این هفته حسن روحانی، کلیددار زندان جمهوری اسلامی، کلید زندان را تحویل ابراهیم رئیسی، قاتل زنجیره‌ای بیت رهبری، داد. پس از ماهها تلاش و وادادنهای پیاپی دولت بایدن نهایتا نتوانست در دوران زعامت روحانی مقام عظمی را راضی به بازگشت به برجام و قبول منافع مالی آن کند. دولت بایدن برای تقابل با میراث دولت ترامپ از یک طرف و شوق شدیدش به برانگیختن برجامی که در برزخ بود از سمت دیگر طی چند ماه اخیر ضعف شدیدی در مقابل جمهوری اسلامی نشان داده است و به دنبال بازگشت به برجام به هر طریق ممکن بوده است. این وادادگی جمهوری اسلامی را حتی از حد معمولش نیز زیاده‌خواه‌تر کرده چنانکه پاسخش به امتیازات وسیعی که دولت بایدن پیشنهاد کرده یک نه بزرگ بوده است. نتیجه ضعف نشان دادن دولت بایدن این است که دولت کنونی آمریکا امروز خود را در یک بن بست ناخواسته اما خودساخته قرار داده است.
جمهوری اسلامی ضعف دولت بایدن را چراغ سبزی می بیند برای داشتن درخواستهایی فراتر از برجام. درخواستهای فراتر از برجام مطابق با دیدگاه علی باقری مشاور ارشد سیاست خارجی ابراهیم رئیسی و معاون سابق جلیلیست که فکر می‌کند جمهوری اسلامی می‌تواند امتیازاتی حتی فراتر از برجام بگیرد.
بازگشت به برجام به همان شکل در شرایطی که جمهوری اسلامی از ضعف دولت بایدن برای گسترش برنامه هسته ایش استفاده کرده و محدودیتهای برجام هم به زودی برداشته خواهند شد بازگشت به وضعیتی بسیار بدتر از پیش است. اما خامنه ای همین را نیز کم می‌داند و به دنبال امتیازات بیشتر است. دولت بایدن یا باید حتی بیش از این کوتاه بیاید یا باید جمهوری اسلامی را قانع کند که با یک دولت ضعیف و واداده مواجه نیست.
دولت بایدن برای قانع کردن جمهوری اسلامی به تغییر برداشتش از ضعف دولت آمریکا با کاری دشوار مواجه است. برای قانع کردن جمهوری اسلامی به اینکه دولت بایدن ضعیف نیست این دولت می‌تواند چهار کار بکند:
نخست می‌تواند تحریمهای گسترده ای را علیه نهادها و وابستگان جمهوری اسلامی وضع کند، اجرای تحریمهای کنونی را جدی بگیرد و پرنده جمهوری اسلامی را به شورای امنیت بفرستد.
سپس می‌تواند شریان صادرات نفت که بعد از روی کار آمدن دولت بایدن شدت گرفته را قطع کند. این قطع کردن اما با گفتاردرمانی میسر نیست. بایدن می‌تواند همان کاری را کند که دولت ترامپ در اواخر عمرش شروع به انجامش کرد یعنی تانکرهایی که به دور زدن تحریمها می‌پردازند را متوقف و مصادره کند.
در گام سوم دولت بایدن اگر مایل به تغییر تلقی جمهوری اسلامیست می‌تواند رابرت مالی و آن بخش از همکارانش که مشهور هستند به نرمش در برابر جمهوری اسلامی را کنار بگذارد و چهره‌ای مقتدر و مخالف جمهوری اسلامی را به عنوان مسئول امور ایران تعیین کند.
در گام چهارم دولت بایدن می‌تواند به تحرکات منطقه ای جمهوری اسلامی خصوصا در عراق واکنش جدی نشان دهد. طبق معمول البته گفتار درمانی و شعار دادن اثری بر جمهوری اسلامی ندارد. نه تنها شعار درمانی اثری بر جمهوری اسلامی ندارد بلکه چشم در برابر چشم و پاسخ متناسب نیز مبنای محاسباتی نظام مقدس را تغییر نخواهد داد. جمهوری اسلامی تنها زمانی تلقیش از دولت بایدن را عوض خواهد کرد که واکنش آمریکا سریع، صریح، نامتناسب، و مقتدرانه باشه.
آیا بایدن می‌خواهد یا می‌تواند چنین کند؟ باید دید.
سعید قاسمی نژاد مشاور ارشد بنیاد دفاع از دموکراسیها در واشنگتن است. او را می‌توانید در شبکه‌های اجتماعی در حسابهای زیر دنبال کنید.
حساب اینستاگرام: https://www.instagram.com/
حساب توییتر: https://twitter.com/
حساب یوتیوب: https://www.youtube.com/c/
