فرامرز داور - ایران وایر
تماس‌های بین‌المللی درباره پرونده اتمی جمهوری اسلامی شتاب گرفته‌اند. «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دیدار با مقام‌های امریکایی، از جمله نمایندگان کنگره، در این کشور به سر می‌برد و «جوزپ بورل»، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به تازگی با مقام‌های امریکایی در ایالات متحده دیدار داشته است.
پرونده اتمی ایران به کدام سو در حرکت است؟
انتظار می‌رفت بر اساس آن‌چه مقام‌های جمهوری اسلامی اعلام کرده بودند، ۲۹ مهر ۱۴۰۰ دیداری میان آن‌ها با مقام‌های اتحادیه اروپا در بروکسل برگزار شود اما مقام‌های این اتحادیه می‌گویند هیچ تاریخی برای این ملاقات تنظیم و تایید نشده است.
همه علایم نشان می‌دهند که جمهوری اسلامی تمایل دارد مذاکرات احیای «برجام» را عقب بیندازد و برای خود زمان بخرد. این موضوع، مدیرکل آژانس و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را نگران کرده است.
هر دو این مقام‌ها در روزهای اخیر به واشنگتن سفر کرده‌اند و موضوع اصلی ملاقات‌هایشان، پرونده اتمی ایران بوده است.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
ایالات متحده تاکنون سه گزارش مدیرکل آژانس درباره اظهار نگرانی از کاهش همکاری اتمی ایران را در عمل نادیده گرفته و هیچ قطع‌نامه‌ای علیه جمهوری اسلامی صادر نشده است.
اتحادیه اروپا هم حامی همین سیاست بوده و با انگیزه راضی نگه داشتن جمهوری اسلامی و تشویق آن برای بازگشت به تعهدات اتمی، مشوق خودداری از تنبیه و سیاست سخت‌گیرانه در برابر ایران بوده است. اما نشانه واضحی از این که مقام‌های ایرانی آماده ادامه مذاکرات اتمی بهار ۱۴۰۰ باشند که در وین برگزار شد، وجود ندارد. بر عکس، همه شواهد نشان می‌دهند که جمهوری اسلامی با دنبال عقب انداختن گفت‌وگوهای احیای برجام است؛ برای مثال، «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ابتدا موضوعی پیش شرط گونه مطرح کرد و گفت ایالات متحده باید با آزاد کردن منابع مالی ایران، علامتی از علاقه به توافق و تفاوتش با دولت «دونالد ترامپ» نشان دهد. سپس سخن‌گوی وزارت خارجه امریکا طرح پیش شرط از سوی جمهوری اسلامی را رد کرد.
امیرعبداللهیان به تازگی در تماس تلفنی با «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل متحد گفته است ایران به دنبال سوا کردن مذاکرات اتمی از گفت‌وگوهای «انسان‌دوستانه» مربوط به تبادل زندانیان است که عمدتا با زندانیان ایالات متحده انجام می‌شود؛ علامتی دیگر مبنی بر این که جمهوری اسلامی احتمالا با فرسایشی شدن مذاکرات اتمی، علاقه‌مند است موضوع تبادل زندانیان را زودتر فیصله دهد.
پیش‌تر مقام‌های ایرانی اعلام کرده بودند که می‌خواسته‌اند با تبادل چهار زندانی با امریکا، مبلغ هفت میلیارد دلار از محل دارایی‌های مسدود شده ایران را دریافت کنند اما با مخالفت ایالات متحده با این درخواست مالی، تبادل زندانیان هم بلاموضوع شده است. حالا امیرعبداللهیان طرح تازه‌ای در این باره با دبیرکل سازمان ملل مطرح کرده است.
هم‌زمان با این تحولات، مشخص شده است که بر خلاف گفته‌های وزارت امور خارجه ایران، هیچ قرار ملاقاتی برای دیدار با مقام‌های اتحادیه اروپا برای روز پنج‌شنبه ۲۹ مهر تنظیم نشده است.
«انریکه مورا»، هماهنگ کننده اتحادیه اروپا برای مذاکرات احیای برجام به تازگی در تهران با «علی باقری کنی»، معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران ملاقات کرده است.
پس از این دیدار، مقام های وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی از قرار ملاقاتی در آخر مهر در بروکسل خبر دادند و حتی جزییاتی درباره محور مذاکرات هم ارایه کردند؛ از جمله گفته شد که قرار است در مذاکرات بروکسل، علی باقری کنی دلایل مخالفت جمهوری اسلامی با توافقات وین در بهار ۱۴۰۰ را برای مقام‌های اروپایی توضیح دهد.
حالا مقام‌های اروپایی می‌گویند هیچ قراری برای دیدار دو طرف تنظیم نشده و ایالات متحده هم برای اولین بار با مذاکرات جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا بر سر توافقات اتمی با امریکا مخالفت کرده است.
مقام‌های جمهوری اسلامی درباره این که این قرار چه بوده است و چرا اروپایی‌ها منکر تنظیم آن می‌شوند، هیچ توضیحی نداده‌اند و دلیل اختلاف بروز کرده در ابهام و ایهام باقی مانده است؛ گویی ایران چندان هم از وضعیت پیش آمده و تاخیر در مذاکرات اتمی ناراضی نیست.
وضعیت بلاتکلیف کنونی در پرونده اتمی ایران که حالا نزدیک به ۲۰ سال سن دارد، کاملا بی‌سابقه است. همه طرف‌های مذاکره از سه کشور اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان)، اتحادیه اروپا و ایالات متحده در یک بی‌تصمیمی به سر می‌برند و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم به دلیل این بی‌تصمیمی، نظارت کاملی بر فعالیت اتمی ایران ندارد.
سفر رافائل گروسی به امریکا و دیدار با مقام‌های دولتی و قانون‌گذاران این کشور اتفاق مهمی است که امکان دارد فضای کنونی را تغییر دهد. اگر گروسی در واشنگتن گزارش‌های مکتوب خود در آژانس را رو در رو برای سیاست‌سازان امریکایی توضیح دهد، می‌تواند فضای واشنگتن را تغییر و حتی اعضای دولت «جو بایدن» را توسط قانون‌گذاران امریکایی برای برخورد قاطع‌تر با ایران تحت فشار قرار دهد.
مدیرکل آژانس تاکنون در سه گزارش گفته است که ایران همکاری کاملی با بازرسان ندارد، به سوالات آن‌ها درباره ذرات اتمی کشف شده در سه مرکز اعلام نشده جواب نمی‌دهد و توضیح قانع کننده‌ای درباره مقداری اورانیوم طبیعی گم شده ندارد. در کنار این‌ها، توافق با آژانس برای نصب دوربین در تاسیسات اتمی کرج را رعایت نکرده، در مواردی بازرسان آژانس را هدف آزار جسمی و جنسی قرار داده و دست به غنی‌سازی اورانیوم در حدی زده است که فقط کشورهای دارای بمب اتمی چنین می‌کنند.
به نظر می‌رسد فضای کنونی درباره پرونده اتمی جمهوری اسلامی شکننده شده و است به زودی دوره تازه‌ای میان طرف‌ها آغاز خواهد شد.
ند پرایس: مذاکرات مقدماتی در بروکسل ضروری نیست
