ایران وایر - احسان مهرابی
روز چهارشنبه هفتم آبان ۱۳۹۹، «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» در بیانیه‌ای تند، به «کمال حیدری»، یکی از مراجع تقلید شیعیان تاخت. در بخشی از این بیانیه که به امضای «محمد یزدی»، رییس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم رسیده، آمده است راهی که حیدری در پیش گرفته، سرانجامی جز انحراف و گمراهی ندارد.
کمال حیدری از روحانیونی با اندیشه‌های متفاوت دینی است که نظراتش به مذاق روحانیون سنتی خوش نیامده است. در بخش دیگری از این بیانیه نوشته شده است: «از دیرزمانی که آرای باطل وی رخ نموده، عالمان و متدینانی ناصح با وی گفت‌وگو کرده و او را نسبت به بطلان آرا و دیدگاه‌های ناتمامش آگاه ساخته‌‌اند. وی به‌رغم پذیرش اکثر ملاحظات و تذکرات و تعهد نسبت به تصحیح اشتباهات و جبران خطاها، همواره خلاف‌عهد عمل کرده و روش خود را تصحیح نکرده است.»
درباره کمال حیدری و دیدگاه‌های متفاوتش چه می‌دانیم؟
***
اطلاعیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درباره آیت‌الله کمال حیدری و واکنش تعدادی از نواندیشان دینی به «تکفیر» او، نام این مرجع تقلید را در فضای مجازی مطرح کرده است. حملات به او در حوزه علمیه اما از چند سال پیش و به دلیل نظرات متفاوتش آغاز شده است.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
آیت‌الله کمال حیدری متولد عراق و زبان اصلی او عربی است. شاید به همین دلیل در فضای ایران کمتر شناخته شده است. او در حوزه نجف از هم دوره‌ای‌های «محمود هاشمی شاهرودی»، رییس سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام بود و سه برادرش در حکومت صدام کشته شده‌اند. حیدری چند روز پس از آغاز جنگ ایران و عراق به ایران آمد و در قم ساکن شد.
او ۶۴ ساله است و به نسبت برخی از دیگر مراجع تقلید، جوان محسوب می‌شود. با این حال، در فضای حوزه شناخته شده است و شاگردان مشهوری نیز دارد. «علی‌اشرف فتحی»، روزنامه‌نگار پیش از این در یادداشتی با عنوان «آیت‌الله سیدکمال حیدری چه می‌گوید و چه می‌خواهد؟ / مارتین لوتر شیعه؟» نوشته بود حیدری شاگردان فعالی نیز دارد، از جمله «شیخ حیدر حبﷲ»، شاگرد لبنانی وی که در رده اساتید و نویسندگان مطرح حوزوی است.
کمال حیدری هم‌چنین با وجود اندیشه‌های متفاوت دینی، به لحاظ سیاسی مشکلی با مقامات جمهوری اسلامی ندارد و در نشست‌های رهبر جمهوری اسلامی نیز شرکت کرده است.
او را شاید بتوان نسخه برعکس آیت‌الله «صادق شیرازی» و دیگر اعضای خانواده‌اش دانست که با وجود نظراتی چون قمه زدن، با آیت‌الله خامنه‌ای مخالف هستند.
این روحانی سال‌ها در شبکه «الکوثر»، کانال عربی‌زبان صداوسیما، در دفاع از شیعیان برنامه داشت و در میان شیعیان جهان عرب نیز مشهور است. اصلاح «فهم دینی» را می‌توان پروژه‌ای نام نهاد که او و شاگردانش پی‌گیر آن هستند.
بخشی از نظرات کمال حیدری را شاید بتوان شبیه نظرات گروه روشن‌فکران دینی در ایران و روحانیون تجدیدنظرطلب دانست. او به قرائت‌های مختلف از دین اعتقاد دارد و می‌گوید نظرات مراجع تقلید و روحانیون شاخص شیعه ضرورتا همان دین نیستند؛ شبیه به نظریاتی که برخی از روشن‌فکران دینی، از جمله «عبدالکریم سروش» در دهه ۷۰ در ایران مطرح کردند و جنجال برانگیز شدند.
دفاع از «عرفان اسلامی» یکی دیگر از ویژگی‌های کمال حیدری است.
او هم‌چنین گفته که تنها حدود دو درصد از مباحث و دروس مطرح شده در حوزه‌های علمیه از قرآن استنتاج شده‌اند و بیشتر این مباحث مربوط به روایت‌ها و یا خط قرمزهایی هستند که به مرور به حوزه با عناوینی چون «مسلمات» و «اجماع علما» تحمیل شده‌اند.
