روانشناسی سیاسی علمی ست نوبنیاد و تازۀ پا که تنها دریکی از عرصه‌های کار و فعالیت‌اش به شناخت روانی و رفتاری بازیگران یا کنشگران سیاسی و منشأ گرایش‌ها، زمینه‌ها و نحوه شکل‌گیری فکر و نظر، رفتار و عملکرد سیاسی آنها می‌پردازد. رویکردهای گوناگونی حتی در همین محدوده مطرح شده‌اند با تاکید براین نکته مهم که نمی‌باید و نمی‌توان سیاست و همه روندها و پدیده‌های سیاسی را با نگاهی " پسیکولوژیستی "و فقط روانکاوانه و روانشناختی دید، و نیز نمی‌باید و نمی‌توان نقش روندها و پدیده‌های روانی را در حوزه سیاست نادیده انگاشت.
در این یادداشت به کوتاهی نگاهی به ویژگی‌های شخصیتی، روانی و رفتاری کسانی که بیشتر به سیاست و بازیگری در این عرصه روی می‌آورند، داریم:
۱- محرومیت‌های احساسی و عاطفیِ دوران کودکی و نوجوانی عده‌ای را به سوی سیاست سوق می‌دهد. این دست افراد در دوران جوانی و پس از آن، تلاش می‌کنند با اعمال قدرت به شکل‌های مختلف از جمله شکل سیاسی آن، احساس‌ها و عواطف سرکوب شدۀ ناشی از محرومیت‌ها و محدویت هائی را که متحمل شده‌اند، ترمیم وجبران کنند. اینان با اتکا به جایگاه و قدرتِ سیاست در روابط و زندگی اعمال قدرت می‌کنند، حس و عملی که واکنشی جبرانی در برابرمحرومیت‌ها، تحقیرها، تحمیق‌ها و ناکامی‌ها ست. این گروه از افراد با احساس قدرتی که پدیده اغواگر و جذاب سیاست به آنها می‌دهد بر بی اعتمادی به خود، ترس از بی هویتی، احساس گناه و نا امنی غلبه می‌کنند. سیاست کردن به این نوع افراد هویت و شخصیت می‌دهد. تجربه شده است که نا هنجاری‌های روانی و رفتاری حاصل از مشکلات و محدودیت‌ها ومحرومیت‌های دوران کودکی و نوجوانی به ویژه در عرصه سیاست به ندرت بَدَل به شکوفائی اندیشگی و رفتارفرد در راستائی انسانی شده است. در اکثر موارد بربسترعوارض ناشی از محرومیت‌ها و محدودیت‌ها اعمال قدرت و قدرت طلبی از راه‌ها و روش‌های ناسالم و غیر انسانی فاجعه آفریده‌اند. رفتار سیاسی این دست از رهبران، در وجه غالب عینی کردن انگیزه‌ها و انگاشت‌های روانی و مشکلات شخصی ست که آنها را از دوران کودکی و نوجوانی به خود مشغول داشته است.
۲- افراد خود شیفته با ایگوی قوی (در معنای مَنّیت و از خود راضی بودن) در صد بالائی از علاقه مندان به سیاست و کار سیاسی را در بر می‌گیرند. اینکه در صد بالائی از سیاستمداران و سیاست ورزان به درجاتی از خودشیفتگی مبتلا هستند، اثبات شده است. رفتار این افراد می‌توانند بازتاب غلبه تمایل‌ها و انگاشت‌ها و نیازهای شبه غریزی و غریزی است. افرادی که بر داشت و تصورغیرواقعی ازخود و ذهنیت خود را به جای واقعیت می‌نشانند. علاقه و تمایل به فرادستی، قدرت طلبی و سلطه جوئی از ویژگی‌های این افراد است.
۳- شهرت طلب‌ها مشتری‌های پروپا قرص ِسیاست‌اند. شهرت طلبی یک بیماری و یا اختلال روانی و رفتاری نیست، شهرت طلبی درحدی که آسیب‌های فردی برای دیگران و زیان‌های اجتماعی نداشته باشد، امری طبیعی ست و نوع سالم آن انگیزه و محرک رقابت‌های سالم و انسانی می‌تواند قلمداد شود. تمایل و گرایش طبیعی و انسانیِ مورد توجه و محبت قرار گرفتن را می‌باید از خودبزرگ پنداری‌ها، خودشیفتگی‌ها، نمایشگری‌ها و خودنمائی‌ها و جاه طلبی‌های بیمارگونه تفکیک کرد.
۴- وراثت و ساختار ژنتیک و ویژگی‌های زیست شناسانه انسان نیز می‌تواند سبب بروز تغییرات در کارکردهای فیزیولوژیک بدن انسان، افکارو رفتارهای فردی واجتماعی و سیاسی وی شوند. درخانواده‌ها و خاندان‌های بسیاری تمایل و گرایش به قدرت طلبی، سلطه جوئی و فرادستی، و گرایش به فعالیت هائی که این تمایل و گرایش را متحقق کنند، غالب بوده‌اند. ("زیست شناسی سیاسی" نیز نشانه‌های فیزیولوژیک مانند ضربان نبض، فشار خون و حرکات و سکنات بدن را عواملی در ارزیابی رفتارهای اجتماعی و سیاسی افراد قلمداد می‌کند.)
