احسان مهرابی - ایران وایر
«تنور انتخابات گرم شود، اما نان نسوزد.» این عبارت در دوم خرداد ۱۳۷۶ توسط برخی از چهره‌های جریان راست آن روز مطرح شد و واکنش‌های بسیاری به همراه داشت؛ اما در انتخابات ۱۴۰۰ به صراحت و بدون رودربایستی مطرح می‌شود.
نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی مدتی پیش از رد صلاحیت نامزدهای انتخابات بر دوگانه «مشارکت و کارآمدی» و «مشارکت کم، نتیجه مطمئن» تاکید کردند و اینک این موضوع را به صراحت بیشتری بیان می‌کنند. حتی در فروردین‌ماه «امیر محبیان»، از چهره‌های اصول‌گرا پیش‌بینی کرده بود که یکی از سناریوها تایید «یک چهره مطرح اصول‌گرا، یک چهره درجه دوم اصول‌گرا و یک چهره غیرمطرح درجه دوم یا سوم اصلاح‌طلب» توسط شورای نگهبان است، تا «نوعی رقابت و تنوع وجود داشته باشد؛ ولی نتیجه انتخابات هم پیشاپیش قابل حدس و در مسیر مطمئن باشد.»
اینک نیز پس از انتخابات «عبدالرضا مصری»، نایب رییس مجلس نیز گفته که مشارکت بالا در انتخابات ریاست‌جمهوری به انتخاب نادرست منجر می‌شود. هر چند آنان بابت مشارکت در این دوره نگرانی ندارند؛ اما سطحی حداقلی از مشارکت را نیز برای خود متصور هستند و اجازه نمی‌دهند، مشارکت از آن حد کاهش پیدا کند. تهدیدهای رییس پلیس تهران برای برخورد با تبلیغ‌کنندگان تحریم یا سخنان امامان جمعه، مبنی بر مسلمان نبودن کسانی که رای نمی‌دهند، نیز در همین راستا است.
حل مشکل مشروعیت با «کارآمدی»
در این میان رهبر جمهوری اسلامی نیز سخنان آخر را زد و گفت که چند اسم و یا نامزدهای جریان‌های سیاسی باعث مشارکت نخواهد شد؛ بلکه کارآمدی نامزدها مشارکت در انتخابات را افزایش می‌دهد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
با این توصیف «خامنه‌ای» امیدوار است که بتواند مشکل مشروعیت را با کارآمدی حل کند. موضوعی که از دهه ۱۳۸۰ عملا مطرح شده است. بر اساس این تحلیل، او و نزدیکان وی امیدوارند که با ریاست‌جمهوری یکی از افراد مورد اعتماد و همکاری نهادهای دیگر، مشکلات اقتصادی کاهش یافته و مردم بار دیگر به حکومت امیدوار شوند. همچنین آنان در عین حمله به برجام، امیدوارند که توافقی دوباره رخ دهد و دولت اصول‌گرای بعدی از مزایای اقتصادی آن بهره‌مند شود.
روزنامه کیهان نیز در سرمقاله خود با اشاره به پیش‌بینی مشارکت حدودا ۴۰ درصدی در انتخابات نوشت که «وعده‌های معقول در کنار ارائه برنامه و کارنامه، می‌تواند میزان مشارکت را بالا ببرد؛ حتی اگر رفوزه‌شدگان نزد مردم، با تمام امکانات برای ناامید کردن مردم، به میدان آمده باشند.»
این روزنامه تاکید کرد که اولویت نخست رییس‌جمهور بعدی باید «اقتصاد و معیشت» باشد. با این دیدگاه شاید خامنه‌ای و نزدیکان او فکر می‌کنند که می‌توانند با بهبود وضعیت اقتصادی، مشکل مشارکت را حل کنند. وعده‌های پول‌پاشی برخی نامزدها؛ از جمله وعده یارانه ۴۵۰ هزار تومانی «محسن رضایی» و وام ازدواج ۵۰۰ میلیونی «امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی»، نیز جزء این تصورها است.
جمهوری اسلامی یک‌پارچه؛ تجربه پیشین
مشکل اما اینجاست که این موضوع یک‌بار در دولت «احمدی‌نژاد» تجربه شده است. قبل از انتخابات مجلس هفتم نیز تعدادی از اصلاح‌طلبان و تحلیل‌گران سیاسی بر این نظر بودند که یک‌دست شدن حاکمیت باعث خواهد شد که خود حکومت مشکلات اساسی مانند رابطه با آمریکا را حل کند.
