرده بود، شورا مجبور به رای‌گیری درباره آن شد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
جلسات شورای حکام در اجلاس فصلی بهار ۱۳۹۹ به دلیل شیوع ویروس کرونا، به صورت ویدیویی و از راه دور برگزار می‌شد اما برای رای‌گیری پیش قطع‌نامه درباره ایران، نمایندگان ۳۵ کشور عضو شورای حکام مجبور به برگزاری جلسه حضوری شدند.
این قطع‌نامه با رای مثبت ۲۵ کشور فرانسه، آلمان، بریتانیا، استرالیا، بلژیک، کانادا، برزیل، استونی، مصر و غنا، یونان، مجارستان، ایتالیا، ژاپن، کویت، عربستان سعودی، مراکش، نیجریه، پاناما، سوئد، امریکا، اروگوئه و آرژانتین و رای منفی چین و روسیه تصویب شد. هفت کشور جمهوری آذربایجان، هند، پاکستان، آفریقای جنوبی، نیجر، تایلند و مغولستان هم در رای‌گیری شرکت نکردند و ممتنع بودند.
با صدور این قطع‌نامه، روابط ایران و آژانس که در پنج سال اخیر بدون حاشیه و تنش شده بود، یک گام به وضعیت پیش از برجام نزدیک شد.
قطع‌نامه خرداد ۱۳۹۹ شورای حکام در پنج بند، ابتدا بار دیگر اعلام کرده که از تلاش‌های مدیرکل آژانس قدردانی و حمایت می‌کند و خطاب به ایران گفته است: «باید به طور کامل و به موقع با آژانس در اجرای موافقت‌نامه‌هایی که امضا کرده است، از جمله پروتکل الحاقی و صدور مجوز برای دسترسی‌های اضافی همکاری کند.»
این قطع‌نامه تاکید کرده است که این همکاری باید بدون پیش شرط باشد.
در این قطع‌نامه آمده است: «چنین همکاری‌هایی برای دست‌یابی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به نتایج گسترده‌تر درباره این که تمام مواد هسته‌ای و فعالیت‌های اتمی ایران در راه صلح‌آمیز باقی مانده‌اند، ضروری هستند.»
«رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس در گزارش اخیر خود به شورای حکام گفته بود که ایران چهار ماه است که از دادن دسترسی به دو مرکزی که بازرسان به فعالیت آن مظنون شدند، خودداری کرده و یک سال است که جواب سوالات آژانس را درباره فعالیت‌های پیشین خود، از جمله گم شدن مقداری اورانیوم طبیعی و دلیل انجام آزمایش انفجاری نمی‌دهد.
شورای حکام در قطع‌نامه خود تمام این موارد را فهرست کرده و از ایران خواسته است به طور مشخص این خواسته‌های مدیرکل را هرچه زودتر برآورده کند.
«کاظم غریب آبادی»، نماینده دایم جمهوری اسلامی ایران در آژانس گفته است: «این قطع‌نامه نه موجب ترغیب ایران به ارایه دسترسی به آژانس بر اساس ادعاهای واهی و بی اساس می‌شود و نه موجب اعمال فشار به آن.»
او گفته است: «[جمهوری اسلامی] این قطع‌نامه شورای حکام را کاملا رد می‌کند و اقدام مقتضی و مناسب را در واکنش به آن اتخاذ خواهد کرد.»
او قبلا دلیل صادر نشدن مجوز دسترسی به این دو مرکز را طرح آن از سوی اسرائیل و امریکا خوانده و گفته بود: «آژانس نباید در دامی بیفتند که اسرائیل و امریکا از دو سال پیش پهن کرده‌اند.»
نماینده دایم جمهوری اسلامی ایران می‌گوید ایران در سال میلادی گذشته همکاری کاملی با بازرسان داشته و حتی در زمان شیوع ویروس کرونا، به این همکاری‌ها خللی وارد نشده اما این موضوع از سوی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس نادیده گرفته شده است.
پیش از صدور قطع‌نامه شورای حکام، «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در توییتر خود نوشته بود که راه حل اختلاف بروز کرده قابل مذاکره است اما صدور قطع‌نامه آن را نابود می‌کند.
«میخائیل اولیانف»، نماینده دایم روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به پیش‌نویس قطع‌نامه رای منفی داده، از ایران و آژانس خواسته است «بدون معطلی» مشکل را حل کند و پیش‌بینی کرده است صدور این قطع‌نامه، نتیجه معکوس خواهد داد.
جمهوری اسلامی ایران در روزهای اخیر به طور پیوسته تهدید کرده بود که در صورت صدور قطع‌نامه از سوی شورای حکام، آن را «غیرسازنده» تعبیر و به آن «پاسخ درخور» می‌دهد. حالا شورا چنین قطع‌نامه‌ای را به تصویب رسانده و جمهوری اسلامی هم مطابق رویه خود، باید به تهدیدی که کرده است، عمل کند.
در سال‌های گذشته، عملی شدن تهدید به این معنا بود که همکاری با آژانس در بخش‌هایی تقویت و هم‌زمان در بخش‌های دیگر کاهش پیدا می‌کرد؛ یعنی ایران رسما از توافق‌هایی که با آژانس برای دسترسی و بازرسی دارد، خارج نمی‌شود اما در اجرای آن به طور کامل با بازرسان همکاری نمی‌کند تا از این طریق به فشارهایی که مدیرکل یا شورای حکام وارد می‌کند، جواب دهد.
در حال حاضر ایران در عمل کمتر از سه ماه فرصت دارد که درخواست‌های مدیرکل و شورای حکام را اجرا کند. در غیر این صورت، این موضوع در گزارش شهریور ماه رافائل گروسی درج خواهد شد و شورای حکام ناچار به تصویب قطع‌نامه دیگری می‌شود یا در صورت افزایش پیش‌بینی نشده تنش‌ها، موضوع را به شورای امنیت گزارش می‌دهد.
تحریم تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران مطابق قطع‌نامه‌ای که توافق هسته‌ای برجام را تایید کرد، در ۲۷ مهرماه پایان می‌گیرد. ایالات متحده در صدد است که تا پیش از این تاریخ، تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید کند. افزایش تنش‌ها در آژانس و ارجاع آن به شورای امنیت، کار را برای امریکا در تمدید این تحریم آسان خواهد کرد.
از ایران سعدی تا ایران قاآنی
