ایران وایر - ولات ماردينی - منابع محلی در استان درعای سوریه خبر می‌دهند که درگیری بین نیروهای وابسته به ایران و روسیه در ماه‌های اخیر افزایش یافته و دو طرف دست به ترورهای هدفمند از میان اعضای رقیب می‌زنند. گزارشگر ایران‌وایر در گفت‌وگو با مقام‌های محلی و شبه‌نظامیان حاضر در درعا مروری کرده است بر ماهیت و دلایل این درگیری.
***
مناطق جنوب سوریه، به ویژه استان درعا، مدتی است شاهد درگیری بین گروه‌های وابسته به ایران و روسیه است و علاوه بر وقوع انفجارهای گاه به گاه، شماری از نیروهای هر طرف نیز به دست طرف مقابل ترور شده است.
سراسر منطقه جنوب سوریه در کنترل نیروهایی است که عمدتا با نام «جناح ایران» و «جناح روسیه» از آنها یاد می‌شود و دلیلی در دست نیست که نیروی دیگری عامل این ترورها بوده باشد.
در این منطقه نیروهای «امنیت نظامی» به عنوان وابستگان به روسیه شناخته می‌شوند و «لشکر چهارم» نیز وابسته به جمهوری اسلامی ایران است.
«محمد الشرع»، از مقام‌های محلی در استان درعا، به ایران‌وایر گفت: «از ابتدای اکتبر گذشته [پنج ماه پیش] تا پایان ژانویه ۳۸ مورد ترور علیه نیروهای لشکر چهارم یا امنیت نظامی رخ داد که منجر به کشته شدن ۳۵ نظامی و زخمی شدن سه نفر دیگر شد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
نفوذ بیشتر؟
یکی از فرماندهان نظامی منطقه و عضو «کمیته مرکزی غرب درعا» به ایران‌وایر گفت: «درگیری ایران و روسیه از زمان امضای توافقنامه "مصالحه" در اوت ۲۰۱۸ آغاز شد، اما رفته رفته شدیدتر و علنی‌تر شد.»
توافق‌های موسوم به «مصالحه» پیمان‌هایی بود که بین حکومت بشار اسد و برخی گروه‌های مسلح اپوزیسیون منعقد شد.
این فرمانده نظامی که یکی از مذاکره کنندگان اپوزیسیون در زمان «مصالحه» بود به ایران‌وایر می‌گوید: «درگیری روسیه و ایران در این منطقه عمدتا به صورت ترورهایی بین این دو جناح روی می‌دهد، اما گاهی نیز طرفین به درگیری مستقیم روی می‌آورند یا بر سر جذب جوانان جنوب سوریه و سربازگیری از میان آنها به روی هم اسلحه می‌کشند.»
محمد الشرع نیز به ایران‌وایر می‌گوید: «شواهد و مستنداتی دیده نمی‌شود که نشان دهد طرف ثالثی اقدام به ترور نیروهای لشکر چهارم یا امنیت نظامی کرده است. این دو گروه بیشترین نیرو و پایگاه نظامی را در این منطقه دارند و البته مناطق تحت کنترل آنها همیشه دچار ناامنی است.»
بیشترین «ترورهای موفق» در این منطقه نیروهای لشکر چهارم یا امنیت نظامی را هدف قرار داده اما سایر نیروهای امنیتی، از جمله شعبه اطلاعات هوایی، سازمان امنیت سوریه، ارتش و پلیس، نیز از این ترورها بی‌نصیب نبوده‌اند.
نیروهای «مصالحه»؛ ابزار دست نهادهای امنیتی
«یاسر الرحیل»، روزنامه‌نگار و تحلیلگر در جنوب سوریه، به ایران‌وایر می‌گوید: «ترورها تقریبا روزانه شده است. از زمان مصالحه تاکنون به طور میانگین تقریبا هر روز یک قتل یا اقدام برای ترور رخ داده است. اهالی درعا هر روز منتظرند ببینند امروز چه کسی هدف قرار گرفته است».
