محاکمه حمید نوری با نام مستعار حمید عباسی، دادیار سابق قوه قضائیه و شکنجه‌گر زندان گوهردشت در دهه شصت، به دلیل دست داشتن در کشتار زندانیان سیاسی در دهه شصت و مشخصاً تابستان سال ۱۳۶۷سه شنبه ۱۹ مرداد / ۱۰ اوت آغاز شد. این اولین بار است که طی بیش از سه دهه پس از کشتار جمعی زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷، یکی از متهمان به دست داشتن در این جنایت در دادگاه محاکمه می‌شود.

مطالب بیشتر در رادیو زمانه

در این دادگاه پس از قرائت کیفرخواست توسط دادستان‌ها ۳۵ شاکی و ۲۵ شاهد که همه از خانواده‌های قربانیان کشتار ۶۷ یا جان به دربردگان هستند، روایت‌های خود را تعریف می‌کنند. سپس شاهدان متخصص درباره موضوع‌های مختلفی از جمله تاریخ درگیری بین دولت جمهوری اسلامی و سازمان مجاهدین خلق، اهمیت فتوی در فقه شیعه، اعتبار شاهدان عینی و ... سخن خواهند گفت.

دو هفته نخست دادگاه همچون روز اول و دوم آن به قرائت کیفرخواست مربوط می‌شود.

توضیحات رضا حاجی‌حسینی، دبیر حقوق بشر «زمانه» که در استکهلم در دادگاه حمید نوری حضور دارد، درباره روند روز دوم دادگاه را در ادامه بشنوید:

به گفته حاجی‌حسینی، بحث‌های روز دوم دادگاه همچون روز نخست به بحث تاریخی و تخصصی درباره درگیری ایران و سازمان مجاهدین خلق و جنگ عراق مربوط می‌شود.

دادستان‌ به دنبال اثبات اتهام «جنایت جنگی» درباره اعدام زندانیان مجاهدین خلق و اتهام «قتل» درباره اعدام زندانیان کمونیست و چپ‌گرا است.

در همین روند، دادستانی به فتوای روح الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی پرداخت. در این فتوا خمینی فرمان کشتار زندانیان سیاسی را صادر کرده بود.

فرزاد صیفی‌کاران، دیگر روزنامه‌نگار «زمانه» که در محل دادگاه حضور دارد، می‌نویسد:

«لیندوف کارلسون، یکی از دو دادستان در حال خواندن کیفرخواست حمید نوری است. دادستان مشغول توضیح «فتوای» خمینی علیه زندانیان سازمان مجاهدین خلق است. دادستان توضیح می‌دهد که فتوا‌ چیست.»

خانم لیندوف کارلسون، یکی از دو دادستان در حال خواندن کیفرخواست #حمید_نوری است. دادستان مشغول توضیح «فتوای» خمینی علیه زندانیان سازمان مجاهدین خلق است. دادستان توضیح می‌دهد که فتوا‌ چیست.

حمید نوری کنار یکی از وکلایش مقابل دادستان نشسته. https://t.co/Dt57CuMDcA pic.twitter.com/89cqmSJH7Y

-- Farzad Seifikaran (@FSeifikaran) August 11, 2021

دادستان در جلسه دادگاه با استناد به یک مقاله پیام اخوان، وکیل بین‌المللی ایرانی اظهار کرد خمینی معتقد بوده: «جنایتکاران نباید محاکمه شوند، آنها را باید کشت».

#حمید_نوری روبه‌رویم نسشته، سعی می‌کند آرام به نظر برسد، اما کلافگی را می‌توان در چهره‌اش دید، مدام عینکش را در می‌آورد و به چشم می‌زند، مدام به صورتش، به لب‌هایش دست می‌کشد.

وکیلش چند بار نسبت به صحبت‌های دادستان اعتراض کرد. https://t.co/S5weVEUkwh

-- Farzad Seifikaran (@FSeifikaran) August 11, 2021

بخش اول دادگاه دقایقی پیش همزمان با ۱۶: ۳۰ به وقت تهران به پایان رسید. و بخش دوم آغاز شد

در قسمت پایانی بخش اول دادستان به گزارش‌های مستندی درباره کشتار زندانیان سیاسی در سال ۶۷ اشاره کرد.

در بخش دوم بخش دوم از روز دوم دادگاه حمید نوری دادستان دوم مدارکی ارائه داد که نشان می‌دهد نوری در پیامک‌هایی که از موبایلش فرستاده خود را «حمید عباسی» معرفی کرده؛ نام مستعاری که در دهه ۶۰ زمانی که دادیار بود از آن استفاده می‌کرد.

