ایران وایر - احسان مهرابی
تنها یکروز پس از اعلام خبر بازسازی «مرکز مونتاژ سانتریفیوژهای نسل جدید» مقامات سازمان انرژی اتمی خبر دادند که «حادثه‌ای در بخشی از شبکه توزیع برق تأسیسات غنی‌سازی نطنز» رخ داده است.
روز ۱۲تیر۱۳۹۹ وقوع یک انفجار منجر به تخریب «مرکز مونتاژ سانتریفیوژ ایران» شد و اینک بار دیگر فعالیت این مرکز متوقف شده است. کمی بعد از حمله تیرماه، روزنامه نیویورک تایمز گزارش داده بود که بازگشت برنامه اتمی ایران به شرایط پیش از انفجار در نطنز دو سال طول می‌کشد. هنوز ابعاد حمله روز یکشنبه که به نظر می‌رسد سایبری و یادآور بدافزار استاکس نت باشد، مشخص نیست.
«مهران مصطفوی»، متخصص اثر تشعشعات هسته‌ای و تحلیل‌گر سیاسی، در گفت‌وگو با ایران وایر خسارت وارده به تأسیسات نطنز را جدی ارزیابی می‌کند و این حمله را شکستی حیثیتی برای جمهوری اسلامی می‌داند.
***
مقامات سازمان انرژی اتمی ایران گفته‌اند که این حادثه در شبکه برق تاسیسات نطنز رخ داده است. برق تاسیسات اتمی ایران به شبکه سراسری برق متصل نیست و مستقل است. به همین دلیل این حادثه ارتباطی به شبکه برق سراسری ارتباطی ندارد و ناشی از اتفاقی در خود تاسیسات نطنز است.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
مهران مصطفوی، متخصص اثرات تشعشات هسته‌ای و تحلیل‌گر سیاسی، در مصاحبه با ایران وایر می‌گوید که هرچند شبکه برق تاسیسات اتمی ایران مستقل است؛ اما این شبکه نیز به رایانه‌های تاسیسات اتمی وصل است.
به این ترتیب چنانچه ویروسی وارد سیستم سایت اتمی شود و حمله سایبری رخ دهد، بر روی شبکه برق نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد.
به گفته مصطفوی، سانتریفیوژها برق زیادی مصرف می‌کنند و به همین دلیل همین اختلال در شبکه برق می‌تواند در کار آن‌ها و برنامه اتمی ایران اختلال جدی به وجود بیاورد.
مقامات جمهوری اسلامی درباره خسارات این حادثه توضیح نداده‌اند و تنها «بهروز کمالوندی» گفته است: «این حادثه صدمات انسانی و آلودگی به دنبال نداشته و علل آن در دست بررسی است.»
از نظر مهران مصطفوی همین سخنان و گفته‌های «علی‌اکبر صالحی» مبنی بر اینکه «حق خود را برای اقدام علیه عاملان و آمران و مباشران محفوظ میدانیم»، نشان از جدی بودن این حادثه و حمله دارد.
ساعاتی بعد از سخنان مقامات جمهوری اسلامی شبکه دولتی «کان» اسرائیل خبر داد که «حادثه» در تاسیسات اتمی نطنز، کار اسرائیل و نتیجه «حمله جدید سایبری این کشور به ایران» بوده است.
حتی بدون اشاره این شبکه نیز اسرائیل متهم اصلی در این حمله به شمار می‌رفت؛ همان‌گونه که حمله‌های قبلی نیز به این کشور نسبت داده می‌شود. هر چند اسرائیل معمولا مسئولیت این اقدامات را قبول نمی‌کند.
روزنامه نیویورک تایمز روز ۱۹آذر۱۳۹۹ نیز با اشاره به ساخت‌وساز جدید در تاسیسات زیرزمینی هسته‌ای نوشته بود که این تاسیسات بسیار امن‌تر به نظر می‌رسند. با این حال، گویا همچنان اسرائیل امکان حمله سایبری و دیگر حملات به تاسیسات اتمی ایران را دارد.
