ادامه اعتراض‌ها در سیستان و بلوچستان: اعتصاب، تجمع و کشته شدن معترضان
اعدام زندانیان و شلیک به سوخت‌برها؛ آماده‌سازی زمینه سرکوب
دانیل بابایانی - ایندیپندنت فارسی
روز دوشنبه، چهارم اسفندماه به دنبال تیراندازی نیروهای سپاه پاسداران در مناطق مرزی شهرستان سراوان به سمت گروهی از سوختبران، شماری از آنها کشته و زخمی شدند.
محمدهادی مرعشی، معاون امنیتی- انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان گفت که در حادثه روز دوشنبه دو تن کشته و شش شهروند زخمی شده‌اند، اما نهاد حقوق‌بشری کمپین فعالین بلوچ، تاکنون هویت دست‌کم ۱۰ کشته و ۵ شهروند زخمی شده را منتشر کرده است.
مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی
یک روز پس از این حادثه، جمعی از شهروندان سراوان در اعتراض به تیراندازی به سوی سوخت‌برهای مرزی، روبه‌روی فرمانداری این شهرستان دست به تجمع زدند که بنا بر گزارشها با دخالت نیروهای امنیتی و ضد شورش به خشونت کشیده شد. منابع حقوق‌بشری و کنشگران بلوچ می‌گویند نیروهای پلیس با پرتاب گاز اشک‌آور و تیراندازی با گلوله‌های ساچمه‌ای به سمت معترضان، فضای اعتراضات را به خشونت کشیده‌اند.
ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی توسط کاربران منتشر شده که عنوان می‌کند روز سه شنبه ۵ اسفندماه ۱۳۹۹، معترضان ضمن تصرف فرمانداری شهرستان سراوان، یک خودروی پلیس را نیز به آتش کشیده‌اند.
طبق اعلام منابع محلی، در همان روز، نیروهای امنیتی دست‌کم سه شهروند اهل سراوان از جمله یک نوجوان ۱۶ ساله به نام «عزیز شهرسان زهی» را نیز بازداشت کردند.
دو روز پس از ناآرامی‌ها در سراوان، سعید تجلیلی، سرپرست فرمانداری سراوان در جنوب شرق سیستان و بلوچستان، روز چهارشنبه ۶ اسفندماه، به ایرنا گفت: «هم‌اینک در این شهرستان اوضاع و شرایط عادی است و هیچگونه مشکلی وجود ندارد» او در ادامه صحبت‌های خود، معترضان را «عوامل معاند و بدخواهان نظام جمهوری اسلامی» معرفی کرده و گفته است: «این افراد با ورود به مجموعه فرمانداری سراوان در ابتدا شروع به تحریک کردند و سپس باعث تخریب و وارد کردن خسارت‌هایی به این مجموعه شدند.»
برخلاف گفته این مقام دولتی، عبدالله عارف، مدیر کمپین فعالین بلوچ درباره آخرین وضعیت ناآرامی‌های بلوچستان می‌گوید: وضعیت استان کاملا امنیتی است و در شهرستان سراوان نیروهای پلیس و ضد شورش در سطح شهر مستقر شده‌اند. او می‌گوید همچنین در زاهدان نیروهای ضد‌شورش در سراسر شهر مستقر شده‌اند و در شهر سرجنگل، شهروندان به پاسگاه پلیس هجوم بردند. او اضافه کرده که در قلعه‌بید همچنین صدای تیراندازی شنیده شده و شهروندان به پاسگاه حمله کردند و گزارشها حکایت از کشته شدن دو شهروند در قلعه‌بید در نتیجه تیراندازی ماموران به سمت معترضان دارد و در برخی شهرهای دیگر، شهروندان در حمایت از سوختبران سراوان، جاده‌ها را بسته‌اند.