#حمید_نوری روبه‌رویم نسشته، سعی می‌کند آرام به نظر برسد، اما کلافگی را می‌توان در چهره‌اش دید، مدام عینکش را در می‌آورد و به چشم می‌زند، مدام به صورتش، به لب‌هایش دست می‌کشد.

وکیلش چند بار نسبت به صحبت‌های دادستان اعتراض کرد. https://t.co/S5weVEUkwh

-- Farzad Seifikaran (@FSeifikaran) August 11, 2021

رضا حاجی‌حسینی همچنین به زمانه توضیح می‌دهد که فضای پرشور و اعتراضی در برابر دادگاه همچون روز قبل ادامه دارد. فعالان حقوق بشر و گروه‌های سیاسی مختلف و خانواده‌های دادخواه قربانیان و بازماندگان همچنان در محل حاضر هستند و تصویر قربانیان اعدام‌ دسته‌جمعی تابستان ۶۷ و نیز عکس‌های «مادران خاوران» نیز به چشم می‌خورند.

رضا حاجی‌حسینی همچنین به زمانه توضیح می‌دهد که فضای پرشور و اعتراضی در برابر دادگاه همچون روز قبل ادامه دارد. فعالان حقوق بشر و گروه‌های سیاسی مختلف و خانواده‌های دادخواه قربانیان و بازماندگان همچنان در محل حاضر هستند و تصویر قربانیان اعدام‌ دسته‌جمعی تابستان ۶۷ و نیز عکس‌های «مادران خاوران» نیز به چشم می‌خورند.

مهرداد درویش‌پور، جامعه‌شناس و فعال سیاسی در رابطه با برگزاری دادگاه حمید نوری به زمانه گفت جنایت بزرگی در دهه ۶۰ صورت گرفت و حکومت تلاش کرد با تحریف و مسکوت گذاشتن آن، این جنایت بزرگ علیه بشریت را لاپوشانی کند؛ حالا به یمن دستگیری نوری و این دادگاه، دادخواهی صورت می‌گیرد که این بسیار ارزشمند است.

او می‌گوید نوع ورود دادستان به این پرونده هم از زاویه یک مساله جنگ از منظر بین‌الملل و یا جنایت علیه بشریت از طریق اعدام اعضا گروه مخالف حکومت، هم برای جنبش دادخواهی مهم است و هم پیامی است به تمامی دیکتاتورها در جهان که فکر نکنند می‌توانند روزی با استفاده از قدرت نظامی جنایت کنند و فکر کنند جنایت آنان مشمول مرور زمان می‌شود.

اصغر سلیمی، فعال سیاسی و کارشناس اقتصادی که از شهر کلن در آلمان در محل دادگاه حمید نوری حاضر شده در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید که تعداد زیادی از دوستان و حتی اعضا فامیل خود را در جریان اعدام‌های دهه شصت خورشیدی از دست داده است. او که به گفته خود با نیت دادخواهی در این دادگاه حاضر شده می‌گوید بسیار از برگزاری این دادگاه سرافراز است.

به گفته سلیمی حکومت جمهوری اسلامی از آغاز انقلاب در سال ۱۳۵۷ با اعدام وابستگان رژیم پهلوی به شکل کاملا ناعدالانه و بعد از آن در دهه ۶۰ که نسل جوان که خود در انقلاب نقش داشتند را به قتل رساند، دست به جنایت علیه بشریت زده است. او به این نکته اشاره می‌کند که زندانی‌های در جریان اعدام‌های دهه ۶۰ توسط حکومت اعدام شدند که هیچ نقشی در جنگ عراق علیه ایران نداشتند.
به گفته اصغر سلیمی جنبش دادخواهی ایران با این دادگاه به نتایج خوبی می‌رسد، هر چند که تازه در گام اول خود قرار دارد.

لاله بازرگان، از خانواده‌های قربانیان کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ و فعال جنبش دادخواهی از احساس خود در مواجه با حمید نوری به زمانه می‌گوید که بسیار خوشحال است که حمید نوری مجبور است بنشیند و به عکس مادران خاوران نگاه کند و سند جنایت خود را ببیند.

او که برادر خود را در کشتار تابستان ۶۷ از دست داده می‌گوید که این یک روز بزرگ برای ماست و فکر می‌کنم که عدالت پس از سال‌ها در حال برقرار شدن است.

لاله بازرگان همچنین روند دادگاه در دو روز گذشته را خوب و مثبت ارزیابی می‌کند و بر نقش بزرگ مادران خاوران در جنبش دادخواهی ایران تاکید دارد.