آیت‌الله کمال حیدری تاکید می‌کند که بر اساس روایت «علامه مجلسی» در کتاب «بهار»، قرآن سه جلدی بوده است: «تنها یک جلدش دست ما است.»
او درعین حال معتقد به این است که حوزه‌های علمیه برای موضوعات اجتماعی و سیاسی و یا حکومت‌داری، برنامه‌ای ندارند؛ نظریه‌ای شبیه به نظرات هواداران «روح‌الله خمینی» و «علی خامنه‌ای».
نظرات این مرجع شیعه درباره زنان نیز بحث برانگیز است. او می‌گوید ۹۰ درصد از احکام مربوط به زنان، مربوط به شرایط فرهنگی زمان پیامبر اسلام بوده‌اند و اکنون قابل اجرا نیستند.
او گفته است برخی از احکام اسلامی ۲۰ سال پس از بیان آن توسط پیامبر اسلام نسخ شده‌اند: «]اما[ آقایان می‌خواهند احکام ۱۴۰۰ سال پیش را اجرا کنند!»
حیدری در عین حال در پاسخ به استفتایی اعلام کرده است که پدر باید با «امر به معروف» و به شرط «عدم ضرر»، دختر خود را به رعایت حجاب وا دارد اما اگر دختر به نصیحت‌های والدین گوش فرا نداد، وجوب نصیحت و آموزش از او ساقط می‌شود.
بخشی از سخنان حیدری که باعث حساسیت و واکنش جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و برخی از دیگر روحانیون در ایران شده، مربوط به دیدگاه شیعیان درباره دیگر مسلمانان است. او گفته است که شیعیان، دیگر مذاهب اسلامی مانند اهل سنت را مسلمان نمی‌دانند. این باور می‌تواند شبیه به باورهای برخی گروه‌ها مانند «داعش» باشد که دیگر مسلمانان را غیرمسلمان می‌دانند و تکفیر می‌کنند.
او البته توضیح داده است که منظورش از این سخنان، مربوط به مسایل اعتقادی و مباحث مطرح در حوزه است، نه وضعیت سیاسی و اجتماعی و رفتاری که شیعیان با دیگر مسلمانان در عمل دارند.
این مرجع تقلید شیعه از جمله در یک مصاحبه گفته بود: «علمای متاخر شیعه قائل به تکفیر باطنی اهل سنت شده‌اند؛ یعنی این که اهل سنت در این دنیا و ظاهرا مسلمان هستند اما در باطن و آخرت مسلمان نیستند.»
این سخنان، واکنش «محسن اراکی»، رییس سابق «مجمع جهانی تقریب مذاهب» را به دنبال داشت و او را «بدعت‌گزار»، «دروغ‌گو»، «فاسق»، «شیاد» و «دجال» خواند.
اراکی هم‌چنین خواستار خلع لباس شدن این مرجع تقلید شیعه شده بود. او اما ساعاتی بعد این نوشته را در سایت خود حذف کرد.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز اظهارات کمال حیدری را رد و تأکید کرد: «راهی که وی پیش‌گرفته است، سرانجامی جز انحراف و گمراهی ندارد.»
جامعه مدرسین پیش از این سابقه حمله به چند مرجع تقلید دیگر، از جمله آیت‌الله «محمدکاظم شریعتمداری»، آیت‌الله «یوسف صانعی» و آیت‌الله «موسی شبیری زنجانی» را در کارنامه خود دارد.
این سخنان حیدری پیش از آن، واکنش آیت‌الله «سیدعلی سیستانی»را نیز به دنبال داشت. این مرجع تقلید شیعیان در پاسخ به سوالی گفته بود: «مسلمانان غیر اثنی‌عشری [۱۲ امامی] در ظاهر و واقع مسلمان هستند، نه این که فقط ظاهراً مسلمان باشند.»
با این حال، «حسن یوسفی اشکوری»، دین‌پژوه نیز در مطلبی سخنان حیدری را تایید کرده بود. او گفته بود که از دیدگاه عموم شیعیان سنتی و سنت‌گرای متأخر، انکار امامت امامان شیعه مستلزم کفر و بی‌دینی و یا بی‌ایمانی است.
پیش از این نیز مراجع تقلید و روحانیون مختلفی مورد حمله نهادهای وابسته به رهبر جمهوری اسلامی قرار گرفته و برخی از آن‌ها نیز توسط مراجع سنتی دیگر «تکفیر» شده‌اند.
این رویه علاوه بر مراجع تقلید و روحانیون شیعه در ایران، دامن برخی از مراجع و روحانیون شیعه در خارج از کشور، از جمله «محمدحسین فضلﷲ»، شاخص‌ترین مرجع تقلید شیعه در لبنان را نیز گرفته است.
"آلمان مهره جاسوسی ایران را سوزاند"
