گسترش نیوز
حالا در این شرایط به نظر می‌رسد که دولت سیزدهم تصمیم دارد تا با پرداخت سوبسیدهایی بخشی از مشکلات معیشتی خانوارها را حل کند و بر این اساس رئیس جمهور وعده داده است که برای کاهش هزینه خانواده‌ها کارت اعتباری معیشت صادر خواهد شد.
آذرماه سال ۸۹ بود که داستان پرداخت یارانه‌های نقدی شروع و از آن سال ماهانه مبلغ ۴۵ هزار ۵۰۰ تومان برای هر نفر به حساب سرپرست خانوارها واریز شد. پرداخت یارانه نقدی از همان ابتدا مخالفان بسیاری داشت و کارشناسان دائما نسبت به تبعات این تصمیم برای اقتصاد هشدار می‌دادند اما با وجود مخالفت‌ها پرداخت یارانه همچنان ادامه دارد.
البته پرداخت یارانه تنها به همان ۴۵ هزار ۵۰۰ تومان ختم نشد و با گذشت زمان و با گران شد بنزین در آبان‌ماه سال ۹۸ پای یارانه معیشتی به میان آمد. حالا نیز با شروع کار دولت سیزدهم، رئیس جمهور از اعطای کارت اعتیاری خبر داده است.
یارانه‌ای تازه از راه می‌رسد؟
اخیرا زمزمه‌های اعطای کارت اعتباری از پنج ماه دیگر شنیده می‌شود و آنطور که گفته می‌شود قرار بر این است که این یارانه به پنج دهک اول پرداخت شود.
ابراهیم رئیسی وعده داده که برای کاهش هزینه خانواده‌ها کارت اعتباری معیشت صادر می‌شود. بر این اساس به‌ازای هر یک از اعضای خانوار در سه دهک اول ۲۰۰ هزار تومان و دو دهک بعدی ۱۵۰ هزار تومان اعتبار ماهانه قرض‌الحسنه با کارمزد دو درصد تخصیص یابد. یعنی یک خانواده پنج نفره در دهک‌های اول، دوم و سوم از آذر علاوه بر یارانه نقدی و معیشتی، کارت اعتباری به مبلغ یک میلیون تومان دریافت می‌کند.
این خانواده در آذر ۲۰۵ هزار تومان یارانه معیشتی بنزین، ۲۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان یارانه نقدی و یک میلیون تومان کارت اعتباری دریافت می‌کند، در مجموع یک میلیون و ۴۳۲ هزار تومان. حالا اگر این خانواده در دهک سوم و چهارم باشد، ۲۰۵ هزار تومان یارانه معیشتی بنزین، ۲۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان و ۷۵۰ هزار تومان کارت اعتباری دریافت می‌کنند.
این پنج دهک در واقع همان ۶۰ میلیون نفری هستند که هر دو یارانه معیشتی و نقدی را دریافت می‌کنند، با عملی شدن وعده ابراهیم رئیسی یارانه این ۶۰ میلیون نفر بیش از سه برابر می‌شود و از ۴۳۲ هزار تومان به یک میلیون و ۴۳۲ هزار تومان می‌رسد.
حال پرسش مهم این است که با توجه به تجربه ناموفق یارانه نقدی سال ۸۹ و شرایط فعلی اقتصادی کشور آیا پرداخت یارانه‌ای تازه می‌تواند مشکلات معیشتی خانوارها را کاهش دهد یا خیر؟ علی مزیکی، کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص به «ابتکار» می‌گوید: پرداخت یارانه در شرایط فعلی نمی‌تواند تبعات منفی را برای اقتصاد به همراه داشته باشد اما موفقیت این تصمیم بستگی به یک‌سری شروط دارد.
متاسفانه ما تجربه‌هایی از یارانه سال ۸۹ داریم که نشان داد یارانه ۴۵ هزار تومانی پرداخت مناسبی نبود، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پرداخت یارانه بحث شناسایی گروه‌های هدف بود. اینکه یارانه به چه افرادی پرداخت شود مسئله بسیار مهمی است، اتفاقی که در سیاسیت‌های اینچنین می‌افتد این است که عملا یارانه به جای پرداخت به دهک‌های نیازمند بیشتر به دست افرادی می‌رسد که طبقات متوسط و میانی جامعه هستند. بنابراین چنین سیاست‌هایی نمی‌تواند اقشار نیازمند را به درستی پوشش دهد.
این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه گفت‌وگو به ضرورت شناسایی دقیق گروه‌های هدف اشاره می‌کند و در این خصوص می‌گوید: هدف سیاست‌هایی مثل پرداخت یارانه این است که افراد کم‌درآمد و نیازمند را پوشش دهد اما در نهایت این سوبسید به سمت دهک‌های متوسط می‌رود و حمایت درنظر گرفته شده به ۴۰ تا ۵۰ درصد جامعه می‌رسد. بنابراین برای موفقیت اینگونه سیاست‌ها باید شناسایی گروه‌های هدف به درستی و با دقت بالایی انجام شود.
خانوارها درگیر کرونا و مشکلات اقتصادی هستند
مزیکی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به مشکلات ناشی از ویروس کرونا در حوزه سلامت اشاره می‌کند و می‌گوید: اکنون کشور درگیر ویروس کرونا است و مردم با مشکلات بیشماری در حوزه سلامت و اقتصاد دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در چنین شرایطی به صورت کلی حمایت‌های دولتی می‌تواند بخشی از مشکلات را مدیریت کند.
وی با اشاره به بی‌ارزش شدن یارانه ۴۵ هزار ۵۰۰ تومان ادامه می‌دهد: من در این شرایط موافق اجرای چنین سیاستی هستم اما باید این برنامه به شکل موقت و برای یک محدوده زمانی خاص باشد. اشکالی که یارانه نقدی سال ۸۹ داشت این بود که ادامه‌دار شد و در این سال‌ها اثرگذاری خود را از دست داد. این روزها ۴۵ هزار ۵۰۰ تومان عملا هیچ ارزشی ندارد.
این کارشناس اقتصادی در پایان می‌گوید: اگر سوبسید جدیدی که دولت سیزدهم به آن اشاره کرده است، هدفمند باشد و برای یک محدوده زمانی کوتاه در نظر گرفته بشود می‌تواند برای معیشت خانوارها اثرگذار باشد.
