3 مشروطه خواهان و رضا پهلوی با دفاع تمام عیارشان از استبداد سلطنتی گذشته و توجیه دیکتاتوری پهلوی، نشان می دهند که ادعای باور به ارزش های دمکراتیک در آن ها تا چه حد سست است. علاوه بر آن ادعای رهبری رضا پهلوی "برای متحد کردن مردم" با وعده نقش نمادین یافتن ایشان در فردای تغییر نظام عمیقا در تضاد است. اگر ایشان واقعا تنها به نقش نمادین پادشاهی باورمند هستند، منطقا نخستین اقدامشان می بایست صرف نظر کردن از ادعای رهبری سیاسی باشد. سوم آن که گروه های "آتش به اختیار" طرفدار رضا پهلوی و سلطنت نشانگر ظرفیت های عمیقا ضد دمکراتیکی است که تنها به حکومت اسلامی و آتش به اختیاران ولی فقیه خلاصه نمی شود و در میان متعصبان هوادار رضا پهلوی و سلطنت طلبان به ویژه در صفحات به شدت به چشم می خورد. امری که علاوه بر حاکمیت باید آنرا نیز یکی از تهدیدات جدی برای آینده دمکراسی در ایران خواند. تجدید نظر در هر سه زمینه شرط اولیه اعتماد سازی در حوزه ای است که بی اعتمادی سیاسی نسبت به آن از بارزترین مشخصات آن است.

4 جبهه ملی و حکومت مصدق نمونه ای از پروژه طرفدار اقتدار عقلانی، تحول طلبانه و دمکراتیک در دوران گذشته بود که کودتای سال 32علیه آن نشان از آن داشت که حکومت پهلوی هیچ شانسی را برای حضور دیگر نیروهای مخالف خود در صحنه سیاسی نه در آن موقع و نه تا برچیده شدن سلطنت تحمل نکرد و نمی خواست چنین کند.. امری که با سرکوب روشنفکران و میدان دادن به بخش مهمی از روحانیت، بخت گذار به دمکراسی در ایران را به حداقل رساند.

5 رویکرد امروزین مردم به سلطنت قبل از هرچیز ناشی از شدت انزجار به حق آنان از حکومت اسلامی است که در هر زمینه ای جامعه را به عقب رانده و نوعی پشیمانی تاریخی را در مردم ایجاد کرده است. آنان بدرستی بر این واقعیت که دوران پهلوی با هر نقصی هم که داشت بهتر از دوران کنونی است، تاکید می کنند. با این همه، راه آینده نه از مسیر بازگشت به گذشته بلکه فرا رفتن از حکومت اسلامی و پرهیز از تجربه های تکرار شده ای است که تجدید تولید استبداد درآن از احتمال بالاتری برخوردار است.

6 با این همه به رغم مطلوبیت جمهوری به عنوان کم دردترین و مطمئن ترین راه گذار به دمکراسی، فرایند دمکراسی و دمکراتیزه کردن جامعه تنها از طریق تغییر قدرت سیاسی و جمهوری خواهی عبور نمی کند. بلکه می بایست در چهار خانواده سیاسی ایران (سلطنت، دین باوران، چپ ها و ملی گرایان) فرهنگ دمکراتیک و فرایند دمکراتیزه شدن رشد کند. امری که زمینه های یک تعامل و رقابت سالم را جایگزین سیاست حذف و دشمنی قرار می دهد. هم از این رو فشار برای بازنگری انتقادی به گذشته این جریانات باید افزایش یابد. برای دیدن این گفتگوی داغ می توان به لینک زیر نگاه کرد.