به گفته رحیل، «نظامیان و شبه‌نظامیان حاضر در منطقه متنوع‌اند اما عموما به دو دسته تقسیم می‌شوند: وابسته به روس‌ها و وابسته به ایرانی‌ها. وقوع ترورهای بسیار زیاد در درعا امری طبیعی شده است. این شبه‌نظامیان به طور کلی در فضای جنگ و ناامنی هستند. نه فقط تلاشی برای ایجاد آرامش و امنیت نمی‌کنند، بلکه برعکس، درگیری‌های‌شان اوضاع را وخیم‌تر کرده است. اهالی این استان هم که به خاطر شرایط امنیتی یا به دلیل مسائل مادی به یکی از طرف‌ها پیوسته‌اند از این درگیری‌ها به شدت آسیب دیده‌اند».
یک روزنامه‌نگار حومه درعا نیز که خود را با نام مستعار «محمد عبدالحی» معرفی می‌کند به ایران‌وایر می‌گوید: «نیروهای "مصالحه" به ابزار دست نهادهای امنیتی برای اجرای عملیات ترور یا برای دستگیری نیروهای اپوزیسیون در منطقه تبدیل شده‌اند. نیروهای اپوزیسیون هم اعضای مصالحه را مزدور می‌خوانند و حمله به آنها را حق خود می‌دانند. به عنوان مثال، چند نیروی "مصالحه" که اقدام به ترور یا بازداشت اعضای یک قبیله کرده بودند، همگی گرفتار انتقام قبیله‌ای شدند و جان خود را از دست دادند.
درگیری بر سر کنترل مناطق حساس
به گفته یاسر الرحیل، «اختلافات روسیه و ایران در جنوب سوریه، به ویژه در مناطق حساسی مانند گذرگاه استراتژیک و اقتصادی بزرگ "نصیب" علنی است. دو طرف با سربازگیری از نیروهای سوری اقدام به ترور گروه رقیب می‌کنند. البته این وضعیت باعث قطع رابطه روسیه و ایران در این منطقه نشده است و درگیری‌ها برای کنترل یک منطقه حساس به دست شبه‌نظامیان روی می‌دهد.»
او همچنین می‌گوید: «باید به موضوع بسیار خطرناک پشت‌پرده این ترورها هم پرداخت؛ یعنی نقشه ایران برای غرب درعا که نیروهای لشکر چهارم آن را اجرا می‌کنند. برخی اعضای کمیته مرکزی یا نیروهای باقی‌مانده اپوزیسیون که مخالف اهداف ایران و حضورش در درعا بودند نیز هدف این ترورها قرار گرفتند و کشته شدند».
انتخابات ریاست جمهوری سوریه قرار است دو تا سه ماه دیگر برگزار شود. الرحیل می‌گوید تحرکات نظامی در درعا تا زمان برگزاری «تئاتر انتخاباتی» کاهش خواهد داشت اما «پس از آن، ایران و لشکر چهارم برای انجام اقدامات تحریک‌آمیز بازخواهند گشت؛ دقیقا مثل یورش‌شان به دو شهر الصنمین و طفس؛ چون هدف محوری ایران که با شیفتگی آن را دنبال می‌کند این است که به مرزهای اردن برسد و تجارت مواد مخدر را آغاز کند».
با این حال الرحیل می‌گوید ایران منتظر می‌ماند که رویکرد دولت جدید آمریکا در قبال سوریه را ببیند؛ وضعیت این منطقه نقشی اساسی در امنیت اسرائیل دارد.»
به باور او، توافق جنوب که با ابتکار واشینگتن حاصل شد، تا حدودی از میزان خصومت روس‌ها کاست «اما به نظر می‌رسد دولت جدید آمریکا موضع شدیدی علیه روسیه در این منطقه دارد».
ارتش اسرائیل چند روز پیش از یک رزمایش غیرمنتظره خود در نزدیکی مرز سوریه خبر داد و هدف آن را کسب آمادگی برای مقابله با حمله احتمالی از سمت شمال اعلام کرد.
«افیخای ادرعی»، سخنگوی ارتش اسرائیل، حدود ده روز پیش در توئیترش نوشت که نیروی هوایی اسرائیل رزمایش «گل‌سرخ الجلیل» را برای تقویت آمادگی در جبهه شمالی و افزایش توان خود برای مقابله با هرگونه وضعیت جنگی در این منطقه مرزی آغاز می‌کند.
