آمارها چه می‌گویند

در شهریور 1399 ناصر اصلانی، معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به وجود 64 هزار معتاد متجاهر گفت: «بر اساس آمار، دومیلیون و 800 هزار نفر معتاد رسمی در کشور داریم و تخمین زده می‌شود که یک میلیون و 400هزار نفر نیز معتاد شناسایی نشده وجود داشته باشد.»

فرزانه سهرابی، معاون «موسسه پژوهشی کادراس» و فعال در زمینه تحقیقات مواد مخدر نیز تاکید کرده بود که «بر اساس آمارها حدود سه میلیون نفر مصرف‌کننده مستمر مواد مخدر در ایران وجود دارد که حدود 10درصد از آنها را زنان تشکیل می‌دهند.»

به گفته سهرابی، رشد اعتیاد در ایران سالانه حدود هشت درصد است، در حالی که رشد جمعیت کمتر از 2 درصد است. او همچنین گفته که بین پنج تا هفت میلیون نفر در ایران تجربه حداقل یک بار مصرف مواد را داشته‌اند.

کارشناسان و آمارهای غیر رسمی اما از فاجعه‌ای بزرگ‌تر سخن به میان می‌آورند. محمدرضا محبوب‌فر، کارشناس آسیب‌های اجتماعی در این مورد می‌گوید: «سن اعتیاد در ایران به 8 سال رسیده است در حالی که میانگین سن شروع مصرف مواد مخدر در کشور به 12 سال کاهش پیدا کرده است. شمار معتادان ایران نسبت به سال 90 دو برابر شدهاست. 14درصد جمعیت ایران معتاد هستند و با احتساب جمعیت 85 میلیونی ایران، حدود 12 میلیون ایرانی معتاد هستند. از این تعداد چهار و نیم میلیون نفر مصرف کننده مداوم هستند.»

از سویی حمیدرضا صرامی، مدیر کل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر در ایران اعلام کرده است که سالانه 7500 نوزاد معتاد در ایران متولد می‌شوند. به این ترتیب، نیم ‌درصد از زنانی که هر سال باردار می‌شوند، نوزاد معتاد به دنیا می‌آورند.

او در توضیح علت‌ گرایش زنان و دختران ایران به مصرف مواد مخدر عوامل متعددی را بر می‌شمارد. به باور وی الگوهای نامناسب تربیتی، فقر و نابسامانی‌های اجتماعی از جمله علل موثر در افزایش گرایش دختران به اعتیاد است.

الگوهای مصرف مواد مخدر

طبق آمارها و گزارش ها، چهار الگو برای مصرف مواد مخدر در ایران شناسایی شده است. کارشناسان بر این باورند که ورود انواع جدید روان‌گردان‌ها باعث کاهش مصرف تریاک و روی آوردن به ماری‌ جوانا و شیشه شده است.

طبق آمارهای رسمی، تریاک کماکان 53 درصد مصرف مواد مخدر را به خود اختصاص می‌دهد. الگوی دوم مصرف روان‌گردان‌ها شامل حشیش، گل و ماری جوانا می‌شود که چیزی در حدود 12 درصد اعلام شده است. مصرف شیشه با 8 درصد الگوی سوم استفاده از مواد مخدر است و الگوی چهارم با 7 درصد متعلق به هروئین می‌شود.

سپاه و قاچاق مواد مخدر

ایران یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های قاچاق مواد مخدر در جهان است و بیشتر مواد مخدر تولیدی در کشورهای همسایه از طریق ایران و توسط سپاه پاسداران به کشورهای اروپایی قاچاق می‌شود.

یکی از رسوایی‌های مهم قاچاق مواد مخدر توسط سپاه پاسداران در سال 1373 در کشور آلمان فاش و مشخص شد که نظام جمهوری اسلامی درآمد حاصل از فروش مواد مخدر در اروپا را صرف خرید و قاچاق تجهیزات اتمی از جمله اورانیوم برای دستیابی به بمب اتمی کرده است. این شبکه هنگامی لو رفت که ماموران مخفی آلمان به‌ عنوان خریدار مواد مخدر با عوامل ایرانی در آلمان ارتباط برقرار کردند. یکی از گردانندگان این شبکه قاچاق مواد مخدر و مواد رادیوآکتیو، معاون اسبق وزیر نفت نظام، فردی به اسم «حبیب الهی» بود.

در فروردین 1396 مقام‌های ایتالیا موفق شدند یک شبکه وابسته به نیروی قدس سپاه پاسداران را که مشغول مدیریت تعدادی ازشبکه‌های قاچاق مواد مخدر به اتحادیه اروپا است را شناسایی کنند. منابع امنیتی ایتالیا فاش ساختند که «این شبکه‌ شامل 9 نفر عراقی وابسته به شبه‌نظامیان الحشدالشعبی عراق به رهبری یک فرمانده سپاه پاسداران بنام "غلام‌رضا باغبانی" بوده که مواد مخدر را از طریق عراق و ترکیه به ایتالیا و از آنجا به سراسر اروپا قاچاق می‌کردند.»

در شهریور 1399، رومانی بزرگترین محموله موادمخدر قاچاق به این کشور شامل 2 هزار و 250 کیلوگرم به ارزش 71 میلیون دلار را در یک کشتی از مبدا بندر لاذقیه سوریه که در کنترل سپاه پاسداران است کشف و ضبط کرد.

گزارش نهادهای بین‌المللی پیرامون نقش سپاه در قاچاق مواد مخدر

در یک گزارش محرمانه سازمان ملل‌ متحد که توسط «ویکی‌لیکس» منتشر شد، به نقل از گزارش سفارت آمریکا در باکو در خرداد 1388، تصریح شده که «حکومت ایران بزرگترین قاچاقچی مواد مخدر در جهان به شمار می‌رود.»
به نقل از این گزارش «میزان هروئینی که از ایران به آذربایجان قاچاق شده به 59 تن در سال 2009 رسیده است.»
این سند تاکید کرده است که «ایران از جمهوری آذربایجان به عنوان گذرگاه اصلی برای قاچاق هروئین به اروپا استفاده می‌کند.»

در مهر 1390 دادگستری آمریکا و پلیس فدرال این کشور (اف.بی.آی) از طرح حکومت ایران برای ترور سفیر پادشاهی عربی سعودی در واشینگتن پرده برداشتند.

مقامات آمریکایی فاش کردند که نیروی قدس از طریق کارتل‌های قاچاق مواد مخدر در مکزیک و با پرداخت 1.5 میلیون دلار قصد پیشبرد طرح بمبگذاری در یک رستوران در واشینگتن با هدف ترور سفیر پادشاهی عربی سعودی را داشته است. به دنبال آن در اسفند 1390 وزارت خزانه‌داری آمریکا «غلام‌رضا باغبانی» از نیروی قدس سپاه را بعنوان قاچاقچی ویژه مواد مخدر در لیست‌ سیاه قرار داد.

عدم تصویب لوایح FATF به دلیل پولشویی حاصل از قاچاق مواد مخدر

یکی از دلایل اصلی که جمهوری اسلامی با تصویب لوایح FATF مخالفت می‌کند، عدم تن‌دادن به حسابرسی درباره نقش سپاه پاسداران پیرامون قاچاق مواد مخدر و پولشویی منابع حاصل از آن است.

پیشتر حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در گرماگرم جنگ قدرت میان جناح‌ها گفته بود: «وقتی مواد مخدر هست، پول کثیف هم هست. این پول کثیف کجا می‌رود، یعنی یک گوشه و کناری پولشویی انجام می‌گیرد.»