پس از انتخابات مجلس هفتم نیز «علی نظری»، نماینده مجلس ششم، در نطق پیش از دستور خود به طنز به این موضوع اشاره کرد.
او به طنز گفت: «آبادگران وعده ژاپن اسلامی، آزاد شدن ماهواره و ارزانی و ... دادند و مردم برای آغاز به كار مجلس هفتم روزشماری می‌كنند.» او همچنین گفت که «شهردار تهران كاری خواهد كرد كه قيمت مسكن در شمال شهر تهران ۱۰۰ هزار تومان شود.»
با این حال احمدی‌نژاد نیز در دوره ریاست‌جمهوری خود با رهبر جمهوری اسلامی درگیر شد و پس از آن مدعی شد که خامنه‌ای به او اجازه حل مشکلات با غرب را نداده است. هر چند که «علی‌اکبر صالحی» و دیگران اعلام کرده‌اند که او خود یکی از موانع حل این مشکل بوده است.
اینک بار دیگر روندی مشابه که از انتخابات شوراهای دوم آغاز و به ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد ختم شد، در حال تکرار است. شاید با این تفاوت که رهبر جمهوری اسلامی نامزدهای فعلی جریان اصول‌گرا را قابل اعتمادتر از احمدی‌نژاد می‌داند.
«مسیح مهاجری»، مدیر مسئول روزنامه جمهوری اسلامی، نیز نوشته که رویکرد موجود «نشان‌دهنده گرایش به یک‌دست شدن کامل» حکومت است.
رهبر جمهوری اسلامی و نزدیکانش فعلا در کوتاه‌مدت از کاهش مشارکت نگرانی ندارند و امیدوارند آن را با طرح کردن موضوعاتی چون کرونا توجیه کنند. آنان تصور می‌کنند که در درازمدت نیز با حصول توافق اتمی و همچنین کاهش مشکلات اقتصادی، موضوع انتخابات ریاست‌جمهوری به فراموشی سپرده خواهد شد.
با این حال آنان همچنان به درصدی از مشارکت نیاز دارند. از همین رو «حسین اشتری»، فرمانده پلیس ایران، «ناجا»، افرادی را که به گفته او «هنجارشکن انتخاباتی» هستند و «مردم را به عدم شرکت در انتخابات دعوت می‌کنند»، به برخورد تهدید کرده است.
جمهوریت و اسلامیت؛ رای و دین
«احمد علم‌الهدی»، امام جمعه مشهد، نیز گفته است: «کسانی که می‌گویند چون فرد دلخواهشان برای حضور در انتخابات احراز صلاحیت نشده، رای نمی‌دهند؛ مثل این است که بگویند ما نماز هم نمی‌خوانیم. افرادی که بی‌دین هستند و خداباور نیستند و مزدور آمریکا و رسانه‌های صهیونیستی هستند، هر چه می‌خواهند بگویند. اما شما مسلمان و خداباور هستید. مگر می‌توانید بگویید من در انتخابات شرکت نمی‌کنم؟»
مخاطب این بخش از سخنان علم‌الهدی گروهی از حامیان جمهوری اسلامی و اصول‌گرایان هستند که به صورت سنتی در انتخابات شرکت می‌کنند؛ اما ممکن است در این دوره به دلیل رد صلاحیت‌ها شرکت نکنند.
پیش از رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری نیز برای حاکمیت روشن بود که گروهی به دلیل وضعیت اقتصادی و اعتراض‌های آبان و دی دیگر در انتخابات شرکت نخواهند کرد. پس از رد صلاحیت نامزدهای انتخابات نیز میزان مشارکت هفت درصد کاهش یافت.
در جدیدترین نظرسنجی انجام شده توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، (ایسپا)، میزان مشارکت در انتخابات ۳۷.۷ درصد است.
این رقم نزدیک به انتخابات مجلس یازدهم است که به گفته مقام‌های رسمی مشارکت در کل کشور ۴۲.۵ درصد و این رقم در تهران ۲۵ درصد بود که پایین‌ترین میزان رسمی مشارکت در انتخابات ۴۱ سال گذشته است. از نظر حامیان رهبر جمهوری اسلامی، دستکاری چند درصدی در میزان مشارکت نیز یک اتفاق معمولی است و بازتابی نخواهد داشت؛ از این رو می‌توان مشارکت را در سطح همان ۴۰ درصد اعلام کرد.
اینک نیز تصور مقامات جمهوری اسلامی بر این است که با این سطح از مشارکت، فعلا مشکلی نخواهند داشت و پس از آن نیز چاره‌ای خواهند اندیشید.
ادامه انفجار‌های سریالی در ایران