۵- کسانی که از اعتماد به نفس بالائی برخوردار هستند و نیازهای احساسی و عاطفی، و سایر نیازهای‌شان (نیازهای جسمانی یا فیزیولوژیک، ایمنی، نیاز به محبت و احساس وابستگی، نیاز به احترام و...) تامین شده‌اند نیز در زمرۀ علاقه مندان به سیاست‌اند. این افراد اطمینان و، یقین دارند توانائی مواجه شدن با سختی‌ها و مخاطرات زندگی را دارا هستند. حس هویتی نیرومند، مستقل و قاطعیتی که به باور چنین افرادی از عهده هر کاری برمی آیند این افراد را به سیاست نزدیک می‌کند.
۶- برخی از افرادی که انساندوستی ومردم گرائی، وهمدلی و محبت و کمک به انسان‌های دیگر و بهبود شرایط زندگی آنان، و نیز مبارزه با ستمگری و تبعیض ملکه فکرشان است به سیاست روی می‌آورند. این افراد از ظرفیت بالای رشد، خلاقیت، خودکفایی، آزاد منشی، استقلال و گرایش به سالم زیستن برخوردارند. تعالی انسان عالی ترین و جهان شمول ترین انگیزه این افراد است، و سیاست را مهمترین ابزارِ رسیدن به این تعالی می‌دانند. بلوغ، پختگی و سلامت، و برخورداری از حس‌های انسانی عاطفه و عشق و شرم، و دوری جستن از کینه و نفرت از ویژگی‌های این افراد هستند. توجه به مسائل بیرون از خویشتن، توجه به دیگران و جامعه و جهان و احساس انجام وظیفه و تعهد نسبت به سعادت انسان و جامعه بشری، نه فقط برای کسب شهرت و قدرت - که هر انسانی به طور طبیعی خواستار دستیابی به آن هاست - بلکه بیش تر برای احساس رضایت و لذت و انجام وظیفه انجام می‌دهند. بدون تعصب و تظاهر و هیجان زدگی رفتار می‌کنند. در برابر آنچه نمی‌پسندند ویا مخالف آن هستند با آرامش ومتعارف رفتارمی کنند و در شرایط بحرانی تصمیم‌های سنجیده و خردمندانه می‌گیرند.
متاسفانه در اکثر جوامع، به ویژه جامعه ما، عرصه سیاست، با کمبود این نوع شخصیت‌ها، و روش‌ها و منش‌ها مواجه بوده است. آنچه امروز در میهنمان شاهدیم بازتاب این کمبود و نقصان نیز هست.
....
منابع برای مطالعه بیشتر:
The 6 political personality types | Campaigns & Elections (campaignsandelections.com)
By David Rosen/ Oct 6, 2013
1- Power and personality, Harold D.Lasswell. Norton & company (1976)
- Political Psychology, by David O.Sears, 2003, Oxford University2
3-political Mind, George Lakoff, 2008, Viking Adult
4- Personality Disorders in Social Work& Health Care, Gregory W. Lester, Cross Country University
5- Emotional Intelligence, Daniel Goleman, 2012
6-The Story of Angkor by Jame DiBiasio, Chapter 10; Au Revior Angkor
7- http://disorderedworld.com/2013/11/14/pol-pot-and-the-khmer-rouge
8- http://www.edwebproject.org/sideshow/khmeryears/fall.html The Fall of The Khmer Rouge
9-The Fall of the Khmer Rouge Conspiracy's Sociopathy by Alfred Lehmberg
10-Overall source Parenti, M. (1999). History as mystery. San Francisco: City Lights Books
11-Williams, Roy (2013). In God They Trust?, p. 100. Bible Society Australia, Canberra
12-Ghaemi, Nassir (July 30, 2011). "Depression in Command". The Wall Street Journal
13-Allen Rachael. "Stalin and the Great Terror: Can Mental Illness Explain His violant...
14-Irving, David (1989). Goring: A Biography. William Morrow & Co; 1st edition
15-Matousek, Mark (2012). Ethical Wisdom: The Search for a Moral Life. Anchor.
16-Longerich, Peter (2013). Heinrich Himmler. United States: Oxford University Press
17-Victor, George (2007). Hitler: The Pathology of Evil. Potomac Books Inc
16-Hershman DJ; Lieb J. (1994). A Brotherhood of Tyrants. Prometheus Books
17-Redlich, Fritz (1998). Hitler: Diagnosis of a Destructive Prophet. Oxford University Press
18-Waite, Robert G.L. (1993). The Psychopathic God: Adolph Hitler
19- Langer, Walter C. "A Psychological Analysis of Adolph Hitler, His Life and Legend".
20-Ghaei, Nassir. "A First-Rate Madness: Uncovering the Links Between Leadership and Mental Illness" Penguin Books. 2011.21-Shenk, Joshua Wolf (October 1, 2005). "Lincoln's Great Depression".
22- Falk, Avner (2007). Napoleon against Himself: A Psychobiography. Pitchstone Publishing
۱- روانشناسی سیاسی، دیوید پاتریک هوتون، ترجمه سعید عبدالملکی، نشردانژه
۲- مقدمه‌ای بر روانشناسی سیاسی، مارتا کاتم و.... ترجمه کمال خرازی و... نشر دانشگاهی
۳- دوآن شولتس، روان شناسی کمال، ترجمه گیتی خوشدل، سال، ۱۳۶۶، تهران
۴- مقدمه‌ای بر روانشناسی سیاسی، علی فتحی آشتیانی، نشر بعثت، ۱۳۸۸
۵- مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان شناسی شخصیت، سعید شاملو، نشررشد، ۱۳۹۰
تراژدی نامداری فرجام تلخ وامداری، حامد آئینه وند
ایران در ژرفا هنوز زرتشت است، رضا فرمند