ضعف بزرگ و شکست حیثیتی
حمله روز ۲۲ فروردین، تنها یک روز پس از تبلیغات مقامات سازمان انرژی اتمی مبنی بر بازسازی این سایت، شکست حیثیتی برای جمهوری اسلامی و قدرت نمایی برای اسرائیل محسوب می‌شود.
مهران مصطفوی نیز می‌گوید که این اتفاق یک ضعف بزرگ را نشان می‌دهد و جمهوری اسلامی با وجود هزینه صدها میلیارد دلار هزینه مستقیم و غیرمستقیم برای برنامه اتمی نمی‌تواند امنیت آن را تامین کند.
پیش از این تحلیل‌گرانی هدف از اسرائیل از این اقدامات و ترور «محسن فخری‌زاده» را تاثیرگذاری بر مذاکرات اتمی با ایران و ارسال این پیام دانسته‌اند که توسعه برنامه اتمی ایران را تحمل نخواهند کرد.
مصطفوی نیز تاثیرگذاری بر مذاکرات وین و تاکید بر ایستادگی در مقابل برنامه اتمی ایران را هدف از این اقدامات می‌داند.
او در عین حال، بر خلاف برخی تحلیل‌گران موضع «بنیامین نتانیاهو» و «علی خامنه‌ای» را در این میان یکسان می‌داند و البته یادآوری می‌کند که موضع نتانیاهو از موضع قدرت و موضع خامنه‌ای از موضع ضعف است.
این تحلیل‌گر سیاسی در این‌باره توضیح می‌دهد که از نظر خامنه‌ای برنامه اتمی ایران، نه به لحاظ ارزش فنی؛ بلکه به لحاظ موضوعات سیاست داخلی مهم است.
پیش از این تعدادی از مقامات اروپایی از جمله وزیر خارجه فرانسه اعلام کرده‌اند، اعمال سیاست فشار حداکثری دولت «دونالد ترامپ» نتیجه عکس به همراه داشته است و حکومت ایران با دستیابی به سلاح هسته‌ای فاصله چندانی ندارد.
برخی تحلیل‌گران هدف از این سخنان آماده‌سازی افکار عمومی و توجیه توافق سریع با ایران می‌دانند.
مهران مصطفوی می‌گوید که ایران به لحاظ فنی ایران توانایی ساخت بمب را دارد.
پلوتونیوم و غنی‌سازی اورانیوم دو راه ساخت بمب اتم است. تبدیل راکتور آب سنگین اراک به آب سبک یکی از مفاد برجام بود و اکنون عملا تنها راه برای ساخت بمب اتم، غنی‌سازی ۹۰ درصدی است که تولید آن سه ماه زمان می‌برد.
این متخصص اثرات تشعشات هسته‌ای توضیح می‌دهد که پس از رسیدن به این اورانیوم ۹۰ درصدی ایران باید اقدامات دیگری از جمله آزمایش‌های زیرزمینی انجام دهد و موشک دقیق برای شلیک این بمب نیز داشته باشد.
به گفته مصطفوی، هر چند ایران به لحاظ فنی امکان ساخت بمب را دارد، اما در عمل این اقدام ممکن نیست؛ چراکه به محض حرکت به این سمت اسرائیل با خراب‌کاری و حتی بمباران تاسیات اتمی همه اقدامات را خنثی خواهد کرد.
او تاکید می‌کند که حتی اگر تاسیسات زیرزمینی باشند، بمباران دهانه آن برای اخلال در فعالیتشان کفایت می‌کند. در این میان حتی انتقال سانتریفیوژها به مکان مخفی ممکن نیست؛ چراکه شروع به پیاده کردن آن‌ها برای انتقال، اسرائیل را هشیار خواهد کرد و این تاسیسات بمباران خواهند شد.