مدیر کمپین فعالین بلوچ با بیان این که مقامات حکومتی حاضر به ارائه راه‌حل مسالمت‌آمیز نیستند، می‌گوید: «مقامات حکومتی از ابتدا دنبال امنیتی کردن جو منطقه بودند، بیانیه‌هایی که مسئولان صادر می‌کردند تماما نشانگر این بود که یک جو امنیتی و خفقان در استان مد نظر آنها بوده است. امروز صبح سرپرست فرمانداری سراوان به معترضان گفته آنها اشرار و طرفدار معاندین نظام‌اند. در واقع، کشته شدن سوختبران با یک سری جریاناتی که قبلا رخ داده مثل اعدام تعداد زیادی از شهروندان تماما نشانگر این است که دولت در نظر دارد که سرکوب شهروندان بلوچ را به شدت ادامه دهد. بنابراین احتمال این است که فاجعه دیگری نیز رخ دهد مثل فاجعه اعدام‌ها که بیش از ۲۰ نفر اعدام شدند و بعد از کشتن سوختبران و در آینده هم معلوم نیست که بازهم ماموران نظامی، انتظامی و سپاه پاسداران دست به جنایت می‌زنند یا نه.»
حبیب‌الله سربازی، فعال سیاسی بلوچ در همین زمینه می‌گوید: «اتفاقی که الان در بلوچستان در حال رخ دادن است، به بدترین شکل ممکن است. هرچند حکومت و سپاه پاسداران تلاش کرده و می‌کنند که فضا را در منطقه بلوچستان امنیتی کنند، اما آنچه که اتفاق افتاده عکس آن است. در چند سال اخیر مبارزات مدنی در منطقه نهادینه شده و مردم متوجه سیاست‌ها و برنامه‌های سپاه پاسداران هستند یعنی در زمان‌هایی که هدف این نهاد این است که مردم را به سمت خشونت سوق بدهد، مردم هوشیارانه برخورد می‌کنند. اتفاقی که در سراوان افتاد یک تجمع مدنی بود و حتی باوجود سرکوب‌ها، در این تجمع حتی یکی از نیروهای سرکوبگر زخمی نشدند. در منطقه کورین مردم معترض که طی چندماه اخیر اعدامی‌های زیادی داشتند، پاسگاه را تصرف کرده‌اند تا به سپاه پیامی دهند که ما از دست شما ناراضی هستیم.»
سازمان حقوق‌بشر ایران نیز در همین زمینه با انتشار بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن «کشتار مردم بلوچ »، نسبت به سرکوب خونین در بلوچستان هشدار داده است. محمود امیری مقدم، مدیر این سازمان در صفحه توییتر خود نوشت: «یک سوم همه اعدام‌های هفته‌های اخیر در ایران بلوچ بودند. معمولا هدف حکومت از اعدام، ایجاد وحشت است ولی حتما حساب می‌کردند که این اعدام‌ها موجب خشم بیشتر مردم بلوچستان بشود. آیا این اعدام‌ها و اتفاقات دیروز از طرف حکومت حساب شده بوده و پیش زمینه سرکوبی خونین‌تر؟»
با گذشت یک روز از ناآرامی‌ها در شهرهای مختلف استان سیستان و بلوچستان، روز چهارشنبه نیز کسبه و اصناف در چندین شهر از جمله، چابهار، زاهدان، خاش، ایرانشهر، راسک و سراوان به نشانه اعتراض به کشتار سوختبران دست به اعتصاب زدند. همچنین گزارش‌هایی از درگیری معترضان با نیروهای ضد شورش در خاش و زاهدان نیز مخابره شده است.
فعالان بلوچ می‌گویند ساکنان نقاط مرزی برای امرار معاش در سیستان و بلوچستان سوخت‌بری می‌کنند و در کردستان نیز کولبری و امرار معاش به قیمت جانشان تمام می‌شود.
دولت حسن روحانی، همچون دولت‌های پیشین، در مدیریت و ایجاد فضای کار برای مرزنشینان بلوچ ناتوان بوده، گرچه تلاش کرده طرحی با عنوان «طرح رزاق» را در این منطقه اجرا کند. این طرح که تا شعاع ۲۰ کیلومتری مناطق مرزی را پوشش می‌دهد به شهروندان اجازه می‌دهد تا به صورت قانونی از فروش سوخت امرار معاش کنند. اما نحوه اجرایی شدن این طرح یکی از دلایل اعتراض شهروندان بلوچ بوده است . آنها نگرانند ، سپاه پاسداران، که مدیریت مرزهای این مناطق را در دست دارد، با وارد شدن به بازار فروش سوخت و به انحصار درآوردن آن، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را دور بزند و مانع کسب درآمد مردم محلی شود.