در این میان حتی چین و روسیه نیز اعلام کرده‌اند که برنامه ساخت بمب اتم را تحمل نخواهند کرد. موضوعی که مقامات جمهوری اسلامی نیز به خوبی می‌دانند.
اثر سیاست داخلی بر تصمیم‌های هسته‌ای
از نگاه مصطفوی، تنها در یک صورت ممکن است رهبر جمهوری اسلامی دستور حرکت به سمت ساخت بمب اتمی را بدهد و آن نیاز سیاست داخلی است.
از نظر این تحلیل‌گر سیاسی، تنها در صورتی که جمهوری اسلامی به اتفاقی مانند جنگ ایران و عراق نیاز داشته باشد، تصمیم به ساخت بمب خواهد گرفت؛ چون با این اقدام و اتفاقات بعدی مانند بمباران تاسیسات و درگیری محدود، بحرانی شدن فضای سیاسی و بستن کامل آن تامین خواهد شد.
حمله به تاسیسات اتمی نطنز حکایت از آن دارد که مذاکرات برای احیای برجام از خود این توافق سخت‌تر است. در این میان اسرائیل مانند گذشته به‌راحتی کنار نمی‌آید و از طرفی موضع خامنه‌ای نیز مشخص نیست.
از نظر برخی تحلیل‌گران خامنه‌ای به اصطلاح مشهور، «با دست پس می‌زند و با پا پیش می‌کشد» و در نهایت بی‌میل به لغو تحریم‌ها نیست. برخی نیز می‌گویند خامنه‌ای به دولت روحانی اجازه نخواهد داد، بار دیگر چک توافق اتمی را در انتخابات ریاست‌جمهوری خرج کند.
مصطفوی نیز معتقد است که رهبر جمهوری اسلامی تمایل ندارد، دولت روحانی در آستانه انتخابات امتیاز توافق دوباره و لغو تحریم‌ها را به دست بیاورد.
از نظر این تحلیل‌گر سیاسی، خامنه‌ای تنها در صورتی به توافق راضی است که تمایل داشته باشد حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری گسترده باشد.
مصطفوی تاکید می‌کند که نگاه رهبر جمهوری اسلامی به برنامه اتمی تابع موضوعات فنی و اقتصادی نیست و تنها تابع ملاحظات سیاست داخلی است.
از نظر این متخصص، اثرات تشعشات هسته‌ای تنها نیاز ایران به غنی‌سازی مربوط به راکتور بوشهر است که این سوخت را هم باید روسیه تامین کند.
او در این میان به سخنان مسئول راکتور بوشهر اشاره می‌کند که گفته بود؛ ایران دلار لازم برای تامین هزینه‌های این راکتور را ندارد و ممکن است این راکتور سال آینده از کار بیافتد.
«محمود جعفری»، معاون سازمان انرژی اتمی، گفته بود که به دلیل مشکلات ناشی از انتقال ارز و تأمین منابع ارزی برای خرید قطعات یدکی از روسیه ممکن است نیروگاه بوشهر تعطیل شود.
مصطفوی در این میان تاکید می‌کند که برنامه اتمی ایران توجیه فنی و عقلی ندارد و عملا جمهوری اسلامی مردم ایران را با این برنامه گروگان گرفته است.
هفته بعد قرار است که مذاکرات در وین از سر گرفته شود و حمله به تاسیسات اتمی نطنز یکی از اولین موضوعات مطرح بین تیم‌های مذاکره‌کننده است. حملات اینترنتی «دوکو»، «استارس»، «فلیم» و «گائوس» از جمله حملات به تاسیسات اتمی و صنعتی ایران بوده؛ اما در این میان «استاکس نت» از همه مشهورتر شده است.
در این میان اما حمله سایبری به نطنز که هنوز جزییات و نام ویروس آن روشن نشده نیز به لحاظ تاثیرات بی‌شباهت به استاکس نت نخواهد بود.
